Ülkemizde her ne kadar son yıllarda pek gündemde yer edinmese de kuş gribi belirli gelişmiş ülkeler de dâhil dünya çapında son hız yayılmaya ve can almaya devam ediyor. Kuş gribinin son durumuna ek olarak bu hastalığın ne olduğunu ve neden kaynaklandığını merak ediyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
İngiltere’nin de dâhil olduğu Birleşik Krallık’ta gelmiş geçmiş en kötü kuş gribi salgını yaşanıyor. Son zamanlarda çok sayıda patojenik H5N1 türevi vakası kaydedilmeye başlandı. Virüsün kuşlar arasında yayılımını azaltmak için İngiltere, İskoçya ve Galler’de kısıtlamalar uygulanıyor.
Şu anda Birleşik Krallık’ta ticari sürülerin, evcil kuşların ve arka bahçe sürülerinin kapalı yerlerde tutulması ve biyogüvenlik önlemlerine uyulması yasal bir zorunluluk. Yabani kuşlar da salgından ciddi şekilde etkilenebiliyor. Bu türlere bir örnek vermek gerekirse, kışı Birleşik Krallık’ta geçiren göçmen Svalbard midye kazının sayısı geçen yıl 43.703 iken bu yıl 27.11’e kadar düştü.
Kuş gribi, nadiren insanları ve diğer memelileri etkileyebilen ama esasında kuşları etkileyen oldukça bulaşıcı bir grip türüdür. Yaban ördeği ve kaz gibi bazı kuş türleri bu hastalığın kaynağı olan virüsü kapabilir ama hasta olmaz. Hasta olan kuşların salyalarında, mukusların ve dışkılarında virüse rastlanır. Virüs evcil kümes hayvanları arasında bulaştığı takdirde ciddi hastalanmalara ve ölüme neden olabilir.
LPAI genellikle zararsızdır ve tipik olarak hastalığı kapan kuşlarda ya hiç ya da çok az belirti görülür. HPAI ise oldukça bulaşıcıdır ve bulaştığı kümes hayvanlarının neredeyse tamamını öldürür.
Ayrıca giysi ve ayakkabılar üzerindeki tortular aracılığıyla elde tutulan kuşlara da geçebilirken yeni bir araştırmaya göre, H5N1 türevinin ıslak ve kuru gübrelerde sekiz haftaya kadar yaşayabildiği belirlendi. Dolayısıyla çamurda kalan virüs, sağlıklı bir sürüye haftalar hatta aylar sonra dahi yayılabilir. Virüs göçmen su kuşlarının dışkılarıyla da yayılabildiğinden mümkün olduğunca yabani kuşlarla teması sınırlamak gerekir.
İngiltere’de birden fazla yerde 74 kuş gribi H1N1 türevi vakası doğrulanmış durumda. Ülkede vaka görülen yerlerde gözetim bölgeleri kuruldu. Hastalığın başka ülkelere sıçramasını engellemek için ülkenin tamamında çalışmalar yürütülüyor. Aynı şekilde ABD’de bir ördek türünde HPAI keşfedildi ve gerekli çalışmalar yürütülmeye başlandı.
İnsanlarda tespit edilen vakalara gelecek olursak, Birleşik Krallık’ta bir kişide H5N1 türevi kuş gribi tespit edilirken, hastalığın yayılmaması için gereken önlemler alındı. 25 Ocak’ta yayımlanan bir rapora göre Hong Kong’ta 2021’de 10 ölüm bildirilirken yılın son ayında 5 yaşındaki bir çocuğun da H9N2 türevi virüsten hayatını kaybettiği belirtildi.
DSÖ’nün raporuna göre Ocak 2003 ile 13 Ocak 2022 tarihleri arasında dünya çapında 18 ülkede H5N1 türevinin 863 insanda görüldüğü belirtildi. Bu vakalardan 456’sında hasta hayatını kaybetti. Ölüm oranı %53 olarak açıklandı.
Bildirilen kuş gribi vakalarının çoğunda kişilerin hastalık bulunan kuşlarla veya yüzeylerle doğrudan temas ettiği biliniyor. Doğrudan temas, hastalıklı kuşlara, dışkılarına veya kuşların yuvalarına dokunmayı, hastalık kapmış kuşları öldürmeyi ve onları pişirmek üzere hazırlık yapıp gözlerine, burunlarına ve gagalarına dokunmayı içeriyor.
Kuşlar kanat çırparken, kaşınırken veya başlarını sallarken virüsü damlacık veya toz zerre içinde yaşayabilecek şekilde havaya aktarır. Bu hâldeki virüs göz, burun veya ağız yoluyla insanlara geçebilir.
İnsanlarda kuş gribi belirtilerinin şiddeti değişebilir ve aşağıdakiler de dâhil olmak üzere geleneksel gribe benzeyebilir. Kuş gribinin belirtileri genel olarak şunlardır:
Çok yüksek sıcaklık ve titreme hissi
Kas ağrısı
Baş ağrısı
Öksürük
Nefes darlığı
Boğaz ağrısı
Bunlara ek olarak ishal, mide ağrısı, göğüs ağrısı, burun ve/veya diş eti kanaması ve göz enfeksiyonu da hastalığın belirtileri arasındadır.
Kuş gribini tespit etmedeki en büyük sorunlardan biri, virüs bulaşan kuşların hiçbirinin başlangıç belirtisi göstermemesidir. Bu, özellikle enfeksiyonun ilk günlerde kolayca yayıldığı anlamına gelir. Kümes hayvanları ve kafesteki kuşlardaki kuş gribi belirtileri şunlardır:
İştah kaybı
Gözlerde ıslanma
Yumurtlamada azalma
Harekette azalma
Sürü üyeleri arasında aşırı kümelenme
Tarak ve gerdan bölgelerinde sıvı toplanması
Öksürme
Başta mavilik veya şişme
Bacakların deri altında kanama
Ani ölümlerde artış