Aradan geçen on binlerce yıldan sonra çıkarılan kapsamlı gen haritasına göre Afrika kökenli modern insanların dışındaki Homo sapiensler, %1 ile%4 oranında Neandertal geni taşıyor. Peki bize miras kalan bu genler ne gibi özelliklerle vücudumuzda kendini gösteriyor?
Bu yapı dışarıya daha geniş bir biçimde açıldığında ötürü Neanderthallerin yaşadığı ortam açısından büyük avantaj sağlıyordu.
Neandertaller muhtemelen günümüz Avrasya popülasyonuyla aynı oranda kızıl saçlı birey içeriyordu. Bu saç rengi Avrupa'da soğuğa daha iyi adapte olmak için bir mutasyon sonucunda meydana gelmişti.
Neandertallerin yüzü, uzun kafatasları yüzünden daha büyük olma eğilimindeydi. Sapienslerde yüz küçülürken uzun kafatasını miras olarak aldılar.
Çene kemiğinde bulunan ve 'Mental foramen' adı verilen açıklık Neandertallerde oldukça genişti. Buradan çıkan kan damarları genişlikten dolayı daha fazlaydı. Damarlar buradan yanaklara ulaştığında kan akışı sayesinde dışarıdan belli olabilecek 'kırmızı' görüntü ortaya çıktı. Özellikle soğuklarda ve egzersiz yapıldığında daha çok belirginleşen kırmızılık, kan akışının artmasıyla ortaya çıkıyor.
Yeşillikle de beslendikleri zamanlarda daha geniş bir ağız yapısına da sahip olmaları gerektiğinde ağızlarında bu boşluklar bulunuyordu. Şimdilerde bu boşluklarda evrimin bize getirdiği yirmilik dişleri barındırıyoruz.
Çıkık alın ve yüz hatları genel olarak primat grubunun en belirgin özelliklerinden biri. Sapienslerde oldukça küçülen çıkıntılı yüz hatları Neandertaller ile karşılaştıklarında genler aracılığıyla tekrar genlerimize yansıdı. Avusturalya yerlilerinde oldukça geniş bir kaş çıkıntısı varken, Moğollarda neredeyse bu en aza iniyor.
Bir Neandertal kafatası incelerseniz gözünüze ilk çarpacak nokta göz çukurlarının genişliğidir. Oldukça iri gözlere sahip Neandertaller, bu sayede az güneş ışığı alan bölgelerde daha iyi görme şansına sahip oluyorlardı. Bunun sonucu olarak başka bir avantaj da ortaya çıktı: Az ışığı işlemek için daha fazla nöronun bir araya gelmesi gerekti ve beyinde yeni bağlantılar ortaya çıktı. Bu da beyin gücü açısından modern insana bir şans olarak geri döndü.
Batı Avrupa'dan Orta Asya'ya doğru yayılış gösteren Neandertal topluluklarında açık tenlilik ve çil görünüyordu. Bireyler açık tenleri sayesinde güneş ışığından az yararlanabildikleri bölgelerde D vitaminini daha güçlü absorbe edebiliyorlardı. Melanin üretme güçleri daha fazla olan hücre kümeleri ise güneşe maruz kalmalarından dolayı belirgin hale geçtiler; böylece 'çil' dediğimiz yapılar meydana geldi ve açık tenlilik ile çiller, Neandertaller aracılığıyla genlerimize aktarıldı.
Yapılan genetik analiz testlerinde, özellikle Doğu Asyalıların düz ve kalın telli saçlara sahip olmasının temel nedeni, Neandertal genlerinde meydana gelen bir mutasyon sonucunda keratin miktarındaki artış olarak öne sürüldü.
Düz saç, kuzey bölgelerde soğuk havanın yalıtımı için gerçekleşmiş bir adaptasyon olarak görülüyor.
Neandertallerden bize kalan el parmak genişliği birçok avantajı da beraberinde getiriyor. Her ne kadar onlar bunu bilemeyecek olsa da teknolojik ve kültürel anlamda gelişmemize geniş el parmaklarımız olanak sağladı.
Bu durumun Neandertallerin tütün kullanıp kullanmadığıyla herhangi bir bağlantısı olmadığını öncelikle belirtelim. Neandertallerde mutasyona uğramış gen kümesinin modern insanlarda nikotin bağımlılığını arttırdığına dair çalışmalar mevcut durumda.
Orman, nehir ve mağara bölgelerinde yaşayan Neandertaller, birçok yerel patojene karşı HLA ismi verilen reseptörleri geliştirip bunlara uygun antijenleri bağladılar; sonuç olarak kendilerine ait savunma mekanizması ortaya çıktı. Doğal olarak Afrika yerlilerinin bu patojenlere karşı bağışıklığı oldukça düşük.
Nedeni basit: Güneş ışığı
Dünya üzerinde rahatlıkla yerimizi değiştirebildiğimiz günümüzde her iklime rahat uyum sağlayamıyoruz ve güneş ışığına alıştığımız bölgelerden daha az maruz kalabiliyoruz.
Neandertaller kendi bölgelerine adapte olduklarından dolayı bu onları etkilemiyordu ve kendilerini depresif hissetmiyorlardı. Fakat ortamına uyum sağlayamayan ve güneş ışığına daha az maruz kalabilen günümüz insanlarında depresyonun ortaya çıkma oranı epey artmış durumda.
Yaralanmaların bol olduğu Neandertal doğasında, kanamalar arttığında vücudun dış ortamla olan temasının mikrop kapmamak amacıyla mümkün olduğu kadar hızlı kesilmesi gerektiğinden ötürü 'kan pıhtılaşma' geni evrimleşti.
Neandertaller için yararlı olup bize miras kalan bu özellik günümüzde 'pıhtı atması' yüzünden hayatımızı tehlikeye sokabiliyor.
Primer bilimer siroz, Lupus, Crohn hastalığı ve diyabetin başı çektiği bu risk grubu, patojenlere karşı bağışıklık geliştirirken olumsuz bir etki olarak günümüzde bize miras kaldı. Mutasyonlar sonucu kendine karşı savunma gerçekleştiren vücut, bu hastalıkların ortaya çıkmasında büyük rol oynuyor.