Filmlere, kitaplara konu olmuş ve tarihte de gerçekten yaşamış gladyatörleri duymayanımız yoktur. İnsanlık tarihinin en vahşi oyunlarının oynandığı ve izleyenlerin de bu şiddetten mest olduğu arenanın yıldızları gladyatörler hakkında, bugüne kadar çok fazla duymadığımız ilginç bilgiler nelermiş gelin birlikte bakalım;
Antik Roma döneminde gladyatör dövüşleri sıkı kurallar ve uygulamalar çerçevesinde düzenlenirdi. Mesela, bilinenin aksine hakemler, ciddi yaralanmış birini tespit ettiklerinde müsabakayı derhal durdururdu. Hatta, izleyiciler sıkılırsa dövüşlerin berabere bitmesine bile karar verilebilirdi. Çok istisnai durumlarda ise her iki savaşçının arenayı terk etmesine izin verilirdi. Ancak bir şartla: Seyirciler dövüşden anormal derecede mest olmalı!
Eski mezar yazıtlarından edinilen bilgilere göre, gladyatör savaşları erken dönemde esir alınmış insanlar ve suç işlemiş kölelerden oluşsa da, zaman içerisinde popülasyonun artmasıyla sivil halk da gladyatörlüğe ilgi göstermişti. Para ve statü sahibi olmak isteyen üst sınıfa ait şövalye ve senatörler bu savaşlara zamanla dahil olmuşlardı.
Gladyatörler belirli kurallar dahilinde sınıflara ayrılmıştı. En popülerleri “thraeces” ve “murmillones” olarak biliniyordu. Bu dövüşçüler, kılıç ve kalkanla dövüşüyordu. “Essedarii”ler ise, iki tekerli at arabalarında, “dimachaerus”lar da aynı anda kullandıkları iki kılıçla ortaya çıkıyordu. En yeteneklileri ise“retierius”lardı. Bu savaşçılar, yalnızca bir ağ ve üç uçlu mızrak kullanırdı. Rakiplerini ağla yakalamaya çalışan bu grup, başarısız olmaları durumunda ise tamamen savunmasız kalırdı!
Gladyatör savaşlarında, ölen soyluların aileleri ölenin anısına, köleler veya ölüm cezasına çarptırılmış mahkûmlar arasında özel müsabakalar düzenlerdi. Romalılar, insan kanının ruh arındırıcı bir özelliğe sahip olduğuna inanırdı. Dolayısıyla bu ritüeller aslında, insan kurban etmenin farklı bir yöntemiydi.
Kolezyum’da düzenlenen müsabakalarda imparator, savaşçıların öldürülüp öldürülmeyeceğine karar vermeden önce izleyicileri gözlemlerdi. İnsanların reaksiyonlarına göre meşhur “başparmak aşağı” hareketini yapar ve gladyatörün rakibini öldürmesini emrederdi. Ancak bazı durumlarda, seyircilerin isteklerinin tam aksine yenilen savaşçının canını bağışlardı. Bazı tarihçilere göre bu eylem otoritenin kimde olduğunu göstermenin en açık yöntemlerinden biriydi.
Tarihçiler, ilk kadın gladyatörün ne zaman ortaya çıktığı konusunda emin değil. Ancak kadın savaşçıların, M.S. 1. yüzyılda oyunlarda görüldüğü bilinmekte. Ataerkil kültürün egemen olduğu Roma'da, kadın savaşçılar başlarda ciddiye alınmasalarda, aralarından bazıları kendilerini arenada kanıtlamayı başarmıştı. Ancak M.S. 200'lerin sonlarında İmparator Septimus Severus, kadınların savaşlarda yer almasını yasaklayarak bu döneme son vermiştir.
Antik Roma'da bilinenin aksine gladyatörler, vahşi hayvanlarla nadiren karşı karşıya getirilirdi. Vahşi hayvanlar genellikle büyük açılışlarda katledilmek üzere arenaya salınır ve çeşitli işkencelere maruz bırakılarak katledilirdi. Bazıları ise insanları eğlendirmek üzere eğitilirler ve çeşitli numaralar yaparlardı...
Genelde tarihçiler tarafından vahşi barbarlar olarak anlatılsalarda gladyatörler, Roma İmparatorluğu'nda her zaman ilgi odağı olmayı başarmışlardı. Gladyatörler, Roma'lı kadınların bir çoğu için ideal erkek profilindeydi. Çoğu kadın afrodizyak etkisine inandıkları için, gladyatör kanına bulanmış saç tokaları ya da mücevherler takar, kimileriyse kozmetik malzemelerine veya kremlerine gladyatör teri karıştırırdı!
Antik Roma'da gladyatörler, saygınlıklarına ve onurlarına büyük önem verirlerdi. Kendi aralarında bu düşünceleri o kadar yaygındı ki kendi içlerinde “collegia” denen topluluklar oluşturmuşlardı. Bu toplulukların seçtikleri liderleri de bulunurdu. Bir gladyatör mücadele esnasında ölürse onun için başarılarının yazılı olduğu bir anıt mezar yapılır, eşi ve çocukları varsa onlar için gerekli maddi destek topluluk tarafından sağlanırdı...
Titus, Caligula ve Hadrian gibi bazı imparatorlar, çeşitli arenalarda boy göstermişti. Tabii ki bu savaşların çoğu, sıkı denetim ve kontrol altında, köreltilmiş savaş aletleriyle yapılıyordu. İmparatorlar hayvanlarla karşılaştıklarında ise yerden yüksekte, hayvanların onlara ulaşamayacağı bir platformda durup, ellerindeki uzun mızraklarla yaklaşan vahşi hayvanları kolaylıkla öldürüyorlardı...