Osmanlı Tarihi içerisindeki dikkat çekici bir hayat hikayesine ve mühim faaliyetlere, makamlara sahip olmuş kişileri tanımaya devam ediyoruz. Bu sefer Deli İbrahim namıyla anılan padişah I.İbrahim'in sadrazamlığını yapmış bir ismi, Kemankeş Kara Mustafa Paşa'yı ve faaliyetlerini inceliyoruz.
Not: Prof.Dr. Abdülkadir Özcan'ın DİA'da yazmış olduğu Kemankeş Mustafa Paşa maddesinden ve Necdet Sakaoğlu'nun Bu Mülkün Sultanları adlı eserinden faydalandık.
Arnavutluk-Avlonya'da tarihi tam bilinmeyen bir günde doğdu. Babası toprak sahibi, nispeten zengin birisiydi. Mustafa küçük yaşta İstanbul'a giderek Yeniçeri Ocağına girdi. Ocak içerisinde zamanla yükselerek en sonunda Yeniçeri Ağası oldu. Çok iyi ok kullandığı için Kemankeş lakabını aldı. Bazıları bunun yanında ona Kara diye de hitap ediyordu. Revan seferindeki başarıları sonucu kaptan-ı deryalık makamına getirildi.
Kemankeş Mustafa Paşa, 1637 yılının Şubat ayında Sadaret Kaymakamı yapıldı. Bu makam sadrazam yardımcılığını ifade etmekteydi. Dolayısıyla Mustafa Paşa bu makama doğru hızla yükselmekteydi. Nitekim 1638'deki Bağdat seferi sırasında Tayyar Mehmet Paşa şehit olunca, onun sadrazamlık mührü Kemankeş Mustafa Paşa'ya verildi. İran sınırlarında başarılı mücadelelere giren Mustafa Paşa, 17 Mayıs 1639'da imzalanan Kasr-ı Şirin antlaşmasının da mimarlarından birisi oldu.
Mustafa Paşa 1640 senesinde İstanbul'a geri döndüğünde, kazandırdığı başarılar sonucu büyük bir coşkuyla karşılandı. Kemankeş Paşa, IV.Murat'ın ölümüyle I.İbrahim'in tahta çıkartılmasından sonra da makamını korudu. Dışişlerinde başarılı politikalar izledi İngiltere, Fransa, Avusturya ile ilişkileri düzeltti. Ekonomik alanda birtakım vergileri düzenledi, yeni kurallar getirdi. Akçenin ayarını bozdurtmadı, fiyatlarla bizzat ilgilenerek halkın ve devletin yararına göre ayarlattı. Fakat Kemankeş Mustafa Paşa'nın yeniliklerini herkes beğenmeyecekti...
Kemankeş Mustafa Paşa'nın yaptığı düzenlemeler devlete birçok katkılar sağlamıştı. Fakat yeni vergilerden mükellef olmaktan şikayet edenler ve eski düzeni arayanlar mevcuttu. Mustafa Paşa'nın taşradaki vezirlerden tuğra çekme hakkını alması da durumu iyice kızıştırdı. Hatta bu karar üzerine Erzurum Beylerbeyi Nasuh Hüseyin Paşa 'tuğrakeşlik bana mirastır' diye isyan etti. Kemankeş Paşa bu isyanı zor da olsa bastırmayı başardı. Fakat karşısında bir başka rakip daha bulacaktı: Cinci Hüseyin Efendi...
Ayrıntılı bilgi için ayrıca bakınız: Bir Dönem Sarayı Karıştıran Gizemli Bir Adam: Osmanlı'nın Rasputin'i 'Cinci Hüseyin Hoca'
Kara Mustafa Paşa, I.İbrahim saltanatının ilk 4 yılının nispeten verimli geçmesini sağlamıştı. Fakat padişah, Kara Mustafa Paşa'nın sert mizacını beğenmiyordu. Öyle ki bir seferinde Paşa haremin odun ihtiyacı için divandan çağrılmasına, padişahın karşısında tepki göstermiş 'böyle basit işler için veziriazam divandan kaldırılmaz' demişti. Bütün bunların üstüne bir de Cinci Hüseyin Hocanın I.İbrahim'i kışkırtmaları eklenmişti. Cinci Hoca padişahın iyi niyetini kullanıyordu. Bunu algılayan Kara Mustafa Paşa'da Hocanın en büyük rakibiydi. Sonuç olarak 1644 yılında, Yeniçerileri isyana teşvik edeceği suçlamasıyla Kara Mustafa Paşa'nın sadrazamlık mührü alındı ve kendisi boğdurularak idam edildi.
Kara Mustafa Paşa, Devlet-i Aliyye'nin en zor yıllarında 5 yıl sadrazamlık görevinde bulundu. Cesur, sert ve asabi mizaçlı, bilgili, dürüst ve yardımsever birisi olarak tasvir edilir. Kaynaklarda okuma-yazma bilmediği söylenir. Hatta bu eksikliği yüzünden sadrazamlığa kendini layık görmediği de rivayet edilir. Mustafa Paşa birçok çeşme, cami, hamam, mektep yaptırmıştır. Bunlardan en bilineni Üsküdar ve Pendik'te yaptırdığı çeşmelerdir. Ölümünden sonra Mustafa Paşa'nın evinde 30 bin altın ve aralarında kendi resminin de olduğu 5 tablo bulunmuştur.
1. İbrahim değil sadece İbrahim.Çünkü Deli İbrahim'den sonra başka İbrahim isimli padişah gelmemiştir.Düzeltirseniz güzel olur.Kemankeş Kara Mustafa Paşa pek tanınmayan büyük devlet adamlarından biri.Konuyu beğendim.