Türkiye pandeminin ortasında tüm dünya küçülürken büyümüş bir ülke! 2020 ikinci çeyrekte bir gerileme görülse de hemen toparlanmıştı.
Ekonomik programlarda artık hepimiz öğrendik: Büyüme öncelikli! Enflasyon, istihdam, dolar hepsi bir yana büyüme bir yana! Tüm dünyanın parasal sıkılaştırmaya gittiği dönemde bunu genişleyerek de görebiliyoruz ama ya hissedebiliyor muyuz? Büyümenin yan etkilerini de yaşadığımız son dönemde uzmanlar büyümeyi nasıl yorumluyor?
Sizin cüzdanınız ne kadar büyüdü?
Piyasalarda bu hafta kritik veriler izleniyor. Rusya-Ukrayna savaşını yakından takip ederken perşembe günkü enflasyon verisi öncesinde de bugün 2021 yılı büyüme rakamlarını karşıladık.
Türkiye 2021 yılı son çeyrekte 9,1 büyürken, ikinci çeyrekten gelen güçlü etki ile yıllık bazda yüzde 11 oranında büyüme gerçekleştirdi. Tabi veride geçen yılın oranlarının düşüş olmasının da etkisi yadsınamaz. Anca geçen yıl pandemide dahi Türkiye dünyada Çin ile birlikte pozitif büyüyen iki ülkeden biri olmuş hatta OECD ülkeleri içinde son çeyrekte pozitif büyüme yakalayan tek ülke olmuştu.
'Büyüme nedir?' ile başlamak ister misiniz? Merkez Bankası tarafından hazırlanan bir videoda bunu kısaca ve güzelce anlatıyor. Okumak isteyenlere biz de burada anlatıyoruz:
Ekonomik büyüme, reel gayrisafi yurt içi hasıladaki artış oranıdır. Gayrisafi yurt içi hasıla da bir ülkede belli bir zaman içerisinde üretilen son mal ve hizmetlerin piyasa değeridir! 3 yöntemle hesaplanır: Üretim, harcama ve gelir! Cari fiyatlarla hesaplandığında nominal, belirli bir yılın fiyatlarına göre hesaplanırsa reel GSYH hesaplanır. Reel hesaplama enflasyondan arındırılmış olup artması iyi bir şeydir. Kişi başına düşen GSYH de nüfusa bölündüğünde ortaya çıkan değerdir.
Dünya'da Bader Aslan bugün büyüme ile ilgili yazısında detaylara değinirken, Şebnem Turhan da haberinde 2022 beklentilerine değiniyor. Detaylara bakıldığında hane halkı harcamalarının arttığını ama maaşların azaldığını gördüğümüz büyümenin detayları bize ne söylüyor?
Harcama yöntemiyle büyüme hesabına göre ise vatandaşın tüketimi 2021 yılını sırtlamış görünüyor. 2021 boyu vatandaşın tüketimi yüzde 15,1 büyürken, Türkiye ekonomisine katkısı 9 puan oldu. Özellikle son çeyrekte kur atağı, alım gücü kaybı ve daha da yükselecek enflasyon endişeleriyle vatandaşlar harcama taleplerini öne çekmişti.
2021 yılının son çeyreğinde ise işgücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içindeki payı yüzde 25,8'e geriledi ki bu son yıllarda görülen en düşük paya işaret ediyor. Son 10 yılın en hızlı büyümesini sağlasa da Türkiye ekonomisi yaratılan katma değerden çalışanların payı hızlı eridi. Analistler büyümeden her sınıfın yeterince faydalanmadığına dikkat çekerken yine özellikle son çeyrekteki kur atağıyla sermayenin payı yani net işletme artığı/katma gelir yüzde 57,8'e fırladı. 2021'de ise yine sermayenin payı net işletme artığı/katma gelir 2020'deki yüzde 49,3 seviyesinden yüzde 52,6'ya hızla yükseldi. Bu veriler gelir dağılımında oldukça sert bir bozulma yaşandığının da işareti.
Üretim yöntemiyle büyüme hesabına göre tarım sektörü 2021 yılını yüzde 2,16 daralmayla tamamladı. Sanayi 2020’nin ardından oldukça iyi bir 2021 yılı geçirdi ve yüzde 16,6’lık büyümenin Türkiye ekonomisine katkısı 3.26 puana geldi. 2022 için sanayide hala ihracatın etkisiyle çarklar dönmeye devam etse de dünyanın içinden geçtiği sıkıntılı süreç hız kaybına neden olacak.
İnşaat sektörü yılın son iki çeyreğini üst üste daralmayla geçirirken yılın tamamında ise yüzde 0,95 küçüldü.
Pandemiyle sert daralan ve normale geçilmeyle birlikte hızla toparlanan hizmetler sektörü 2021 yılında yüzde 21,12 büyüdü ancak hem alım gücündeki daralma, hem TL’deki değer kaybı hem de yüksek enflasyon ile üst üste gelen zamlar hizmet sektörünün bu performansının 2022’de ivme kaybedeceğinin habercisi.
