On bir ayın sultanı Ramazan ayının heyecanı tüm Müslüman alemini sardı. Bu yıl 1 Mart Cumartesi günü başlayan bu mübarek ayda, ibadetlerini tam ve en doğru şekilde yerine getirmek isteyenlerin gündeminde ise oruç var. Özellikle Ramazan ayında oruç tutmanın farz olup olmadığı ve kimlere farz olduğu merak ediliyor. Peki oruç tutmak farz mıdır? Ramazan orucu kimlere farzdır? Oruç tutmakla yükümlü olmanın şartları nedir?
İşte, detaylar...
Ramazan boyunca ibadetlerini tam ve doğru şekilde yerine getirmek isteyenler ise orucun farz olup olmadığını merak ediyor. Ramazan ayında tutulan orucun kimlere farz olduğu kadar, kefaret ve kaza oruçları ile fidye de bilinmesi gereken önemli dini terimler arasında yer alıyor.
Diyanet'in açıklamalarına göre Ramazan ayı içinde tutulan oruçlar farzdır. Ancak sadece oruç tutmak için gereken koşullara sahip olan Müslümanların Ramazan ayında oruç tutması gerekmektedir.
Oruç tutmaktan sorumlu olmak için İslam'a göre bireyin sorumlu olmasının temel şartları vardır. Peki, oruç tutmak kimlere farzdır. Bu soruyu ancak Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yapılan açıklamayla yanıtlayabiliriz:
'İslâm’a göre, bireyin sorumlu olmasının temel şartları Müslüman, akıllı ve ergenlik çağına ulaşmış olmaktır. Dolayısıyla bu şartlar, oruç ibadeti ile sorumlu olmanın da şartlarıdır. Buna göre, bir kimsenin Ramazan ayında oruç tutmasının farz olması için öncelikle Müslüman ve âkil-bâliğ olması gerekir (Kâsânî, Bedâî’, 2/87).
İbadetlerle yükümlü olma şartlarını taşıdığı hâlde bazı özel durumlardaki kimselere oruç tutmama ruhsatı verilmiştir. İbadetlerle yükümlü olmamakla birlikte, ergenlik yaşına gelmeyen çocukların alıştırılmak ve ısındırılmak maksadıyla namaz kılmaları ve oruç tutmaları teşvik edilir. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.s.), yedi yaşından on yaşına kadarki sürede çocuğun namaza alıştırılmasını önermiştir (Ebû Dâvûd, Salât, 26 [494-495]; Tirmizî, Salât, 182 [407]).'
Akli dengesi yerinde, ergenlik çağına erişmiş ve oruç tutmasına engel teşkil edecek herhangi bir mazereti olmayan her Müslüman'ın Ramazan orucunu tutması farzdır.
Herhangi bir şekilde mazeretli ya da mazeretsiz olarak tutulmayan oruçların yerine başka bir zamanda kaza orucu tutulması gerekir.
Kur’ân-ı Kerîm’de, “İçinizden hasta olan veya yolculukta bulunan, tutamadığı günlerin sayısınca diğer günlerde tutar.” (el-Bakara, 2/184) buyrulmaktadır. Ancak kaza oruçlarının peş peşe tutulmasına ya da hemen tutulmasına ilişkin bir delil yoktur.
Kişi oruç tutmanın haram olduğu günler dışında istediği zaman kaza oruçlarını tutabilir. Diyanet İşleri Başkanlığı'na göre bugünler, Hz. Peygamber (s.a.s.) tarafından belirtilmiştir. Buna göre, iki vakitte oruç tutulmaz 'birisi Ramazan Bayramının birinci günü, diğeri Kurban Bayramı günleridir (Buhârî, Savm, 66-67 [1990-1991, 1993]; Müslim, Sıyâm, 138-139 [1137-1138]).'
Yine de kaza oruçlarının geciktirmemesi tavsiye edilir. Zira insanın ne zaman öleceği bilinmez.
Dini bir terim olan fidye, kişinin bir sıkıntıdan kurtulmak için ödediği bedel anlamına gelir. Ancak oruç ibadetini yerine getiremeyen kimseler veya kaza imkanı kalmayanlar fidye ödeyebilir.
Kur’ân-ı Kerîm’de,
“Oruç tutmaya güç yetiremeyenler, bir yoksul doyumu fidye öder.” (el-Bakara,2/184) buyrulmaktadır. Buna göre ihtiyarlık ve şifa ümidi olmayan bir hastalık sebebiyle oruç tutamayan kimse, daha sonra bu oruçları kaza etme imkânı bulamazsa, her gününe karşılık bir fidye öder (Serahsî, el-Mebsût, 3/100; İbn Kudâme, el-Muğnî, 3/37-39).
Orucu kasten bozmanın günahının büyük olduğu ve Ramazan'a saygısızlık olduğuna inanılır. Bu yüzden orucunu kasten bozan kişi kefaretten yükümlüdür. Kefaret orucu ise 60 gün ara vermeksizin tutulmalıdır. Ayrıca kişi tövbe etmeli ve kaza orucu da tutmalıdır.
Ramazan orucu bozulduğu takdirde kefaret orucu tutulması gerekir. Kefaret orucu da Ramazan orucu gibi farzdır. Ayrıca yanlışlıkla veya kaza ile bir adamı öldürme, zıhar, hacda ihramlıyken ve vakti gelmeden tıraş olma, yemin için tutulan oruçlar da kefaret orucudur. Bu oruçlar da diğer oruçlar kadar farzdır.
