Özgür Akın Yazio: Metaverse İnsanlığın Geleceğini Nasıl Değiştirecek?

İnternet dünyasının geleceği olarak tanımlanan ve son günlerde sıkça duyduğumuz bir kavram: Metaverse. Peki metaverse kavramı tam olarak neyi ifade ediyor? İnsanların yaşam biçimlerini ve geleceğini nasıl etkileyecek?

Dijital dünyayı yakından takip eden hemen herkesin bildiği üzere sosyal medya devi Facebook’un da başını çektiği pek çok teknoloji şirketinin yatırımlarını yönelttiği bu alan son zamanlarda popülerliğini daha da artırdı.

Yunan dilinde “öte, sonra” anlamına gelen “meta” ile İngilizce “universe” kelimelerinin birleşimiyle oluşan Metaverse “evrenötesi” anlamına geliyor. Peki metaverse yani evrenötesi tanımı bize ne ifade ediyor?

Dijital dünyanın son yeniliklerinden biri olan metaverse için kısaca çoklu katılıma ve etkileşime olanak tanıyan bir sanal gerçeklik ortamı diyebiliriz. Bu kurgusal evren insanlara gerçek dünya ile sanal ve artırılmış gerçeklik teknolojilerinin bir karışımını sunuyor.

Metaverse ile hayal edilen pek çok şeyin sanal dünyada yer alması sağlanacak.

Metaverse, tüm dijital dünyanın birleşimiyle oluşan bir sanal paylaşım alanını, yani kurgusal bir evreni ifade ediyor. Bu evrene sanal ve artırılmış gerçeklik teknolojileriyle ulaşılabilecek. Dolayısıyla bu teknolojilerin gelişimi metaverse için de önemli bir konu. Metaverse ile birlikte gelecekte kullanıcılar sanal gerçeklik veya artırılmış gerçeklik teknolojileri yoluyla dijital bir evren içine adım atarak burada zaman geçirecek ve kendilerini farklı bir deneyim içinde bulabilecek.

Metaverse ile gerçek dünyanın sanal gerçeklik ortamında bir kopyası oluşturulabilecek diyebiliriz. Bu sanal ortamda ise kullanıcılar kendi kişisel kimlikleriyle yer alacak. Fakat görünüşünüzü belirlemek sizin elinizde olacak. Çünkü bu kurgusal evrende, oluşturduğunuz sanal kimliğinizin yanı sıra yine kendinizin belirlediği avatarınız ile yer alacaksınız.

Esasında insanlar Web 3.0 ile birlikte, dijital platformlar aracılığıyla zaten çevrim içi iletişimde bulunabiliyordu. Fakat metaverse, bu iletişim ve etkileşimleri çok daha farklı bir boyuta taşıyacak.

Öyle ki kullanıcılar oluşturacakları avatarları sayesinde üç boyutlu olarak oyun oynayabilecek, alışveriş yapabilecek, sosyal aktivitelerini gerçekleştirebilecek, gezebilecek hatta çalışabilecek. Ancak tüm bu anlatımların şu aşamada gerçekleşmesi henüz olası değil. Çünkü günümüzde kullanılan mevcut VR, AR teknolojileri kısıtlı ve ayrıca, internet ile olan ilişki henüz istenen seviyede değil. Bu nedenle insanlık henüz metaverse öncesi dönemde bulunuyor denilebilir.

Blockchain, NFT ve kripto para dünyası

Metaverse konusuna değinirken blockchain ve NFT teknolojisine de yer vermek gerekir. Dijital dünyayı yakından takip eden hemen herkesin bildiği üzere NFT olarak satılan birçok eser dijital dünyada korunuyor. Metaverse ile bu eserlerin veya oluşturulan diğer içeriklerin sergilenmesinin, satılabilmesinin mümkün kılınacağı belirtiliyor. Ayrıca metaverse, sahip olunan bu sanal varlıkları blockchain teknolojisi ile dijital evrende kullanabilme imkanı sağlayabilecek.

Kripto para kavramının da bu evrende önemli bir yeri olduğunu belirtmeliyiz. Mülkiyet, para ve kur gibi kavramlar da metaverse teknolojisinde önemli bir yer tutacak. Dolayısıyla kripto para birimleri de bu kurgusal evrende oluşacak sanal ekonominin başarılı bir şekilde işlemesine imkan sağlayabilir. Geçtiğimiz günlerde Facebook'un ismini Meta olarak değiştirmesi ve metaverse alanına yatırım yapacağını duyurması metaverse coinlerine olan ilgiyi oldukça artırdı.

