Onedio App'i hala indirmedin mi? 🔥
©2024 Onedio

Okuma Alışkanlığı Kazansınlar! 10 Yaşının Üzerindeki Çocuk ve Gençlere Hitap Eden En İyi Kitaplar

Esra Demirci
TV Editörü
0

Kitap okuma alışkanlığı en çok çocukluk ve gençlik dönemlerinde gelişen bir durum olsa da doğru kitap seçimi yapılmadığında kitap okuma sevgisi yarıda kalabilir. İşte 10 yaş üzerindeki çocuk ve gençlere hitap eden kitap önerileri...

Not: Kitap açıklamaları tanıtım bültenlerinden alınmıştır.

Önerdiğimiz ürünleri seveceğinizi umuyoruz! Bu içerikten alışveriş yapmaya karar verirseniz, Onedio sayfadaki bağlantılardan gelir elde edebilir'

Satın aldığınız ürünlerde satıcılardan kaynaklanan sorunlardan Onedio sorumlu değildir'

1. Sadako ve Kağıttan Bir Turna Kuşu - Eleanor Coerr

Sadako Sasaki... Hiroşimalı binlerce küçük kızdan biri. 1945'te iki yaşındaymış. Yaralanmamış, hastalanmamış. Okuluna gidiyormuş güzel güzel. Yıllar geçmiş. Sadako, kentinin her gün biraz daha düzeldiğini, yeni yapılar yapıldığını görmüş. On iki yaşındayken birden hastalanmış. Radyasyonun vücutta yarattığı onulmaz bir hastalıkmış bu. Doktorlar, uzmanlar incelemişler, kurtuluş olmadığını anlamışlar. On ikisindeki Sadako ölecek!.. Kendi de biliyor bunu! Ama Japon geleneğine göre kağıttan bir turna kuşu yapan bir kişinin dileği muhakkak gerçekleşir. Sadako'ya oyalanması için bu inancı veriyor çevresi. Mektuplar alıyor bu konuda. Sadako, hasta yatağında başlıyor kağıttan turnalar yapmaya. Çok uğraştım ben, yapamadım o kuşları. Bir, iki, üç kez katlıyorsun, kıvırıyorsun, derken bir turna çıkıyor ortaya.

2. Kiraz Ağacı ile Aramızdaki Mesafe - Paola Peretti

Kör olmaktan korktuğu kadar, bu duruma karşı büyük bir dayanma gücüne de sahip olan Mafalda, çevresinde kendisi için vazgeçilmez olan tüm objeleri listelemeye başlıyor. Yaşadığı zorlukların yanında bir de akran zorbalığına maruz kalan küçük kız, ailesi ve okuldaki yakın arkadaşlarının da yardımıyla hayata güçlü bir şekilde tutunmaya devam ediyor.

Mafalda’nın gösterdiği çabalar, günlük hayatta yapılan sıradan işlerin dahi aslında ne kadar değerli olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor. Her sayfasında okurlarda yeniden şefkat ve hayranlık duygusu uyandıran bu küçük kız, yetişkinlerin bile zorlanacağı bir gerçeğe karşı olağanüstü bir cesaret gösteriyor. Okulun yanındaki kiraz ağacı ise onun yeni yaşamına alışma sürecinde hem bir kilometre taşı hem de güçlü bir dayanak oluyor.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

3. Harry Potter serisi - J. K. Rowling

“Harry, elleri titreyerek zarfı çevirince mor balmumundan bir mühür gördü; bir arma  koca bir ‘H’ harfinin çevresinde bir aslan, bir kartal, bir porsuk, bir de yılan.” Harry Potter sıradan bir çocuk olduğunu sanırken, bir baykuşun getirdiği mektupla yaşamı değişir: Başvurmadığı halde Hogwarts Cadılık ve Büyücülük Okulu’na kabul edilmiştir. Burada birbirinden ilginç dersler alır, iki arkadaşıyla birlikte maceradan maceraya koşar. Yaşayarak öğrendikleri sayesinde küçük yaşta becerikli bir büyücü olup çıkar.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

4. Malamander serisi - Thomas Taylor

Tuhaf Deniz Kasabası'na kışları kimse uğramaz. Özellikle karanlık çöktüğünde, korkunç sis Canavarağzı Kayalıklarını ve Leviathan gemisini yuttuğunda... Bazıları bu sisin içinde korkunç Malamander'in ayak izini gördüğüne yemin edebilir! 

