Belki de son 10 senedir bitmeyen garip bir tartışmamız var: Osmanlı'nın son padişahı Sultan VI. Mehmed, Vahdettin bir kahraman mıydı, hain miydi? Mustafa Kemal'i gizli bir operasyonla Milli Mücadele'yi başlatması için Samsun'a o mu gönderdi yoksa Mustafa Kemal'i ayak altından çekmek mi istedi? Tarihçiler bu sorulara cevap verip duruyor, biz de bu cevapları sizler için derledik.
Bardakçı, Mustafa Kemal Paşa'yı bir 'müfettiş' olarak Osmanlı devletinin gönderdiğinin, padişahın ise kararnamede sadece onayı olduğunun altını çizer. Eğer ortada bir operasyon varsa der Bardakçı, bunu hazırlayanın askerler olduğunu, hükumetin tasdik ettiğini ve padişahın onayladığını söyler. Yani Samsun'a gidiş, Vahdettin'in aldığı bir karar değildir ve ne padişahın ne de Mustafa Kemal Paşa'nın yazdıklarında böyle bir ifade yoktur.
Şöyle der: Harbiye Nezareti, Osmanlı Genelkurmayı Milli Mücadele'yi çok sıkı şekilde destekliyorlar. (...) Arada Damat Ferit gibi abuk subuk adamlar gelmesine rağmen çoğunluk Milli Mücadele'nin arkasında. Ayrıca Milli Mücadele'nin başlatıcısı olmanın Sultan Vahdettin'in taşıyabileceği bir yük olmadığını söyleyen Afyoncu o dönemde padişahın oldukça arka planda olduğunu belirtiyor.
Ayrıca Vahdettin'in padişah olduğu dönemde İstanbul'un küçük bir kısmına ancak hakim olabildiğini söyleyen Ortaylı'ya göre padişahın İstanbul'da bile hükmü kalmamışken bir Milli Mücadele başlatıcısı olduğunu düşünmek oldukça garip bir durum.
Gürkan, Milli Mücadele'yi başlatmak adına Mustafa Kemal'i Samsun'a gönderenin Vahdettin olmadığı konusunun altını çiziyor. Gürkan'a göre Mustafa Kemal'e geniş yetkiler verilerek Samsun'a gönderilmesi konusunun da tartışılması gerekiyor: Bu durum devletin mi yoksa İttihatçıların mı işi? Ayrıca ünlü tarihçi Vahdettin için 'hain' kelimesinin boş olduğunu, yöneticilerin kendi çıkarlarını düşünmesinin normal olduğunun altını çiziyor.
Meydan'a göre de Mustafa Kemal bir müfettiş olarak gönderilmiştir ancak Paşa, bir direniş başlattıktan sonra Vahdettin'in ve Damat Ferit Paşa'nın tutumu onları 'hain' yapar. Çünkü Mustafa Kemal önce görevden alınmış sonra ise hakkında idam fermanı çıkartılmıştır.
'Padişah, doğal olarak Osmanlı hanedanı için ölüm - kalım sorunu olan hilafet politikasını benimseyecekti. Anadolu'daki direnci bu politika doğrultusunda kullanmak istiyordu. Ama saray, Mustafa Kemal'in Anadolu'daki direnci, milli devlet doğrultusunda kullanma azminde olduğunu görünce, Kuvayı Milliyecileri hain ilan etti. Sevres Antlaşması'yla galip devletlerin gerçek yüzü ortaya çıktıktan sonra da sarayın hilafet politikasında direnmesi ve Anadolu hükümetine karşı durması bir hıyanet olarak saptanmıştır. Böylece Anadolu'da TBMM'nin toplanması ve milli devletin temelinin atılması, yalnız hanedan çıkarlarına bağlı kalan Vahdettin'i hain durumuna düşürüyordu.'
Eldeki bilgilerle Vahdettin'in hain olmadığını söylemek dünyanın düz olduğunu iddia etmekle aynı şey. Ayrıca M. Kemal'in Samsun'a gönderilmesi ile ilgili doğru yorumu kısaca Murat Bardakçı söylemiş.
niye bunlar tartisiliyor hala anlayamiyorum cok ilginc
hanedan yani şahsi aile çıkarları için, istanbul'daki saltanatını kaybetmemek için ingilizlerle işbirliği yapması yetersiz ve güçsüz olduğu kadar, hain olduğunun da göstergesi. maalesef günümüz siyasi şartlarında tarihçilerin bunu söylemesi zor. atatürk ise hanedan çıkarlarına değil halkın çıkarlarını düşünmüştür. kurtuluş savaşından sonra saltanat kendi liderlerliğinde devam edebilirdi ama o bunu yapmadı.