Bazı hayvanlar yırtıcıların kendilerine ve yavrularına musallat olmasını engellemek için kendilerini ölümcül bir zehirle kaplıyor. Her ne kadar bu sayede kendilerini korusalar da salgıladıkları zehir yüzünden ölme olasılıkları da mevcut. Fakat iki farklı hayvan türü kendi salgıladığı zehirden hiçbir şekilde etkilenmiyor. Bilim insanları bunun nedenlerini araştırdı. Araştırmanın ulaştığı sonucu ve bu hayvanların kendi zehirlerinden nasıl korunduğunu merak ediyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
Biyokimyasal bir teorem olan anahtar-kilit ilişkisine göre, kilit ve anahtar (zehri üreten bileşenler) arasında uyum olursa birbirlerini tamamlar ve zehir ortaya çıkar. Bu durumda zehri salgılayan hayvanın kendi zehrine maruz kalmamak için anahtarın (zehrin) uymayacağı bir kilit (bileşen) kullanması gerekir.
Kaliforniya Üniversitesi, San Fransisco Stanford Üniversitesi ve Kaliforniya Bilim Akademisi ortaklığında yürütülen bir araştırmaya göre bu hayvanlar, zehir etkisini göstermeden devreye giren ve zehri emen bir proteine sahip. Bu yüzden kendilerini zehirlemiyorlar. Araştırmacıların yaptığı keşif, hayvan türlerinin zehirden korunmaya yönelik evrim geçirmesi hususunda yeni birkaç şey gösterirken, aynı zamanda eczacılığın zehirli bileşenlere karşı panzehir geliştirilme alanında da oldukça faydalı olabilir.
Söz konusu alkoloid, Papua Yeni Gine'deki bir avuç kuş türüne ve Kolombiya'nın tropikal ormanlarına özgü çeşitli zehirli ok kurbağalarına zarar vermiyor. Hatta bu hayvanların bu böcekleri tüketmesi durumunda zehre olan bağışıklıkları güçleniyor.
Kulağa çok küçük bir miktar gibi gelse bu kadarcık zehir, bir düzine insanı erkenden mezara koymaya yetiyor. Bu durum diğer canlılar için de geçerli elbette. Phyllobates terribilis olarak bilinen bu kurbağa türünün zehri, sinirsel tepileri kontrol eden sodyum kanallarını düğümleyerek avını saniyeler içinde öldürmesini sağlıyor.
Başta bu hayvanlarda sodyum döngüsünü sağlayan proteinlerin farklı boyutlarda olduğu varsayılırken, daha önce yürütülen çalışmalarda bu bağışıklığa bazı mutasyonların neden olabileceği öne sürülmüştü. Kaliforniya Üniveristesi'nden Daniel L. Minor Jr. konuyla ilgili olarak, 'Henüz zehirli ok kurbağasının ve Pitohui kuşunun sodyum kanallarıyla ilgili işlevsel çalışma yürütülmedi. Bu yüzden batrakotoksin salgılayan hayvanların sodyum kanalları yüzünden mi yoksa başka savunma mekanizmaları sayesinde mi bu bağışıklığa sahip olduğunu bilmiyoruz' açıklamasında bulundu.
Bu doğrultuda, Pitohui uropygialis meridionalis olarak bilinen kuşun ve iki zehirli ok kurbağası türünün voltaj kapılı sodyum kanalları klonlanıp incelendi. İnceleme sonucunda sodyum kanallarının çok düşük bir koruma sağladığı görüldü. Öyle ki, kanallar yüksek derecede direnç sağlamada yetersiz olmanın yanı sıra kendi işlevlerini yeterine getirmede bile pek başarılı değildi.
Kurbağalara dışarıdan zehir enjekte edildiğinde bile bundan etkilenmediler. Araştırma, 'zehir süngeri' diye adlandırılan bu maddeyi keşfedecek kadar ilerlemese de daha önce farklı hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda bu tür maddelere rastlanmıştı. Örneğin, Rana catesbeiana olarak bilinen boğa kurbağasının siyanobakteriler tarafından üretilen nörotoksinlere karşı kalkan görevi gören proteinler ürettiği keşfedilmişti.
Böylelikle boğa kurbağaları, yosun patlaması yaşanan yerlerde hayatta kalabiliyor. Benzer bir sistemin zehirli ok kurbağalarında ve Pitohui kuşlarında olup olmadığı henüz bilinmiyor. Araştırma ekibi şimdi de bunu öğrenmeye çalışacak.
Aklıma Erdil Yaşaroğlu'nun karikatürü geldi. Yılanın biri yanındaki yılan arkadaşına soruyor -"Biz zehirli miydik?" Öteki: -"Neden sordun?". -"Dilimi ısırdım."
böyle zehrini içinde tutan başkalarını zehirleyebilen insanlarda çok ya