Herbert Limon, Büyük Nautilus Oteli'nin kayıp eşya sorumlusu, kaybolan eşyaların sahiplerini bulmanın ne kadar zor olduğunun farkında. Özellikle, kaybolan şey bir kız çocuğunun ailesi ise... Kimse on iki sene önce Parma Voilet'in ailesine ne olduğunu bilmez. Violet, ailesini bulmak için Herbert'ten yardım istediğinde olayın ucunun efsanevi Malamander'e uzandığını keşfederler. Tuhaf Deniz Kasabası her daim esrarengiz bir yer olmuştu. Fakat şimdi sis kıyıya çöküyor ve işler çok daha ürkütücü bir hâle geliyor.

5. Göğü Yere İndirelim - Özgür Balpınar

'Buradaki işim bitti. Yıkılacak yeni duvarlar bulabilmek için artık uzaklara uçmalıyım.'

Durmadan başını belaya sokan Deniz, ailesinin de isteğiyle bir Öğrenci Değişim Programı'na katılır. Fakat bir yanlışlık sonucu kendisini Afrika'da bir kabilede bulur… Peki ya Deniz kabile yaşantısına uyum sağlayabilecek midir? Bu yolculuğun sonunda gerçekten bir değişim yaşayacak mıdır? Yoksa babasının anlattığı masalda geçen, yükseklerde kanat çırparak denizin ortasındaki duvarı görünmez kılan alaca kuş, Deniz'in yaşamına da mı konacaktır?

Bu yolculukla birlikte dostluğun, kardeşliğin, birlikte yaşamanın ve paylaşmanın önemini kavrayacak Deniz, bizi de gökkuşağının ardına; umuda ve sevgiye götürecek...

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

6. Gazeteci Çocuk - Vince Vawter

Amerika’nın Memphis kentinde yaşayan 11 yaşındaki Victor, kasabanın en iyi beyzbol oyuncularındandır, ancak konuşması, oyunculuğu gibi değildir. Kekelemeden, kendi adı da dahil olmak üzere, tek bir kelime bile söyleyemez.

Gazete dağıtan bir arkadaşının görevini temmuz ayı boyunca üstlendiğinde, bir kısmı sorunlu olan müşterilerle iletişim kurmak zorunda kalacağını bilir. Bilmediğiyse gazete dağıtmanın sandığı kadar kolay geçmeyeceği, tanışacağı insanların ve o yaz yaşanacak olayların onun hayatını değiştirecek olmasıdır.

Yazarın kendi yaşamöyküsüne dayanarak yazdığı bu roman, bize cesur bir çocuğu ve hayatına giren tuhaf karakterleri tanıtırken kekemelerin dünyasına ilginç bir pencere açıyor. Kekemelerin zihinlerindeki kelimeleri dışa vuramamalarının nasıl bir durum olduğunu Victor’un etkileyici hikâyesiyle ortaya koyuyor. Gazeteci Çocuk, sürükleyici olduğu kadar dokunaklı bir gençlik romanı.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

7. Stepançikovo Köyü - Dostoyevski

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski (1821-1881): İlk romanı İnsancıklar 1846'da yayımlandı. Ünlü eleştirmen V. Belinski bu eser üzerine Dostoyevski'den geleceğin büyük yazarı olarak söz etti. Ancak daha sonra yayımlanan eserleri o dönemde fazla ilgi görmedi. Yazar 1849'da I. Nikola'nın baskıcı rejimine muhalif Petraşevski grubunun üyesi olduğu gerekçesiyle tutuklandı. Kurşuna dizilmek üzereyken cezası sürgün ve zorunlu askerliğe çevrildi. Cezasını tamamlayıp Sibirya'dan döndükten sonra Petersburg'da Vremya dergisini çıkarmaya başladı. Dostoyevski, 1859'da yayımlanan Stepançikovo Köyü'nde çizdiği karakterlerle Rus kişiliğinin köyde de şehirdekinden farksız olduğunu sergiler.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

