Oyun kavramı, çocukların aileleri ile arasındaki iletişim kurmasını etkileyen bir parametredir. Oyuncaklar çocukların bilgi edinme kapasitelerini optimize ettiğini göstermektedir. Bebekler dünyaya geldikten sonra aynı nesne ve objeye, kişilere karşı tepki verme ile geliştirdiği söylenebilir. Örneğin; Dünya'ya geldiklerinin 5 ve 6‘ıncı aylarında anne ve babalarının çıkardığı sesleri izleyerek cevaplar vermeye başlarlar. Bu ne demek? Bu şu demek; çocuklar zaman içinde kendi ipuçlarını toplayarak anne ve babaları ile beraber dikkat ipuçları üretmeye başlarlar. Bakeman ve Admason'a (1984) göre, çocuklar yetişkinlerle etkileşimlerinde ortak dikkatin de zaman içinde değişim gösterdiğini vurgulamışlardır. Ortak dikkatin zaman içinde değişim göstermesi ile bireysel farklılıkların olduğu ve çocukların gelişimi için önemlidir.
Oyuncak sayısı ebeveyn-çocuk arasındaki etkileşimi etkiler mi?
Bazı araştırmalarda oyuncak sayısı ve türü çocukların davranışını etkilediği yönündedir. Örneğin; 02-03 yaş aralığında çocukların sahip olduğu 15 oyuncağa kıyasla 5 oyuncağa sahip olan çocukların daha fazla odaklandığı, daha uzun süre oyun oynayabildikleri görülmüştür. Bjorklund'e (1979) göre, yürümeye yeni başlayan çocukların, yirmi üzeri oyuncakla karşı karşıya kaldığında daha kısa sürede oyun oynadığını, ortamda daha az sayıda oyuncak olduğunda ise çocukların oyun oynama süresinin uzadığı görülmüştür. Bu şu demek, ortamda fazla oyuncak olmasının çocukların dikkatini ve odaklanma süresini etkilediği görülmektedir. Oyuncak sayısı, çocukların dikkatini ve davranışlarını etkilediği gibi aynı zamanda anne- baba arasındaki etkileşimi de etkilemektedir. Örneğin; çok fazla dekore edilmiş sınıf ya da ortamlarda daha az dekore edilmiş ortamlara kıyasla çocukların dikkatlerinin dağıldığı görülmüştür. Çocukların oyuncak dışında başka alanlarda daha fazla zaman geçirdiği ve daha az öğrenme kazanımları gösterdikleri yönünde benzer bulgulara rastlanıldığıdır.
Doğal oyuncaklar ebeveyn-çocuk arasındaki etkileşimi etkiler mi?
Çocuklar doğal oyuncaklarla daha fazla oynadıkların da doğal olmayan oyuncaklara kıyasla daha zengin dil girdisi sağlar. Kısacası oyuncak türlerinin çocukların aileleri olan davranışlarıyla ilişkili olduğudur. Doğal oyuncaklar öğretici teşvik edici davranışlar sergilemektedir.
Yapılan bir araştırmada 18-30 aylık 36 çocukta, çocuklar 4 oyuncağın olduğu bir odada ve 16 oyuncağın olduğu odada gözlenmiş. Sonuç olarak oyuncak sayısı arttığında çocuğun bir oyuncaktan diğerine koştuğu ve keşfetmek için hiçbir çaba harcamadığı görülmektedir. Oyuncak sayısının az olması çocukların daha uzun süre oyun oynamasına odaklanmasına ve oyuncağa farklı rollerde kullanmasına neden olmaktadır. Çocukların bilişsel becerilerinin gelişmesi, hayal gücünün ve üretkenliğinin gelişmesi açısından önemli bir rol oynar.
Özetlersek, ailelerin çocuklarına fazla oyuncak almasına kıyasla çocuklarla oyun alanlarında, geleneksel oyun ekipmanlarının yanında; kum, su, yeşil alan gibi doğal materyallerle oyun kurmasına yardımcı olmak gerekir. Doğal ortamda doğal oyuncaklarla çocuğun kendisinin oyun kurması bilişsel gelişimini desteklediği gibi yeni kavramlar öğrenmelerini destekleyecektir. Yapılan pek çok araştırmada çocukların ebeveynleri ve sosyal ortamda iletişiminin de geliştirdiği, fiziksel ve zihinsel gelişimlerini, iletişim ve empati becerilerini güçlendirdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Cihan Taş
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio
Kaleminize sağlık Cihan Taş.