Seyahat ediyorsanız, saatinizi varış noktanızdaki yerel saate uygun şekilde ayarlamanın ne kadar rahatsızlık verici olduğunu bilen bilir ve geri döndüğünüzde saati tekrar değiştirmeniz gerekir. Ya da belki uzak bir yerde yaşayan biriyle telefon görüşmesi yapamıyorsunuzdur çünkü Ankara'da saat öğlen 1 iken Chicago'da sabah 4 olur Her iki durumda da ya da bir uzak mesafe ilişkiniz varsa eğer, zaman farkı acı verici olabiliyor. Peki zaman dilimleri ilk olarak nasıl belirlemiş? Gelin bir bakalım...
Güneş zamanı, gezegen boyunca bir noktadan diğerine kısa bir mesafede bile hareket ettikçe değiştiğinden, insanlık tarihinin çoğu için günün saati her yerde değişiyordu.
Baltimore'daki Johns Hopkins Üniversitesinden Steve Hanke, 'Zaman yalnızca güneşin yerleştirilmesiyle ölçüldü, bu nedenle güneş saati saatin kaç olduğunu belirledi.' diye açıklıyor. İnsanlar 1300'lerde Avrupa'da mekanik saatler kullanmaya başladıktan sonra bile tutarsızlıklar devam etti.
Zamanla ilgili kafa karışıklığı, demiryolu trenlerinin bir yerden diğerine hızlı bir şekilde seyahat etmeyi mümkün kılmaya başladığı 1800'lere kadar büyük bir sorun değildi. Fakat insanlar trenleri kaçırıyordu ve zaman ayarlanmadığı için tren çarpışmaları meydana gelmeye başladı. Zaman dilimlerinin bir karmaşasından rahatsız olan sadece Avrupa değildi.
Sonunda İskoç doğumlu bir mühendis olan Sandford Fleming, zaman çizelgesindeki hata nedeniyle 1876'da yine bir treni kaçırınca ve işleri düzeltmeye karar verdi. Fleming, dünyanın gezegen genelinde kabaca 15 derecelik aralıklarla yerleştirilmiş 24 saat dilimine bölündüğü bir sistem tasarladı. Sonunda dünya, zamanın yerel güneş gününü değil, Birleşik Krallık'taki Greenwich Kraliyet Gözlemevi'nden ortak bir saat sistemini kullanmaya başladı. Greenwich Ortalama Saati, güneşin Ana Meridyen'in üzerinden geçtiği günün ortalama saatine göre belirliyordu. Birçok şehir de sistemi benimseyen yönetmelikleri kabul etti ve önce ABD genelinde sonra da dünyada standart haline geldi. Peki bu doğru bir karar mıydı?
Hava yolculuğunun ortaya çıkışı mesafeleri daha da azalttı ve internetle birlikte mobil cihazların yükselişi, dünyanın öbür ucundaki insanlar arasında anlık iletişimi sağladı. Bu bize uzak yerlerdeki kişilerle bile bağlantılı olduğumuz 7/24 bir kültür bahşetti.
Son yıllarda bilim insanları daha basit bir çözüm öneriyor. Saat dilimlerini tamamen ortadan kaldırmak ve tüm dünyayı evrensel saate koymak istiyorlar. Sistemlerine göre, bir yerde saat 9.00 olduğunda, gezegenin her yerinde saat 9.00 olmalı ki kesintisiz iletişim sağlayabilelim.
Böyle bir zaman dilimi oluşturmak tüccarların ve online satış yapan firmaların da oldukça işine yarar. İnsanlar evrensel zaman dilimi kullanıyor olsaydık bu dışarısı karanlıkken işe gideceğimiz anlamına gelirdi diye düşünüyor ama iş aslında öyle değil.
Profesör Hanke Henry, 'Hayır, işinize şimdi olduğu gibi güneşle birlikte giderdiniz. Eğer böyle bir düzende New York veya Baltimore'da, normalde işe sabah 9'da giderseniz güneş şu an ortalama 14.00 sularında göründüğü yerinde olacaktır. Alışmak biraz zaman alabilir ancak UTC ile büyüyen çocuklar artık sabah 7'yi kahvaltı saatiyle ya da sabah 9'u işe başlamakla ilişkilendirmeyecektir.' diyor.