2020’deki genişleyici para politikaları ve açılan kredi muslukları sonrası 2021’de hız kaybeden finans sektörü ise yılı yüzde 8,96 daralmayla kapattı. Finans sektöründe yeni KGF kampanyalarıyla hızlanma sağlanmaya çalışılıyor ancak politika faizine rağmen yükselen kredi faizleri bu durumu biraz zora sokacak gibi görünüyor.
Dünya Bankası'nın Türkiye Ekonomi Monitörü raporunun son sayısında, 2021 yılında beklentilerin üzerinde güçlü bir büyüme kaydeden Türkiye ekonomisinin 2022 yılında artan yurt içi makroekonomik ve finansal zorlukların büyümeyi yavaşlatması ile birlikte çok daha düşük bir hızda büyümesi bekleniyor.
Sözcü'nün aktardığı rapor, son Ukrayna krizi öncesinde yazıldığı için, bu bağlamda artan riskleri kapsamıyor.
“Para politikası ayarlarında sıklıkla yapılan değişiklikler, ve geçtiğimiz eylül ayından bu yana gerçekleştirilen bir dizi faiz indirimi, Türk Lirası'nın tarihteki en düşük seviyelere inmesine ve enflasyonun rekor seviyelere yükselmesine yol açmıştır” diyen banka, “2021 yılında ihracatta ciddi bir artış yaşanmasına rağmen, bu zorluklar yoksul hanehalkları için reel gelirleri aşındırmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.
Ayrıca, her ne kadar gelir desteklerinin ve tüketim sepetindeki değişikliklerin bu etkiyi hafifletmesi mümkün olsa da, Türkiye'de tüketici fiyatlarındaki yüzde 1'lik bir artışın yoksul sayısını yüzde 2 arttırdığı tahmin edildiğini belirten banka, “Resmi istatistiklere göre Ocak 2021'de yüzde 15 olan yıllık enflasyonun Ocak 2022 itibariyle yüzde 48,7'ye yükseldiği düşünüldüğünde, yoksulluk oranının 2021 yılında yüksek seviyelerde seyretmiş olması muhtemeldir” dedi.
Türkiye ekonomisinin 2021'de faiz indirimlerinin pandemide toparlanmayı teşvik etmesiyle çift hanelerde büyüyerek G20 ülkelerini geride bıraktığı ama buna karşın Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle enflasyonist risklerin bu yıl için büyümeyi engelleyebileceği ifade edildi.
Bloomberg'in haberinde ekonomik büyümenin Avrupa pazarındaki toparlanmanın etkisiyle ihracattan kaynaklandığı belirtilirken, diğer bir unsur olarak da Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın düşük faiz baskısına karşın azalan tüketici güvenine rağmen iç tüketimden kaynaklandığı aktarıldı.
20 Aralık'ta kur korumalı mevduatın duyurulmasından önce Türk Lirası'nın yüzde 50'ye yakın değer kaybettiği ve enflasyonun yüzde 50'ye yükseldiği hatırlatılarak mevcut duruma ilişkin 'tüketicilerin harcanabilir gelirini yiyip bitirdi' ifadesi kullanıldı.
Capital Economics, Türk ekonomisinin 2022 yılının ilk çeyreğinde daralacağını, bunu cansız toparlanmanın takip etmesinin muhtemel olduğunu bildirdi.
Türkiye'nin dış ticarette rekabet gücünün azalmaya başladığına dair işaretler olduğunu ve yatırımlarda zayıflığın devam etmesinin beklendiğini belirten Capital Economics, Türk ekonomisinin 2022 ilk çeyrekte yüzde 2,5-3,0 aralığında daralmasını beklediğini vurguladı. Capital Economics, ilk çeyrekteki daralmayı cansız bir toparlanmanın takip edeceğini öngörürken, 2022 yılının tamamında Türk ekonomisinin yüzde 0,8 ile piyasa beklentilerinin altında büyüyeceğini tahmin etti.
Capital Economics, Rusya-Ukrayna çatışmasının yarattığı ters rüzgarların enflasyonun Türkiye'de uzun süre yüksek kalmasına katkı yapacağını da öngördü.
Ekonomistler büyümenin detaylarında gelir dağılımındaki adaletsizliğe işaret ederken, diğer yandan da büyümenin yan etkilerine dikkat çekiyor. Yani yine garibana vuran enflasyona! Büyüme bir yandan üretimi canlı tutarken, çarkların dönmesi için de gereken bollukta enflasyonla ekonominin ateşi çıkıyor. Yani ağrı kesiciyi içtiniz ama midenize dokunuyor! O zaman ne yapmalı?
Ünlü ekonomistlerden Prof. Dr. Burak Arzova gelir dağılımına işaret ederken, Mustafa Sönmez de enflasyona dikkat çekiyor.
Büyüyen tek şey ülkenin götünün deliği..
en son fena büyüdü hissettik hepimiz merak etmesin kimse :D
küfür mü ediyorsun kafamı yapıyorsun bilader siktirgit