8. Bir Tür Kıvılcım - Elle McNicoll

11 yaşındaki Addie, yaşadıkları kasabada bir zamanlar büyücülükle suçlanan ve ‘cadı’ olarak adlandırılan ama aslında nöroçeşitliliğe sahip çok sayıda kadının öldürüldüğünü öğrendiğinde, bu 'cadıların' hikâyesinde daha fazlası olduğunu bilir. Tıpkı kendi hikâyesinde olduğu gibi. Sahip olduğu keskin empati yeteneği sayesinde onların anısına sahip çıkmaya kararlıdır. Sadece kendisi gibi otistik ablası, Addie’nin hissettiklerini ve yaşadıklarını gerçekten anlar. Peki Addie, kasabasındaki insanların ona karşı bakışına meydan okuyup geçmişte öldürülen kadınların itibarının iade edilmesi için verdiği mücadeleden galip çıkabilecek mi?

Ödüllü yazar Elle McNicoll’dan, doğru bildikleri için verdiği mücadelede boyun eğmeyi reddeden genç bir kızın heyecan verici bir hikâyesi…

9. Petey - Ben Mikaelsen

Petey romanı, zaman dilimi olarak 1920 ve 90 yılları arasını kapsıyor. Romanın başkahramanını, serebral palsi hastalığı ile doğan Petey adlı engelli bir birey oluşturuyor. ABD’nin Montana eyaletinde doğan Petey, doktorlar tarafından fiziksel ve bedensel engelli olarak teşhis ediliyor. Ailesinin uzun süren maddi ve manevi çabaları sonucunda çocuk, iki yaşındayken hekimlerin de etkisiyle bir kliniğe gönderilmek durumunda kalıyor.

Petey için tüm zorluklar, ailesi tarafından terk edilmesi ile başlıyor. Aslında sadece bedensel engeli bulunan küçük çocuğun kaderi, Esteban adlı bir hemşirenin yakın ilgisi sayesinde tersine dönüyor. Petey’in Estey adını verdiği bu iyi kalpli hemşire, çocuğun zihinsel olarak herhangi bir engelinin bulunmadığını anlıyor. Bunun üzerine Petey, 11 yaşındayken erkek hastaların bulunduğu daha farklı bir yere naklediliyor.

O ana kadar sadece kendisi hakkında verilen kararları yaşayan küçük çocuk, yaşadığı yere sonradan gelen Calvin adındaki bir çocuk ile yakın dost olarak sosyalleşmeye başlıyor. Ancak arkadaş grubunun zaman içinde farklı yerlere gönderilmesi üzerine yine yalnız kalıyor. Ve bundan dolayı arkadaş edinmekten çok uzun bir süre boyunca kaçınıyor. Ta ki yaşlanıp huzurevinde küçük bir dost edinene dek…

10. Liste - Patricia Forde

Ark şehri, Dünya’daki son güvenli yerdir. İnsanların hayatta kalması için Ark’taki herkes 500 kelimeyle sınırlı Listeye göre konuşmak zorundadır. Letta dışında herkes...

Kelime ustasının çırağı Letta, var olan bütün kelimeleri yazıp okuyabilme ayrıcalığına sahiptir. Özgürlük, müzik ve ananas gibi yasaklanmış kelimeler ona hiç bilmediği bir dünyayı anlatır. Ustası bir gün ortadan kaybolunca Ark’ın yöneticileri Letta’ya yeni Kelime Ustası olduğunu söyleyerek ondan Listedeki kelimeleri azaltmasını isterler. Daha sonra Letta, yasaklanan tüm kelimeleri bilen bir gençle tanışır. Letta sonuçları tehlikeli olabilecek bir seçimle karşı karşıya kalır; ya hiçbir şey yapmadan durup dilin yavaşça yok olmasını seyredecektir ya da özgürlüğe, belki de sürgüne giden yolda bir yabancıyı takip edecektir.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

11. Can Dostum - Walt Morey

Uysal Ben’in yazarından akıllara durgunluk veren bir yolculuk hikâyesi.

