Her yıl en az 20 çocuk okullardaki fiziksel güvenlik ihmâlleri nedeniyle hayatını kaybediyor. Gündem Çocuk Derneği'nin Milli Eğitim Bakanlığı ile ortaklaşa yürüttüğü 'Okullarda Fiziki Güvenlik Standartları Projesi' kapsamında gezilen okullar risklerle dolu. Erişilemeyen yangın dolabı, kaygan zeminler, sıkışma riski barındıran demir kapılar örneklerden birkaçı.
Al jazeera'den Umay Aktaş Salman'ın haberine göre, Uşak’ta iki gün önce sınıf tavanının sıvası düşünce altı öğrenci yaralandı. Bu, okullarda ihmâller yüzünden yaşanan ne ilk, ne de son kaza. Daha önce de okulun demir kapısı üzerine düştüğü, tuvaletteki lavabo kırılıp boğazını kestiği ya da bahçedeki ucu açık elektrik kablosundan akıma kapıldığı için hayatını kaybeden çocuklar oldu. Gündem Çocuk Derneği’nin verilerine göre her yıl en az 20 çocuk okullardaki fiziksel güvenlik sorunları nedeniyle hayatını kaybediyor.
Gündem Çocuk Derneği'nin Milli Eğitim Bakanlığı ile daha güvenli okul yaratmak için yürüttüğü proje kapsamında yapılan okul incelemeleri de okullarda çok sayıda riskin olduğunu gösteriyor.
Gündem Çocuk Derneği, çeşitli ihmâller nedeniyle eğitim ortamında yaşanan çocuk ölümlerini önlemek için yıllardır Milli Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) ve kamuoyunun dikkatini çekmeye çalışıyor. 2013 Kasım’ında çocukların okullarda güvenli bir eğitim alabilmesi için dernek ile MEB Temel Eğitim Genel Müdürlüğü arasında ‘Okullarda Fiziksel Güvenlik Standartları Protokolü’ imzalandı.
Protokol kapsamında pilot okullarda yapılan çalışmalarla okullar fiziki güvenlik açısından değerlendiriliyor. Meselâ, 'Tuvaletlerde kaygan zemine karşı önlem var mı?', 'Lavabo ve aynalar sağlam takılmış mı?', 'Pencereler düşme tehlikesi barındırıyor mu?'…
Değerlendirmeler, alanında uzman Gündem Çocuk Derneği üyeleri ve gönüllülerinden oluşuyor. 14 kişilik ekipte iş güvenliği uzmanları, mimarlar, endüstri ürünleri tasarımcıları, inşaat mühendisi var. Ekip Şubat ayına kadar Ankara’da çeşitli sosyo ekonomik düzeylerdeki semtlerden 21 okula gidecek. Okulların eksiklerinden yola çıkılarak Türkiye'deki tüm okulların uyması gereken liste oluşturulacak. Şimdiye kadar gidilen okullarda durum pek parlak değil.
Erişilemeyen yangın dolabı, kaygan zeminler...
Okulları gezen ekipte yer alan mimar ve Gündem Çocuk Derneği Yönetim Kurulu üyesi Mehmet Onur Yılmaz, okulların bulunduğu mahallenin sosyo ekonomik düzeyi değişse de sorunların ortak olduğunu gördüklerini söylüyor. Okulların ciddi bakımsızlık sorunu olduğunu anlatan Yılmaz, tespitleri ve eksikleri şöyle anlatıyor:
'Okullar bakım ve onarıma yeterli kaynak ayıramıyor. Kaynak ayrılsa bile yeterli teknik projelendirme desteği alınmadan yapılanlar da sorunlu ve eksik oluyor. Örneğin yeni ve çalışır durumda olan yangın dolabının önüne başka bir dolap getirilmiş ve sabitlenmiş. Yangın dolabına erişim imkansız. Okul bahçeleri ciddi yaralanmalara yol açabilecek sert zeminler.
Okullardaki demir kapılar ciddi problem. Yatırım yapıp, iyi bir sürme demir kapı taktıran okullarda bile güvenlik riski vardı. Meselâ otomatik demir kapıda güvenlik sensörü de vardı bir okulda. Yani kapının arasından geçerken kişiyi görmesi beklenen sensör ama kişiyi görmediği bazı kör noktaları vardı. Oysa bu tarz kapılarda herhangi bir şey kapıda sıkıştığında motorun tersine çalışmasını sağlayan güvenlik sistemi olması gerekiyor. Bir okulda zemin seramik yapılmış. Ancak kaymaz seramik değil. Oysa aynı parayla kaymaz olanı yapılabilirdi. Açık ve kapalı spor alanlarında kalelerin zemine monte edilmemiş olduğunu gördük. Islak mekânlarda zeminlerin kuru tutulmadığını, lavoba önlerine kaymaz kauçuk malzeme ile kaplanmamış oluyor genelde.'
Ekip yaptıkları tespit ve eksikleri öğretmen ve yöneticilerine rapor olarak sunuyor. Ayrıca bu çalışma yapılırken bir diğer ekipte öğrencilerle birlikte çalışmalar yapıyor. Öğrencilerin gözünden eksikler tespit edilmeye çalışılıyor. Öğrenciler de riskleri tespit ediyor ve rapor tutuyor.
Okul değerlendirmeleri bittikten sonra uzmanlar, okullarda uygulanmak üzere kontrol listeleri oluşturacak. Bir kitapçık hazırlanacak. Bir nevi güvenlik standartları kılavuzu oluşturulacak. Nelere dikkat edilmesi gerektiği, güvenlik önlemlerinin nasıl olması gerektiğini anlatılacak. Ayrıca okullarda fiziksel güvenliğin sağlanması için kimden ve nasıl yardım olması gerektiği de anlatılacak.
Derneğin oluşturacağı standartlar kılavuzunun belirli bir adetini Eğitim Yayıncıları Derneği ücretsiz basacak. Ancak geriye kalan 30 bin kitapçığın basılması için desteğe yani sponsora ihtiyaç var. Çünkü bu kitapçıklar Türkiye’deki tüm okullara dağıtılacak. Güvenlik kitapçığı tamamlanıp okullara dağıtıldıktan sonra Yılmaz, hem eğitimcilerin hem velilerin bu konuya sahip çıkması gerektiğini vurguluyor. Okulları yapılması gereken doğru uygulamalar konusunda zorlamaları gerektiğini anlatıyor.
Proje tamamlandıktan sonra ise Gündem Çocuk Derneği, konuyla ilgili çalışma yapmaya devam etmek ve Milli Eğitim Bakanlığı ile protokolü uzatmak istiyor. Amaçları, örnek fiziksel güvenlik uygulamalarını gösterebilecekleri bir tır ile il il dolaşmak, eğitimler vermek.