Yaz kapıda! Herkesin bütün yıl dört gözle beklediği izin dönemi de geliyor👊 Peki bu konudaki kanuni haklarınızı ne kadar biliyorsunuz? Yıllık ücretli izin nedir; nasıl hesaplanır; nasıl kullanılır?
Geçtiğimiz ay Yargıtay tarafından alınan güncel kararları da ilave ederek, haklarımızı hatırlamakta fayda var! Şimdiden iyi tatiller ☀
Deneme süresi de dahil olmak üzere, iş yerinde en az 1 yılı doldurmanız halinde yıllık ücretli izin hakkını elde edersiniz.
Çalışma süreniz bir yıla yaklaştıysa işverenle konuşup anlaşarak birkaç gün izin almanız mümkün olabilir.
Ayrıca işveren eğer isterse, 1 yılını doldurmamış işçiye peşin olarak yıllık iznini kullandırarak, yıllık izin hakkı elde edilince kullanılan izinleri elde edilen haktan düşebilir.
Eğer doldurduğunuz süre
• 1 yıldan 5 yıla kadar (5 dahil) ise 14,
• 5 - 15 yıl (15 hariç) arasında ise 20,
• 15 yıl (dahil) ve daha fazla ise 26 günden az olamaz.
Diyelim 09.05.2010 tarihinde işe başladınız. 09.05.2011 tarihinde ilk yılınız dolmuş olur ve izninizi 09.05.2011 - 09.05.2012 arasındaki herhangi bir zaman aralığında kullanmayı talep edebilirsiniz. (Diğer kıdemler için de bu şekilde.)
Fakat tam olarak hangi zaman dilimi içinde kullanabileceğiniz konusunda işverenin takdir hakkı var.
Ayrıca, izin kullanmak istediğiniz tarihi 1 ay öncesinden yazılı olarak bildirmelisiniz.
2016 Mayıs ayında yürürlüğe giren torba yasa kapsamında meclisten geçen kanun, iznin bölünerek kullanılmasını da yeniden düzenlemişti. Şu anki güncel yasaya göre, daha önce sadece 3'e bölebildiğiniz izninizi artık daha çok parçaya bölebiliyorsunuz. Ancak, bunun için izinlerin bir parçasının 10 günden az olmaması gerekiyor.
Yani diyelim 14 gün izniniz var; 10 + 1 + 1 + 2 şeklinde dört seferde kullanabilirsiniz.
İşverenin kesinlikle tek taraflı olarak izninizi parçalar halinde kullandırma hakkı bulunmasa da, tabii gerçekte pek böyle olamıyor ☹
Hemen hemen herkes aşağı yukarı aynı tarihlere izin almaya çalıştığından (yaz dönemi), ve ayrıca işlerin de aksayabilmesi endişesiyle, işvereniniz muhtemelen izni bölmenizi isteyecektir.
Haftanın size zaten tatil olan günü yıllık izninizden düşülemez. (İş Kanunu’nda bu 'hafta tatili' olarak geçer ve 1 gündür.)
Yani diyelim 14 gün tatil yaptınız ve 2 günü pazara denk geldi ise, aslında 12 gün izin kullandınız demektir ve 2 gün daha izin hakkınız vardır.
Cumartesi günleri ise, çalışılsa da çalışılmasa da izinden düşülür.
Bayramlar ve resmi tatiller de izinlerinizden düşülemez. Örneğin 7 günlük tatilinizin 3 günü bayram + ertesi günü resmi tatil + ertesi günü pazar olsun (bak şansa bak 😅); bu durumda aslında 2 gün izin kullanmış oluyorsunuz ve yine 14 örneğinden gidersek, 12 gün daha izin hakkınız bulunuyor.
İşveren, kaç günlük hafta tatili / bayram / resmi tatil yıllık izninizle çakıştıysa, bunu ilaveten size nakden ödemekle yükümlü. Ancak dilerseniz karşılıklı anlaşarak o kadarlık daha izin günü yaratabilirsiniz.
İster ücretli olsun isterse ücretsiz, yıl içinde alınmış olunan mazeret izinleri ya da raporlu olunan süreler işveren tarafından yıllık izin hakkından düşülemez.
Yıllık iznin ücretli kullandırılması mecburi; ve işveren izin sürenize tekabül eden parayı siz izne çıkmadan önce peşin olarak vermek ya da avans olarak ödemek zorunda (primler, sosyal yardımlar vs hariç).
Yani 14 gün yıllık izne çıkacak işçiye 14 günlük ücreti, yıllık izne çıkmadan önce peşin olarak ödenmelidir. Ayrıca eğer işçi ayın 15’inde maaş ödemesi yapılan bir işyerinde çalışıyorsa ve yıllık ücretli izin hakkını da ayın 25’inde kullanacaksa, o ayki ücretinin 10 günlük kısmı da işçiye avans olarak ödenmek zorundadır.
Yıllık ücretli izin yasaya göre zorunludur; ve ne işveren sizi bu haktan mahrum edebilir; ne de siz yıllık izin hakkınızdan feragat edebilirsiniz.
Kısacası izin kullanmayıp bunun ücretini talep etmek aslında mevzuata aykırı; ancak pratikte uygulanmadığını da söyleyemeyiz...
İşveren, yıllık izninizi kullandığınız süre içinde bir başka işte ücret karşılığı çalıştığınızı öğrendiğinde, yıllık izin için ödediği ücreti geri talep etme hakkına sahip.
Fakat bu, ücretsiz bir izindir. Yani o ilave yol kısmı için işveren size ödeme yapmaz.
Bir de tabii, uzağa gideceğinizi belgeleyebilmeniz gerekir. Örneğin İstanbul’da çalışan bir işçi yıllık iznini memleketi Kars’ta geçirecekse ve biletlerini de işverene sunarsa toplamda 4 gün ücretsiz olarak yol izni kullanabilir. İşveren belgeleriyle bu izni talep eden işçisine ücretsiz olarak yol izni vermek zorundadır.
Farklı tarihlerde aynı işverene ait iş yerlerinde çalıştıysanız, izne hak kazanıp kazanmadığınız konusunda bu süreler toplanır.
İşçinin aralıklı olarak aynı işverene ait işyerinde çalışması halinde, önceki dönemin kıdem tazminatı ödenerek feshedilmiş olması, izin yönünden sürelerin birleştirilmesine engel oluşturmaz.
İş yerinden ayrılma halinde kullanılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretlerin, hizmet akdinin son bulduğu tarihteki ücret üzerinden çalışana ödenmesi gereklidir.
Yani izinler zaman aşımına uğramaz.
Yani diyor ki kanunlar bunlar ama uygulama bu değil.
17. madde ile ilgili olarak sonraki döneme devreder kısmı iş veren inisiyatifindedir. İş kanun 54. madde de "İşçi yukarıdaki fıkralar ve 55 inci madde hükümlerine göre hesaplanacak her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır" denilmektedir. Bu sebeple kazanılan yıllık izin hakkı o dönem içerisinde bitirilmelidir. İzin parası ödenemez ve iş verenin izin vermemesi halinde bir sonraki izin dönemine ötelenemez. Arıca izin yanma durumu söz konusu olmadığı için izin hakkı ait olduğu dönemde kullandırılır. 8. madde içinde daha açıklayıcı olması açısından 9 günlük bayram tatilinde sadece bayram günleri izin hakkından sayılmaz. 9 günlük resmi tatile denk gelen yıllık izinde örneğin kurban; 4 gün izinden sayılmaz geri kalan 5 gün izinden sayılır.
yıllık izin için önceden haber vermemız gerekıyor mu ?