Kuzey Amerika Kızak Köpeği Yarışı’nın galibi olan kurt köpeği Kavik zengin bir koleksiyoncu tarafından satın alınıp kafese kapatılarak bir eşya gibi sergilenmek üzere güneye gönderilir. Ama bindirildiği uçak şiddetli fırtına yüzünden düşünce Kavik bir anda ıssızlığın ortasında, kafese kapatılmış vaziyette yapayalnız kalır. Günlerce açlığa, soğuğa ve yırtıcı hayvanlara karşı verdiği mücadeleyi kaybetmek üzereyken Andy adındaki on beş yaşında bir çocuk imdadına yetişir. Andy’nin ilgisi ve sevgisi sayesinde eski gücüne kavuşan Kavik bir gün ayrılmak zorunda kalsalar bile Andy’yi hiç unutmayacak ve ona kavuşmak için dünyanın bir ucundan tehlikelerle dolu bir yolculuğa çıkacaktır.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

12. Yıldızlar Saçıldığında - Victoria Jamieson ve Omar Mohammed

“Nasıl bakılacağını bilirseniz, yıldızların özüne işlenmiş hikâyeler vardır. Bir yıldız gibi olun, ışığınız parlasın. Hikâyeniz parlasın. Çünkü bizi eve hikâyeler götürecek.”

Mülteci kampında günler birbirinin aynı geçer: sıkıcı, aç ve gergin. Kampta ne yeteri kadar yiyecek vardır ne oyalanacak bir şey ne de ihtiyaç duyulan ilaçlar. Hayatının büyük kısmı kampta geçen Omar, okula gitme fırsatı doğduğunda bunu hem kendi hem kardeşi Hasan için bir umut ışığı olarak görür. Fakat bu aynı zamanda konuşamayan kardeşini, ailesine dair tek hatırasını yalnız bırakacağı anlamına gelir. Omar ve kardeşinin hayalini kurdukları yeni hayata başlamaları içinse beklemeleri, beklemeleri ve daha çok beklemeleri gerekir. 

Ömrünü karşılaştığı zorluklarla mücadele ederek ve değer verdiği şeyleri var gücüyle koruyarak geçiren Omar, nereye giderse gitsin ve yanında kim olursa olsun ailesini ve evini yüreğinde taşır.

Yıldızlar Saçıldığında, Omar Mohammed’in kendi hikâyesini tüm içtenliğiyle anlattığı, ödüllü çizgi roman yazarı Victoria Jameson’un kaleminde hayat bulan, bekleyişin ve umudun buluştuğu etkileyici bir çizgi roman.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

13. Babalar ve Oğullar - Turgenyev

Klasik Rus edebiyatının unutulmaz yazarı Turgenyev, çağdaşlarından bütünüyle farklı bir yol izlemiş, yaşadığı dönemde Avrupa'da yazılan romanlara ve Avrupa kültürüne daha yakın bir tavır sergilemişti. Turgenyev'in başyapıtı olarak tanımlanan Babalar ve Oğullar, bu etkinin izlerini taşır.

Romanın öne çıkan karakteri Bazarov, arkadaşı Arkadiy'e ve onun modern değerlerle yaşamayı seçen babasıyla amcasına öyle sinir bozucu bir biçimde karşı çıkar ki, sergilediği nihilizm Bazarov'un müthiş zekâsıyla birleşince genç bozguncunun saldırılara uğraması kaçınılmaz olur. Tıpkı romanın yayımlanmasından sonra yoğun saldırıya uğrayan Turgenyev gibi. İvan Turgenyev, Babalar ve Oğullar'ın yayımlanmasından sonra ülkesini terk etmek zorunda kalmış, yaşamını Avrupa'da sürdürmüştü.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

14. Maisie Day'in Sonsuz Canları - Christopher Edge

Bugün Maisie'nin doğum günü. Kendi nükleer reaktörünü yapmak için ihtiyaç duyduğu malzemelerin hediye olarak gelmesini umuyor. Ama ev bomboş ve dış kapının ardında yoğun, korkunç bir karanlık var.

Sürekli değişen bir gerçeklikte kısılıp kalan Maisie, kurtulmak için evrenin yasalarına ve ailesinin sevgisine güvenmek zorunda.

