Dünyanın dört bir yanındaki ülkeleri sömürge ve himaye altına alan Britanya İmparatorluğu, adım attıkları ülkelerin kültürlerine ait olan binlerce sanat eserlerine el koyarak kendi topraklarına getirdi. Osmanlı İmparatorluğu'nun da dahil olduğu bu listeye ve çalınan birbirinden değerli eserleri görmelisiniz!
Kolonize ettiği ülkelere kendi modernizm algısını götüren krallık, ülkelerin hükümetlerine karışarak demokrasi ve eşitlik algısını yıkmış ve toplumların kültürlerini de değiştirmeye çalışmıştır.
8 milyondan fazla eserin bulunduğu British Museum’da ve İngiltere'deki diğer müzelerde yer almasına rağmen aslında farklı topraklara ait olan 10 tarihi esere gelin bakalım…
Günümüzde hepimizin Nijerya olarak bildiği topraklar geçmişte Afrika’nın en önemli tarihi yerlerinden Benin İmparatorluğu’na ev sahipliği yapmıştı. İmparatorluk sarayının dört bir yanı birbirinden harika bronz heykeller ile donatılmıştı.
Bu eski imparatorluktan 200 bronz plağın dahil olduğu 900’ün üzerinde tarihi obje British Museum’da sergilenmeye başladı.
Müze ise ‘Nijeryalı kuruluşlar ile aktif olarak iletişime geçerek yeni düşüncelerini desteklemeye, iş birliği yapmaya kararlıyız’ açıklamasını yaptı.
Anlayacağınız bazı durumlarda ‘ödünç’ vermeyi kabul etseler ve hatta 6 heykeli geri verseler de tamamen bırakmayı düşünmüyorlar…
Elgin veya Partenon mermerleri olarak bilinen bu eserler, Yunan mitolojisinin tanrıçası Atena ile at adamları tasvir ediyor. Mermerlerin bulunduğu toprakların Osmanlı İmparatorluğu’na ait olduğu dönem, Birleşik Krallık büyükelçisi Thomas Bruce (yani Lord Elgin) bu eserleri ülkesine gönderdi.
1801-1812 yılları arasında Atina’dan toplanan eserler British Museum’da özel olarak yaptırılan Duveen Gallery’de sergileniyor ve Yunanistan-Birleşik Krallık ilişkilerinde hala sorun yaratmaya devam ediyor…
Antik Mısır’dan günümüze gelen en önemli kültürel ve tarihi varlıklardan birisi olan Reşit taşı, Napolyon tarafından Fransa’ya götürülmüştü. 1815 yılında Fransa’yı mağlup eden İngilizlerin eline geçti.
Araştırmacıların antik döneme dair en önemli eserlerden biri olarak kabul ettiği taşın M.Ö. 196 yılında yazıldığı tahmin edilir ve ismini, bulunduğu Rosetta (Reşit) kasabasından alır. Ağrılığı ise 760 kilogramdan fazla!
Kraliçe Elizabeth’in kadife ve platin tacının en tepesinde, dünya üzerindeki en büyük elmaslardan biri olan Kuh-i-Nur oturuyor! Farsçada ‘Işık Dağı’ anlamına gelen elmas aslen Hindistan’daki Babür İmparatorluğu’nun meşhur mücevher tahtı Tavus Kuşu Tahtı’nın bir parçasıydı.
Erkek hükümdarlar senelerce tahta geçmek için kan dökmesi nedeniyle kötü bir ünü olan elmas, sadece İngiliz kraliyet ailesinin kadın üyelerine veriliyor. Hindistan, Pakistan, İran ve Afganistan hükümetlerinin sahiplik talep etmesine rağmen İngiltere, elmasın yasal bir şekilde ele geçirildiğini savunuyor.
An itibarıyla elmas, Londra Kalesi’nin mücevher odasında duruyor.