Metaverse düşünülenden çok daha geniş bir kavram.

Teknolojinin gelişimiyle birlikte dijital dünyada sık sık yeni trendler ortaya çıksa da bu trendlerin çoğu kısa sürede unutuluyor. Ancak metaverse konusunda bunu söyleyemeyiz. Çünkü sanal dünyaya yatırım yapmak isteyen pek çok teknoloji şirketi var ve bu konuda büyük bir heyecan içerisindeler. Nitekim Facebook da bu şirketlerin başında geliyor.

Metaverse kavramının son dönemlerde önemli bir konu hale gelmesini ve sıkça konuşulmasını sağlayan en önemli sebeplerinden biri de hiç şüphesiz son iki yıldır tüm dünyada yaşanan pandemi süreci. Bu süreçte insanların çoğu, alışverişten iş hayatına kadar işlerinin pek çoğunu dijital olarak gerçekleştirmeye başladı. Dijitalleşmenin büyük bir hızla arttığı bu süreçte metaverse kavramına olan ilgi de doğal olarak arttı.

Metaverse esasında oyun sektörü dikkate alındığında uzun zamandır hayatımızda. Öyle ki toplumda “gamer” olarak adlandırılan oyun tutkunlarının sanal dünyada kendilerine yeni ve farklı bir kimlik oluşturduklarına şahit oluyoruz. Boyutları her geçen gün genişleyen bu sektörde kendi kurgusal evrenini oluşturmuş pek çok oyun görmek mümkün.

Dolayısıyla son zamanlarda adından sıkça söz ettiren metaverse kavramı zaten yaşamımızın bir parçası durumunda. Şimdilik bu sanal dünya, yeterince gerçekçi hissettirmese de çok yakın bir gelecekte AR, VR, XR gibi teknolojilerde yaşanan gelişmeler ışığında bu durum daha büyük bir ilerleme kaydedecek.

Metaverse ile sadece oyun sektörü değil, diğer pek çok alan için de sanal bir evren oluşturulacağını belirtmiştik. Teknoloji çevrelerinde yapılan değerlendirmeler metaverse’ün kullanıcılara ticari bir alan sağlayarak para kazandırabilecek bir ekonomik sistem oluşturacağı yönünde. Kısacası metaverse, insanoğlunun hayal ettiği çoğu şeyin sanal evrende yer almasına imkan sağlayabilecek.

İnternet ve sanal gerçeklik teknolojilerinin temelini oluşturduğu bu evren insanlığın geleceğinde önemli bir yer tutacak. Peki ama neden?

Çünkü gerçek dünyada insanoğlu zaman ve yer kavramlarına bağlı durumda. Kurgusal evren ise bu kavramlardan bağımsız bir şekilde insanlığa daha fazla özgürlük vadediyor. Bu teknolojinin gelişimiyle dijital dünyada gerçekleştirilecek her uygulama daha hızlı ve daha ulaşılabilir olacağı için insanoğlu özgürlük konusunda da farklı bir boyuta ulaşabilir. Bunu globalleşmenin dijital dünyadaki karşılığı olarak tanımlamak sanırım yanlış olmaz.

Peki metaverse bir denetime tabi olacak mı? Eğer olacaksa kim ya da hangi yapı tarafından denetlenecek? Bu kurgusal evrende kurulacak ilişkiler sosyolojik anlamda bir olumsuzluğa sebebiyet verebilir mi? Ya da herhangi bir sömürü alanı olarak kullanılabilir mi? İnsanlığın tüketim alışkanlıklarına yeni bir boyut getirebilir mi? Bu soruların cevapları henüz yanıtlanamasa da sonuç olarak metaverse, dijital dünyanın geleceği olarak tanımlanıyor. Dünya genelinde pek çok insanda soru işaretleri oluştursa da teknolojinin heyecanla beklendiği de bir gerçek. Belki de yakın bir gelecekte insanlık zamanının büyük bir çoğunluğunu burada geçirecek. Bunu zaman gösterecek.