Ama bu sefer bunlar bile yeterli olmayabilir…

2019 STEAM Çocuk Kitapları Ödülü sahibi ve 2019 Carnegie Medal Adayı olan Maisie Day’in Sonsuz Canları, pozitif bilimlerle çocuk edebiyatını ustaca harmanladığı kitaplarıyla tanıdığımız Christopher Edge’in yeni kitabı. Daha önce Albie Bright’ın Sayısız Dünyası ve Jamie Drake Denklemi isimli kitaplarını yayımladığımız Chistopher Edge, bu kitabında da çocukları yine heyecanlı ve duygusal bir macera içinde entropi, möbius şeridi, reaktörler, nükleer reaksiyon, soğuk füzyon gibi bilimsel kavramlarla tanıştırıyor.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

15. Saftirik Greg'in Günlüğü - Jeff Kinney

Yazar ve illüstratör Jeff Kinney’in kahramanı Greg yazmak zorunda kalınca ortaya hem gençlerin hem de büyüklerin gülerek okuyacakları bir günlük çıkıyor.

Çocuk olmanın ne zordur değil mi? Gelişimini henüz tamamlamamış ufaklıklarla, her gün tıraş olmak zorunda olan azmanların aynı sıralarda oturmak zorunda kaldığı ortaokulda okuyan Saftirik Greg’in Günlüğü bir zamanlar benzer şikâyetlerle dolu olan yetişkin okuyucuları ve halen aynı sıkıntıları çeken gençleri oldukça eğlendirecek.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

16. Anı Hırsızları - Darren Simpson

Cyan, kendini bildi bileli kötü anıları unutturulan onlarca çocukla birlikte Başkabiryer’de yaşar. Sorgulamanın yasaklandığı bu terk edilmiş adada, geçmişinin karanlığından korunduğuna inanır. Fakat bir gün bir balina iskeletine kazınmış gizemli bir not bulur ve neyi unuttuğunu merak etmeye başlar.

Aynı gün sığınağa getirilen biri unutturma tedavisine direnç gösterir ve acı verici de olsa hatıralarına sıkıca tutunur. Görevliler, geçmişini hatırlamasını engellemek için yeni arkadaşına daha sert tedaviler uygulamaya başladığında Cyan, Başkabiryer’in sandığı gibi olmadığını anlar. Kendisi ve sığınak hakkındaki gerçekleri öğrenmek ve arkadaşlarını kurtarmak üzere tehlikeli bir göreve çıkar.

Çok sevilen Çöpçüler kitabının yazarı Darren Simpson’dan soluk soluğa bir özgürlük mücadelesi hikâyesi.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

17. Kağıttan Son Turna Kuşu - Kerry Drewery

Günümüz Japonya'sından, nükleer bombanın Hiroşima'yı mahvettiği güne uzanan, kalplerdeki umudu yeşertecek unutulmaz bir roman...

Mizuki'nin büyükbabası Ichiro'nun kişiliği karısının vefatından sonra değişmiştir. O neşeli ve mutlu kişi gitmiş; yerine yıllardır biriken pişmanlıkların ezdiği, hayatla bağlarını koparmış Ichiro gelmiştir. Bu değişimin sebebi, Ichiro'nun ergenlik çağında yaşadığı Hiroşima'ya nükleer bombanın atıldığı günde gizlidir. Mizuki büyükbabasını yıllarca herkesten sakladığı anlatması için cesaretlendirir.

Ergenlik çağındaki Ichiro, evinde arkadaşı Hiro'yla beraber vakit geçirirken dehşet verici nükleer bombanın atılmasıyla kör edici bir parlamaya şahit olur. İki arkadaş, çok ağır hasar almış bu şehirde büyük cesaret sergileyerek Hiro'nun beş yaşındaki kız kardeşi Keiko'yu bulmaya çalışırlar. Ichiro ve Hiro Keiko'yu kurtarabilecek midir? Peki ya Ichiro babasına ve Hiro'ya verdiği sözleri tutabilecek midir? 

