Serotonin, beyindeki sinir hücreleri arasında ve tüm vücudunuzda mesajlar taşıyan bir hormondur. Serotonin ruh hali, uyku, sindirim, mide bulantısı, yara iyileşmesi, kemik sağlığı, kan pıhtılaşması ve cinsel istek gibi vücut fonksiyonlarında anahtar rol oynar. Çok düşük veya çok yüksek serotonin seviyeleri, fiziksel ve psikolojik sağlık sorunlarına neden olabilir.
Bu içeriğimizde serotonin hakkında daha detaylı bilgiler edinebilirsiniz.
5-hidroksitriptamin (5-HT) olarak da bilinen serotonin, bir monoamin nörotransmiterdir. Aynı zamanda bir hormon görevi görür. Bir nörotransmitter olarak serotonin, beyninizdeki sinir hücreleri arasında ve vücudunuzda mesajlar taşır. Bu kimyasal mesajlar vücudunuza nasıl çalışacağını söyler.
Serotonin, öğrenmeyi, hafızayı, mutluluğu etkilemenin yanı sıra vücut ısısını, uykuyu, cinsel davranışı ve açlığı düzenlemek de dahil olmak üzere vücudunuzda çeşitli roller oynar. Serotonin eksikliğinin depresyon , anksiyete , mani ve diğer sağlık durumlarında rol oynadığı düşünülmektedir.
Vücudunuzda bulunan serotoninin çoğu bağırsaklarınızdadır. Serotoninin yaklaşık %90'ı gastrointestinal sistemi kaplayan hücrelerde bulunur. Kan dolaşımınıza salınır ve trombositler tarafından emilir. Beyninizde sadece yaklaşık %10 oranında üretilir. Serotonin, esansiyel amino asit triptofandan yapılır. Esansiyel bir amino asit, vücudunuz tarafından yapılamayacağı anlamına gelir. Yani, yediğiniz yiyeceklerden elde edilmelidir.
Serotonin, vücudunuzun birçok işlevinde rol oynar:
Ruh hali: Beyninizdeki serotonin ruh halinizi düzenler. Genellikle vücudunuzun doğal 'iyi hissetme' kimyasalı olarak adlandırılır. Serotonin normal seviyelerde olduğunda kendinizi daha odaklı, duygusal olarak dengeli, daha mutlu ve daha sakin hissedersiniz. Düşük serotonin seviyeleri depresyon ile ilişkilidir. Anksiyete, depresyon ve diğer ruh hali bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan birçok ilaç, genellikle beyninizdeki serotonin seviyesini artırmanın yollarını hedefler.
Sindirim: Vücudunuzun serotonininin çoğu, bağırsak işlevinizi kontrol etmeye yardımcı olduğu ve bağırsaklarınızı korumada rol oynadığı GI kanalınızdadır. Bağırsaklarınız, vücudunuzu tahriş edici gıdalardan veya toksik ürünlerden kurtarmak için sindirimi hızlandırmak için serotonin salınımını artırabilir. Serotonin yemek yerken iştahınızı azaltmada da rol oynar.
Mide bulantısı: Mide bulantısı, serotonin bağırsaklarınıza sindirilebileceğinden daha hızlı salındığında tetiklenir. Mide bulantısı olarak algıladığınız kimyasal mesaj beyniniz tarafından alınır. Mide bulantısı ve kusma hissini azaltmak için kullanılan birçok ilaç, beyninizdeki spesifik serotonin reseptörlerini hedef alır.
Uyku: Serotonin, başka bir nörotransmiter olan dopamin ile birlikte uykunuzun kalitesinde rol oynar. Beyninizin ayrıca uyku-uyanıklık döngünüzü düzenleyen bir hormon olan melatonin yapmak için serotonine ihtiyacı vardır.
Yara iyileşmesi: Serotonin, yaraların iyileşmesine yardımcı olmak için kanınızdaki trombositler tarafından salınır. Ayrıca en küçük kan damarlarının, arteriollerin daralmasına neden olarak kan akışını yavaşlatır ve pıhtıların oluşmasına yardımcı olur. Bu yara iyileşmesinde önemli bir süreçtir.
Kemik sağlığı: Serotonin seviyeleri, kemiklerinizin yoğunluğunda rol oynayabilir. Bağırsaklarınızdaki yüksek serotonin seviyeleri kemiklerin zayıflamasında rol oynayabilir; bu da kemik kırılmalarına ve osteoporoza yol açabilir.
Cinsel sağlık: Serotonin, nörotransmitter dopamin ile birlikte, seks arzunuzda da rol oynar.
Düşük serotonin seviyeleri, aşağıdakiler dahil birçok sağlık durumuyla ilişkilendirilebilir:
Depresyon ve diğer ruh hali sorunları
Endişe
Uyku sorunları
Sindirim problemleri
İntihar davranışı
Obsesif kompulsif bozukluk
Travmatik stres bozukluğu sonrası
Panik bozuklukları
Şizofreni
Fobiler
Düşük bir serotonin seviyesinin genellikle birden fazla nedeni vardır. Serotonin seviyelerini artırmanın yolları ise hayat düzenini oturtmaktan geçer. Daha fazla triptofan içeren yiyecekler yemek, daha fazla güneş ışığı almak, takviyeler kullanmak ve daha fazla egzersiz yaparak stres seviyesini düşürmek serotonin seviyesini arttırmaya yardımcı olabilir.
Pek çok gıda doğal olarak serotoninin yapıldığı amino asit olan triptofan içerir. Aşağıdakiler gibi triptofan içeren yiyecekler yiyerek serotonin seviyenizi artırmayı deneyebilirsiniz:
Somon
Yumurta
Peynir
Hindi eti
Ananas
Yulaf
Tohumlar
Triptofandan yüksek yiyecekler yemek, kendi başına serotonin seviyelerini mutlaka artırmaz. Bu karmaşık bir süreçtir. Vücudunuzun amino asitleri emmek için gerekli olan insülini serbest bırakmak için karbonhidratlara ihtiyacı vardır. O zaman triptofan kanınıza girse bile, beyninize emilmek için diğer amino asitlerle rekabet etmesi gerekir. Bilim adamları hala triptofan içeren gıdaları yemenin serotonin seviyelerini nasıl artırdığını araştırıyorlar.
Serotonin sendromu, serotonin seviyeleri çok fazla arttığında ortaya çıkan bir durumdur. Genellikle, serotonin seviyelerini arttırdığı bilinen bir ilacın dozunu arttırırsanız veya serotonini arttırdığı bilinen başka bir ilaç alırsanız meydana gelir.
Hafif belirtiler arasında titreme, aşırı terleme, kafa karışıklığı, huzursuzluk, yüksek tansiyon, kas seğirmeleri ve ishal sayılabilir. Şiddetli semptomlar arasında yüksek ateş, nöbetler, bayılma ve anormal kalp atışı yer alır.
Serotonin sendromu şiddetliyse ve erken yakalanıp hızlı bir şekilde tedavi edilmezse tehlikeli olabilir.