Osmanlı İmparatorluğu İçin Kullanılan "Hasta Adam" Tabirinin Altında Yatan Gerçekler
Osmanlı'nın dağılma dönemine girdiği tarih Osmanlı - Rus savaşından sonra imzalanan Yas Antlaşması ile aynı tarihe denk gelir.
Osmanlı 19. yüzyıl süresince izlediği denge politikaları ile hayatta kalmak için çaba sarf etmiş ve bazı yenilikler ile de yenilenen dünyaya ayak uydurmaya çalışmıştır.
19. yüzyılda başta askeri alan olmak üzere birçok farklı alanda ıslahatlar yapılmaya başlandı.
Çünkü yaşananlardan da anlaşılacağı üzere elimizdeki teknikler başarılı olmamız için ne yazık ki yeterli değildi. Osmanlı'nın bu dönemde verdiği en büyük savaş ise Ruslarla olandı.
Osmanlı-Rus savaşı 1806 tarihinden 1812 tarihine kadar devam etti.
Eflak ve Boğdan merkezli başlayan savaş Fransızların baskısı yüzünden sonlandırılmak zorunda kalındı ve bu savaşın sonunda Bükreş Antlaşması imzalandı.
1839 yılında ise tahtın sahibi I. Abdülmecit oldu. Abdülmecit yaşanan her durumun farkındaydı ve bu nedenle de değişimi hızlandırabilmek için Tanzimat Fermanı'nı ilan etti.
Tanzimat Fermanı ile yeterli kalmayan Abdülmecit Londra Konferansları da düzenledi ancak Rusya hala Osmanlı ile uğraşıyordu. O dönemin Rus İmparatoru olan I. Nikolay 1853 tarihinde bir balo düzenledi ve bu baloda Rusya elçisi Osmanlı hakkındaki fikirlerini açıkladı.
Rusya elçisi Osmanlı için şu cümleleri kullandı:
Kollarımız arasında hasta bir adam var. Çok hasta. Size açıkca söylemeliyim ki gereken bütün tedbirleri almadan önce onu günün birinde kaybetmemiz büyük felaket olacaktır. Osmanlı Devleti ansızın ölebilir. Bu takdirde üzerimizde kalacaktır, ölüleri diriltemeyiz. Osmanlı Devleti ölünce bir daha dirilmemek üzere ölecektir. İşte bunun içindir ki size soruyorum: Böyle bir olay karşısında karışıklık, anarşi ve hatta bir Avrupa harbiyle karşılaşmaktansa önceden tedbirler almak daha akıllıca bir hareket olmaz mı?
Bu fikir her ne kadar Rusya elçisine ait olsa da aslında tüm Avrupa Osmanlı için aynı fikirdeydi.
Ancak ortada tek bir sorun vardı ki o da hasta adam olarak tabir ettikleri Osmanlı'nın nasıl parçalanacağıydı. Bu sebeple İngiliz elçisi bu fikre katılmadı. İngiliz elçisinin bu fikirden uzaklaşmasının asıl sebebi ise Türk topraklarına tek başına sahip olmak istemesiydi.
Osmanlı - Rus Çarlığı arasında ortaya çıkan Kırım Savaşı Osmanlı'nın çöküşe geçtiğinin açık bir göstergesiydi.
Ruslar sıcak denizlere inmek isterken zaten karmakarışık bir durumda olan Avrupa da elbette ki bu durumdan faydalanmak istiyordu.
İlk darbe ise Sinop'taki donanmanın yanması ile birlikte geldi.
Bu savaşta İngiltere ve Fransa ne kadar yanımızda olsa da bunun bir nedeni vardı. Savaş sonunda imzalanan antlaşma ile Avrupalı devletler iç işlerimizin içine girdi ve her şeye karışmaya başladılar.
İmzalanan Paris Antlaşması sonrasında Osmanlı Fransa'nın ısrarları yüzünden Islahat Fermanı'nı ilan etti.
Ferman hükümleri ise yine Fransa, İngiltere ve Avusturya tarafından belirlenmişti. Bu fermanın ilanı ülkede yer alan azınlıklara ve yabancılara birçok hak verilmesine neden oldu. Osmanlı Birinci Dünya Savaşı'nda da yenildiği zaman artık paylaşılmaya hazır bir pasta olmuştu ve bu pastayı yemek isteyen birçok kişi sırada bekliyordu.
Osmanlı için hasta adam tabirini ilk kez I. Nikolay 1853 tarihinde kullanmıştı.
O zaman bu terimin içinde Avrupa kelimesi yer almıyordu ve Avrupa'nın hasta adamı ifadesi The New York Times gazetesinin 12 Mayıs 1860 tarihli sayısında kullanıldı.
Bu tabir I. Dünya Savaşı süresince Osmanlı'yı aşağılamak için kullanılmaya da devam etti.
Ta ki Türkiye Cumhuriyeti kurulana kadar. Türkiye batıyı yerle bir ettiğinde ise bu tabir Almanya'ya aktarıldı ve Almanya 1990'lı tarihlerde Avrupa'nın hasta adamı olarak ifade edilmeye başlandı.
