İktisatta Görülmeyeni Gören, Yapılmayanı Yapan Heterodoks Sözlüğü Geldi! Türkiye'de Heterodoks İktisat Nedir?

09.11.2022 - 15:12

İktisatta akımlar insanlığın varlığı kadar eski. Keynesyenden, klasiğe, Marksizmden, faydacıya, Adam Smith'ten David Ricardo'ya, fizyokratlardan uzaya her yerde biraz ekonomi gördüğümüz son günlerde Türkiye'de en çok ortodoks ve heterodoks akım konuşuluyor. Bunun ana sebebi ya da kanaat önderi kuşkusuz Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati. Biliyorsunuz ki Bakan, bugüne kadar uygulanan ortodoks politikalara başkaldırı niteliğinde bir heterodoks savunucusu. Hatta bazı kısımlarda heterodoks politikalara dahi heterodoks yaklaşım sergiliyor. Biz de size bunları anlatmaya geldik.

Bakan Nebati, göreve geldiği günden bu yana geçen 11 ayda söylemlerinde heterodoks duruşa hep vurgu yaptı.

Kısaca tanımlamak gerekirse ortodoks akım bilindik iktisat yöntemleri, heterodoks akım da buna karşı çıkan asi kesim gibi açıklanabilir. Tabii çok daha derin görüşler mevcut olsa da bu şekilde ana fikri anlatabiliriz.

Daha detay merak ediyorsanız burada bulabilirsiniz👇

Ekonomistler Bile Anlamadı: Bakan Nebati Ne Dedi? Açıklıyoruz! Neo Klasik, Davranışsal ve Nöro Ekonomi Nedir?

"Heteredoks ekonomide bir yöntem değildir. Ana akımdan sapmışlıktır."

Ekonomist gazeteci Şeref Oğuz, heterodoks akım için kılavuz hazırlamış. İktisat kitabı değil ancak, daha pratik bir dil ile Türkiye örneğinden yola çıkmış. Zaten ana tanım olarak da ortodoks yani bilindik iktisat politikalarının bir yana atılıp, yerine getirilen olduğunu belirtiyor. 'Heteredoks ekonomide bir yöntem değildir' diyen Oğuz, literatürde tanımın 'Ana akımdan sapmışlık' olarak bulunduğunu ve kural dışılığı ifade ettiğini söylüyor. Bakalım Türkiye özelindeki tanımlamasıyla kuralları nasıl anlatıyor? 👇

1. Heterodoks olmak, faizleri düşürüp, düşük faizden kredi kullandırtmamaktır.

2. Ordu'nun dereleri türküsünü gerçeğe döndürüp: "Derenin suyunu yukarı akıtmaktır."

3. Herkes üstüme üstüme geliyor: "Ekonomi otobanında ters yola girmekle kalmayıp, 'herkes ters yönde gidiyor' diye yakınmaktır."

4. “İhracat artacak” diye çıkılan yolda her şeyi aynı anda artırıp, ithalatın kat be kat ihracatın üstünde artmasıdır.

5. “İşsizlik azalacak” denirken, verileri desteklemek adına 'en az 5 yıl iş aramasınlar diye' üniversiteleri artırmak.

6. “Faiz sebep, enflasyon sonuç” tezinden yola çıkarak, faizlerin yüzde 19'dan 12'ye enflasyonun yüzde 19'dan 85'e çıkmasıyla tezin doğrulanmasıdır.

7. “Üretim artacak” beyanıyla sanayicinin düşürülen faizlerden kredi alamayıp yüksek faizlerden de kredi bulamaması: Finansal kuraklığa mahkûm edilen üreticileri, dünya konjonktürüyle baş başa bırakmak.

8. İktisatta kabul görmüş ne varsa tersini yapıp, kafana göre takılmak.

9. Ekonomideki tüm aksilikleri dış güçlere bağlayıp, aslında sorunu üreten iç güçleri görmezden gelmek.

pbs.twimg.com

10. İhracatçının yurtdışı gelirine el koymak, döviz aratmak.

11. İş dünyasını Resmi Gazete okuru yapmak: "Acaba hangi kötü sürpriz geldi" diyerek gece yarısı nüshasını korkuyla beklemelerini sağlamak.

12. Seçim öncesi büyümeye odaklanıp, dövize bakmamak, enflasyona aldırmamak.

13. 2001'de kriz sonrası gücünü tüm dünyaya ispat edecek şekilde gelişen "finansal tsunamide koruyucu kalkanımız" bankaları, hedef tahtası yapmak.

Ayrıca bütçedeki popülist müjdelerin açtığı delikleri seçimin finansmanında bankaların yamamasını sağlamak.

14. Yeter ki döviz almayın: Parası olmayanların vergilerinden, bankada parası olanlara kur korumalı mevduat icat etmek.

15. Enflasyonda Hüseyin Bolt olurken, “vatandaşı ezdirmedik” diyebilmek.

Ayrıca tek nefeste,“Neoklasik ekonomi düşüncesinden epistemolojik bir kopuşu temsil eden heterodoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan davranışsal ekonomi ve nöro ekonomiyle daha fazla önem kazanmaktadır” diyebilmek.