Osman Balcıgil Yazio: Sokrates Neyi Savundu?

16.11.2020 - 19:55

29.04.2021 - 11:56

Epey sayıda araştırmacı için Sokrates (M.Ö. 469- 399) felsefenin kurucusu sayılır.

Sokrates düşüncelerini öğrencilerine kendisine özgü bir diyalog yöntemiyle aktardı.

Hiç yazmadığı biliniyor. Diyalogları kendisinden sonraki kuşaklara öğrencileri vasıtasıyla aktarıldı.

Sokrates’e göre “doğru bilgi beraberinde doğru davranışı getirir.”

Ünlü filozof erdemsizliği de bilgisizliğe bağlıyordu. Öte yandan, bilgili insandan mutlaka erdemli olmasını da bekliyordu.

Sokrates’in bu sözlerinden bir çıkarsamada bulunacak olursak, şu cümleyi rahatlıkla kurabiliriz:

“Eğer etrafınızda erdemsiz davranışlar sergileyen birini görürseniz, bilgiliymiş gibi davranmasına aldırmayıp cahil olduğuna karar verebilirsiniz.”

Sokrates toplumsal düzenin, ölçü sisteminin bir başka deyişle kriterlerin oturmasıyla sağlanacağını savundu. Oluşturulacak kriterlerin kişilere göre değişmemesi, esnetilmemesi gerekiyordu.

Ünlü filozofa göre “ölçülerini oturtmuş bir toplumsal düzen varsa, devletten söz edilebilirdi.”

Sokrates’in şu ünlü sözünün bugün bile ışık saçtığını söyleyebiliriz:

“Hiçbir şey bilmediğimi biliyorum!”

Sokrates’ten sonra onun adıyla yaşayan çok sayıda okul kuruldu. Bunlar Megara, Elis-eretria, Kinikler, Kirene okullarıdır. Buralarda Sokratesçi öğreti yorumlandı, geliştirildi.

Sokratesçi okullar arasında kabul edilmemekle birlikte, onu söylediklerini tam olarak kavrayan en önemli okulun ileride bolca sözünü edeceğimiz Platonculuk olduğunu söylememiz gerekiyor.

Bize Sokrates’in nasıl yargılandığını ve ünlü savunmasını nasıl yaptığını anlatan da Platon’dur.

Sokrates, tanrıları yadsımak ve onların yerine başka tanrılar getirmekle suçlanmaktadır.

Güneşin taş ayın toprak olduğunu iddia ettiği için, onun tanrı tanımaz olduğu söylenmektedir.

Bu söylediklerinden vazgeçmesi halinde ceza almayacaktır.

Sokrates bu suçlamalara uzun Savunma’sında şöyle cevap verir:

“Atinalılar, sizi sayarım ve severim. Ancak tanrıya sizden çok baş eğerim. Yaşamım ve gücüm var oldukça felsefeyi uygulamak ve öğretmekten, rastladığım kişileri uyarmaktan vazgeçmeyeceğim. Bunun tanrı buyruğu olduğunu bilirsiniz...

Artık ayrılmak zamanı geldi, yolumuza gidelim. Ben ölmeye, siz yaşamaya. Hangisi daha iyi? Bunu Tanrı’dan başka kimse bilemez.”

Atinalıların karşısında savunmasını gerçekleştirdikten sonra, Sokrates’in ölümüne karar verildi. Ünlü filozofun hayatı baldıran zehriyle son buldu.

Instagram

Twitter

Facebook