1921- 1922 tarihleri arasında savaş nedeni ile Osmanlı sınırlarında bulunan pek çok azınlık, zorunlu göçe tabi tutulmuştur. Nüfus mübadelesi olarak geçen bu olay, birçok insana büyük acılar yaşattı. Kurtuluş Savaşı sonrasında ise imzalanan Lozan antlaşması gereği Türkiye'deki Rumlar ile Yunanistan'daki Müslümanlar karşılıklı olarak göç ettirildi. Ancak bu karar İstanbul'da yaşayan Rumları ve Batı Trakya'da yaşayan Türkler göçe tabi tutulmamıştır. Peki mübadele ne demektir? İşte detaylar...
Mübadele tarihte birçok anlamda kullanılmıştır ve çeşitli türleri vardır. Ancak tarihte en çok bilinen mübadele çeşidi nüfus mübadelesidir. Özellikle I. Dünya Savaşı'ndan sonra birçok devletin dağılması ile birlikte mübadeleler zorunlu bir hale getirildi. Osmanlı Devleti, Balkan Savaşları'ndan galip ayrılmasından sonra Rumeli'de bulunan çoğu toprağını kaybetti. Bu topraklarda kalan Türkler, Yunanlılar tarafından bir tehlike olarak görülmekteydi. Selanik çevresindeki şehirlerde ve adalarda bulunan Müslümanlara katliamlar ve baskılar arttı. Yunan orduları yenildikten sonra, Anadolu'da bulunan Rumlar can güvenliklerinden endişe ettiğinden dolayı Yunanistan'a göç etti. Rumlar, bölgede bulunan Müslümanları evlerinden çıkararak kendileri yerleşti. Yunanistan'daki nüfus kalabalığı ve Türkiye'deki azınlıkların çıkardığı problemlerden kaynaklı bir antlaşma yapılmasına karar verildi. Bu antlaşma ile Yunanistan'daki Rumlar ve Türkiye'de bulunan Türkler göç etmek zorunda kaldılar. Mübadele hakkında merak edilenleri sizler için derledik...
Mübadele kelimesi, sözlükte bir şeyin diğeri ile değiştirilmesi anlamına gelmektedir. Bu kavram, Osmanlılarda pek çok anlamı karşılamaktadır. 19.yy'da ekonomide mal ve değer değişimini ifade etmekteydi. Ancak Osmanlı ve Avrupalı güçler arasında yapılan antlaşmalar sonucunda daha resmi bir hale gelmiştir. Özellikle Pasarofça ve Karlofça antlaşmasında sonra, Osmanlı ile diğer ülkeler arasında savaş esirlerinin ve elçilerin karşılık değişiminde de bu ifade kullanılmıştır. Savaş esirlerinin değiştirilmesinin resmi bir uygulama haline gelmesi, 1699 yılının sonlarını bulmuştur. Önceleri yirmi yıldan uzun bir süre Rumeli'nin ve Anadolu'nun her köşesine sürekli fermanlar göndererek, esirlerin belli bir miktar para karşılığında salınması emredilmekteydi. Ancak yapılan antlaşmalar ile serbest bırakılma daha kolay bir hale gelmiştir.
Elçilerin karşılıklı değişimi ise anlaşmaları yenilemek ve pazarlık için yapılırdı. İki farklı devletin elçileri sınırda buluşarak tören yapılır ve yollarına devam ederlerdi. Osmanlı'da III. Selim dönemine kadar yabancı ülkelerde mutlaka elçi bulunduruluyordu. Bu elçiler, diğer elçilere karşılık olarak kısa bir süre için gönderilmekteydi. Gelen yabancı elçilerin ise masrafları devlet tarafından karşılanır ve törenler yapılırdı. Aynı şekilde Osmanlı elçileri de gittikleri ülkelerde törenler ile karşılanırdı.