Gerçek bir kaplan büyüklüğünde olan bu ahşap yarı-otonom figür aslen Hindistan’daki Mahsur Krallığı’nın hükümdarı Sultan Tipu için yapılmıştı. Tipu, kişisel sembolü belirlediği kaplanı tahtında, silahlarında, üniformalarında ve saray dekorasyonlarında kullanıyordu.
Kendisinin çok sevdiği kaplan oyuncağı da yazlık sarayından alınarak Victoria ve Albert Müzesi’nde ‘en ünlü ve enteresan tarihi objelerden birisi’ olarak tanımlandığı sergilenmeye başladı.
Yanlış duymadınız… Kabile maskeleri değil, Yeni Zelandalı Maori halkının kesilmiş kafaları Avrupa’nın birçok müzesinde ve tabii ki British Museum’da sergileniyor.
‘Bilim’ adı altında sergilenen bu kesik kafalar zamanla tartışma konusu haline geldi, Yeni Zelanda’nın yaptığı geri dönüş çağrılarına Almanya hükümeti yanıt verse de bir kısmı hala İngiltere müzelerinde tutulmaya devam ediyor.
Güney Afrika’da Londra’ya sadece vücudunun sergilenmesi amacıyla getirilen Saartjie’nin korkunç bir hayat hikayesi var… Hollandalı askerler eşini katlettiğinde 16 yaşında olan kadın, bunun ardından tüccarlar tarafından köle olarak satıldı.
1815 yılında vefat etmesine rağmen cesedi Avrupa’daki müzelerde senelerce sergilendi. 2002 yılında Nelson Mandela bir anlaşmaya imza atarak Saartjie’nin bedeninin Güney Afrika’ya geri dönmesini sağladı, sonunda insancıl bir şekilde cenazesi yapıldı.
1868 yılında gerçekleşen Maqdala Savaşı sırasında İngiliz askerler, Etiyopya’dan bu dini değere sahip olan el yazılarını aldı. Hatta yazılar ve diğer çalınan objeler, 15 filin ve yüzlerce katırın sırtına yüklenerek Britanya topraklarına taşındı.
Bir diğer ilginç olay da yazıların çoğunun henüz toplumla paylaşılmış olmaması! Tahminen 30 el yazısının Britanya Kütüphanesi hazinesinde tutulduğu belirtiliyor.
1860 yılında gerçekleşen II. Afyon Savaşları sırasında Britanyalı ve Fransız askerler, Çin imparatorluğunun yazlık sarayından bu yavru köpek dahil olmak üzere yüzlerce farklı eser çaldı.
Kaptan, köpeği Kraliçe Victoria’ya teslim etti. Looty ismi verilen köpek, 1872 yılında ölene dek ‘ilginç alışkanlıkları ve görüntüsü’ nedeniyle ilgi çektiği Windsor Sarayı’nda diğer kraliyet köpekleriyle birlikte yaşadı.
1876 yılında İngiltereli gezgin Henry Wickham, Para kauçuk ağacı olarak bilinen bu ağacın tamı tamına 70 bin tohumunu Brezilya’dan ülkesine götürdü!
Britanya hükümeti, çalınan bu tohumları ekmeyi başararak kauçuk tarlaları oluşturdu, burada da kolonilerini çalıştırıldı ve Brezilya’nın elindeki gücü aldı. Bazı tarihçiler Wickham’ı bu nedenle ‘biyolojik korsan’ olarak adlandırıyor.
Siz ne düşünüyorsunuz bu konu hakkında? Buyurun yorumlara!
Sömürgeci pislikler
Boşuna denmemiş eğer bi gölde kavga eden iki balık gördüysen bil ki ordan uzun bacaklı bir İngiliz geçmiştir
Aslında Osmanlıyı listeden çıkarmak lazım sonuçta Padişahlar bunlara taş gözüyle bakıyordu ve umurlarında değildi hatta hediye ettikleri de olmuştur.