Bir Japon efsanesine göre, kâğıttan bin tane turna kuşu katlama sabrını gösterenlerin dilekleri gerçek olurmuş. Ichiro, yapması gereken son turna kuşunu tamamladığında her şey yoluna girecek mi? Üzerinden bunca yıl geçmiş bir söz için Mizuki büyük babasına yardım edebilecek mi?

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

18. Büyük Atatürk'ten Küçük Öyküler - Süleyman Bulut

Çoğunu ilk kez okuyacağınız, onlarca Atatürk öyküsü...

Mustafa Kemal'in nasıl Atatürk olduğunu biliyor musunuz?

Ya sevdiği atının öyküsünü okudunuz mu hiç? Köpeği Foks'un matraklıklarını... Kesilen iğde ağacını aramaya çıkan Atatürk'ü...

Onun çiftçilik serüvenlerini... En sevdiği çiçek olan al karanfilin öyküsünü okudunuz mu?

Büyük Atatürk'ten Küçük Öyküler, sevilen yazarımız Süleyman Bulut tarafından derlendi ve kaleme alındı.

19. Fantastik Canavarlar Nelerdir, Nerede Bulunurlar? - J. K. Rowling

Hogwarts Cadılık ve Büyücülük Okulu ders kitaplarından Fantastik Canavarlar Nelerdir, Nerede Bulunurlar? ilk kez yayımlanmasından itibaren büyücüler dünyasının sihirli yaratıklarını tanımak için olmazsa olmaz rehberlerden biri oldu.

Bu yeni genişletilmiş baskı ünlü Büyüzoolog Newt Scamander’ın 1920’de New York’ta Uluslararası Büyücülük Sırları Tüzüğü’nün ciddi şekilde ihlaline ilişkin meydana gelen olaylara ışık tutacak önsözünü içeriyor, üstelik daha önce hiçbir kitapta yer almayan Kuzey Amerika kıtasına özgü altı yeni canavarla birlikte.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

20. Hilda ve Saklı İnsanlar - Stephen Davies

Hilda, annesi ve en yakın dostu geyik tilkisiyle birlikte, yabani doğanın içindeki güzel evinde yaşar. Bundan da pek memnundur; ne de olsa doğa, bir maceracı için sınırsız imkanlarla doludur. Ahşap adam, havada süzülen vuflar, tehlikeli troller, uçsuz bucaksız ormanlar, efsanevi devler derken bir gün Hilda ve annesinin hayatına yeni birileri girer: Saklı insanlar. Hilda ve annesini yaşadıkları evden kovmaya kararlı bu görünmez minik elfler, ailenin başına epeyce bela olur. Neyse ki bu sıkıntılı durumda da Hilda'ya yardımcı olacak birileri çıkar. Fakat bu cesur maceracının asıl yardımcısı, zekası, yetenekleri, sevgisi, iyi niyeti ve özgürlüğe olan tutkusudur.

Bol ödüllü, Netflix orijinal yapımı Hilda çizgi filmiyle de tanınan Hilda ve Saklı İnsanlar, mavi saçlı korkusuz kızın komik ve heyecanlı öyküsünü anlatıyor. Luke Pearson'ın yarattığı çizgi roman serisi olarak başlayıp edebiyat dünyasına transfer olan Hilda'nın bu ilk kitabı, hem çocuklarca hem de büyüklerce çok sevilecek.

Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.

Bu içerikler de ilginizi çekebilir 👇

Çocuklara Kitap Okuma Alışkanlığı Kazandırmak İçin Okumayı Sevdirecek Kitaplar
Bu Kitapları Okumaya Cesaretiniz Var mı? Herkesin Harcı Olmayan Ağır Kitaplar
Bu Kitaplar Bağımlılık Yaratabilir! Defalarca Okunsa da Asla Bıkılmayan Kitaplar

Popüler İçerikler

Demet Akalın 'Laiklik' Açıklamasıyla Gündem Olan Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin'e Ateş Püskürdü!
Zoru Başardık: Karadağ'a Üç Puan Hediye Eden Milli Takım'a Gelen Tepkiler
Bahis Reklam ve Teşvik! Acun Ilıcalı, TV8 ve Exxen Yetkilileri Hakkında Soruşturma Başlatıldı