ABD, on milyonlarca insanı öldüren İspanyol gribine karşı nasıl önlemler almıştı?
ABD, on milyonlarca insanı öldüren İspanyol gribine karşı nasıl önlemler almıştı?
1918 yılında ortaya çıkan İspanyol gribinden söz ediyoruz. Bu salgın yaşanan iki dünya savaşından da daha fazla kişi, yaklaşık 100 milyon insanın ölümüne neden olmuştu. Sadece ABD'de ölüm sayısı yaklaşık 700 bin kişiydi.
Peki günümüzde koronavirüs salgınıyla savaşmaktayken, geçmişimizdeki salgınlarda uygulanan önlemlerden ne kadarını biliyoruz? Gelin, ABD İspanyol gribine karşı ne gibi önlemler almış bir bakalım.
İspanyol gribinin yaşandığı dönemde, hastalığın virüs kaynaklı olduğu maalesef bilinmiyordu, bu yüzden aşı üretimi zorlu bir süreçti. Üstelik Birinci Dünya Savaşı'ndan yeni çıkılmış olması da durum üzerinde negatif bir etkiye sahipti. İnsanlar ellerindeki her tür kumaşı maske yapılması için bağışlıyor, kendilerine maske dikiyorlardı. Fakat yetkililer önlem almaya çabalıyorlardı, en hayati önlem ise sosyal izolasyondu.
Bu yüzden bundan 100 yıl önce de uygulanan en önemli önlem sosyal izolasyon olmuş.
ABD çapında genel bir sosyal izolasyon uygulamasına gidilmiş. Okullar, sinemalar, restoranlar, iş yerleri kapatılmış. Halka evde kalmaları ve dışarı çıkmamaları söylenmiş. Öyle ki sokağa tükürenler tutuklanıyormuş bu dönemde. Bu önlemler kimi yerlerde haftalarca, kimi yerlerde aylarca devam ettirilirken, maalesef tedbiri erken bırakanlar acıyla karşılaşmış.
Bu yüzden kimi şehirler sosyal izolasyona sıkı sıkıya bağlı kalırken, kimi de durumu ciddiye almamış. Kimi şehirlerse salgının azaldığını düşündükleri süreçte önlemleri askıya almış ve salgının geri dönmesine neden olmuş. Oysa araştırmalara göre alınan erken önlemler vaka sayısını da ölüm oranını da neredeyse yarı yarıya azaltmakta. Bu önlemlerin süreklilik göstermesi ve erkenden askıya alınmaması ise oldukça hayati. Oysa önlemleri kaldırıp günlük hayatına devam eden bölgelerde hastalık oranlar hep iki kez artış gösteriyor.
Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, birçok önlemin erkenden alındığı şehirlerde ölüm oranları ve eğri daha azken, diğer şehirler salgını ağır kayıplarla atlatmış. Örneğin St. Louis'te önlemler iyi uygulanırken, salgın sırasında Birinci Dünya Savaşı geçidini iptal bile etmeyen ve muhtemelen binlerce kişiye virüsün bulaşmasına neden olan Philadelphia'da durumlar tam tersiymiş:
Bu haftalar, hatta aylar demekti. Tıpkı bizim için olduğu gibi. Bildiğiniz üzere ABD geçtİğimiz günlerde koronavirüs nedeniyle sosyal izolasyon süresini 30 gün daha uzatmak zorunda kaldı.
İspanyol gribini Philadelphia'ya göre 'ucuz' atlatan St. Louis'te salgın azalınca önlemlerin geri çekilmesi, salgının yeniden yayılmasına sebep olmuştu. Bu yüzden grafiklerde iki tepe noktası görülüyor. 43 şehir üzerinden yürütülen araştırmalara göre, ilk önlemleri devam ettiren hiçbir şehirde ikinci bir tepe noktası görülmemiş.
Yani sosyal izolasyon önlemlerinin ardından salgın azalmış olabilir fakat bu yok olduğu anlamına gelmiyor. Bu yüzden önlemlerin kaldırılması oldukça kritik olabilir.
PNAS tarafından yürütülen araştırmaya göre bu 1918'de yaşananın aksine 2 ila 8 haftadan daha uzun bir süre demek; yani aşı üretim kapasitesi artana kadar.
Uzmanlara göre, sosyal izolasyon gerekli olduğunda dahi uzun süre devamlılık sağlaması zor olan bir konu. Oysa 1918'de insanlar gerçekten aylarca bunu uygulamışlardı.
Oysa yüz yıl önce salgınlar oldukça yaygındı, insanlar sosyal izolasyon yöntemlerine aşinaydılar. Ailelerini birkaç yılda bir çeşitli salgınlarda kaybediyorlardı. Aşıların ve ilaçların geliştirilmesiyle birlikte, salgınlar hayatımızın bir parçası olmaktan çıktılar.
Kendinize dikkat edin, mümkün olduğunca evde kalın, ellerinizi yıkayın, sosyal mesafeyi koruyun!
ispanyol gribinin bu kadar yikici olmasinin asil nedeni 1inci dunya savasi sartlarindan oturu sosyal izolasyon ve karantina onlemlerinin uygulanamiyisi. isminin ispanyol gribi bile olmasi bu sebebden, aslinda ilk goruldugu yer ispanya degil ama diger ulkeler savasta olduklarindan halkin moralinin bozulmamasi icin salgini gizliyorlar, savasta tarafsiz olsan ispanyada basin serbest oldugu icin ilk defa ispanyada haber oluyor, ispanyol gribi adini aliyor. baska bir noktada hafif hastalanan askerleri on cephede tutup, agir hastalananlari geriye hastaneye gonderiyorlar, buda yapay seleksiyonla salginin en olumcul varyetelerinin sivil halk arasinda yayilmasina neden oluyor. olum oranlarinin bu kadar yuksek olmasinin bir nedenide bu. yoksa her salgin zaman icinde daha az olumcul olma egilimindedir, keza icinde yasadigi konagi oldurdugunde kendide olur, yayilamaz.
Okuduğum eski bir yazıya göre hafızam beni yanıltmıyorsa ispanyol gribi dedikleri şey aslında bizim şuan domuz gribi dediğimiz H1N1 imiş. Yanılıyor da olabilirim
50 ila 100 milyon arası insan öldürdüğü düşünülen bir İspanyol Gribi ile Cavit 19 karşılaştırılmaz. Elbette bu doğrudan virüsle alakalı olmayabilir, belki de dönemin şartları ile ilgisi var tamamen. Tek bildiğim o kadar kişiyi öldüremeyecek olması. Sosyal mesafe hep önemli olacak bundan böyle aşı çıkana kadar. Ama bu herkes evde kalsın muhabbeti kapitalist sistemde ne kadar devam edebilir kestirmek çok güç değil. Nisan sonuna kadar en azından iş yerleri, cafeler yavaştan açılacaktır diye düşünüyorum. Vİrüsün zirve noktasını aşmış olacağız ama tabii ki bu yayılmaya devam edecektir. Yapılabilecek yegane doğru şey sağlığınıza dikkat etmek, bugüne kadar dikkat edenler, sporunu vs. yapanlar avantajlı...