Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi olan Vasyl Bodnar Reuters'a Karadeniz’de kendi kıyılarındaki Rus savaş gemilerini tehdit olarak gördüklerini açıkladı. Bu bağlamda Türkiye’den boğazları Rus gemilerine kapatmayı talep edeceklerini de ifade etti. Peki Türkiye Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ne göre boğazları Rus gemilerine gerçekten kapatabilir mi?
Ayrıca ülkemiz boğazlarda askeri konuşlandırma yetkisine da sahip.
Çatışmanın tarafları Ukrayna ve Rusya’nın Karadeniz’e kıyısı var.
Barış zamanı
Türkiye’nin tarafsız olduğu savaş zamanı
Türkiye’nin taraf olduğu savaş zamanı
Türkiye’nin kendisini pek yakın bir savaş tehlikesi tehdidine maruz saydığı durumlar
Bu bağlamda barış zamanında bize kıyıdaş olsun olmasın bir gün içinde boğazlardan geçen savaş gemilerinin toplam ağırlığı 15 bin tonu geçemiyor.
Karadeniz’e kıyıdaş ülkeler ise aynı anda 45 bin tondan dazla savaş gemisini bulunduramıyor.
Ek olarak, yine Karadeniz’e kıyıdaş olmayan ülkelerin gemileri, amaçları her ne olursa olsun Karadeniz’de yalnızca 21 gün kalabiliyor.
Ayrıca boğazlarımıza gemi göndermek isteyenler de bize bunu bildirmek zorunda.
Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkeler 15, Karadeniz ülkeleriyse 8 gün önceden bunu yapmak zorunda.
“Savaş zamanında, Türkiye savaşan değilse, savaş gemileri 10. maddeden 18. maddeye kadar olan maddelerde belirtilen koşullarla aynı koşullar içinde, Boğazlar'da tam bir geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır.”
“Bununla birlikte, savaşan herhangi bir devletin savaş gemilerinin Boğazlar'dan geçmesi yasak olacaktır…”
“Türkiye kendisini pek yakın bir savaş tehlikesi tehdidi karşısında sayarsa, Türkiye'nin, işbu sözleşmenin 20. maddesi hükümlerini uygulamağa hakkı olacaktır. Yukarıdaki fıkranın Türkiye'ye tanıdığı yetkinin Türkiye'ce kullanılmasından önce Boğazlar'dan geçmiş olan, böylece bağlama limanlarından ayrılmış bulunan savaş gemileri, bu limanlara dönebileceklerdir. Bununla birlikle, bu da kararlaştırılmıştır ki, Türkiye, davranışıyla işbu maddenin uygulanmasına yol açmış olabilecek Devletin gemilerini bu haktan yararlandırmayabilecektir…”
Bu bağlamda bir NATO üyesi olan ülkemiz Rusya ve NATO arasında bir denge politikası uygulamıştı.
Hatta Türkiye Dışişleri Bakanlığı bu ‘kararın kabul edilemez olduğunu’ ifade etmişti.
“Ukrayna resmi bir talepte bulundu. Montrö Antlaşması’nın maddeleri gayet açık ve net. Bugüne kadar Türkiye Montrö Antlaşması’nı tereddütsüz her seferinde uygulamıştır. Yani Türkiye’nin taraf olmadığı bir savaşta, savaşın tarafı olan ülkelerle ilgili alınabilecek tedbirler var. Boğazlar’dan savaş gemilerinin geçişini Türkiye durdurabilir. Ama Montrö Sözleşmesi’nde ayrıca bir şey var. Burada savaşın tarafı olan ülkelerin gemilerinin kendi üslerine dönme talebi olursa, o zaman ona izin verilmesi gerekiyor. Uzmanlarımız bir kere savaş hali var mı, onu çalışıyor. Savaş halini hukuken kabul edersek bu süreç başlayacak. İkincisi, savaş halini kabul edersek, Montrö bağlamında savaş gemilerinin geçişini yasaklayacağız. Ama yasaklasak da Rusların böyle bir hakkı var. Sözleşme yapılırken, Rusya kendisince madde koydurmuş. 19., 20. ve 21. Madde bunları düzenliyor. En sonunda diyor ki, kıyıdaş ülkenin gemisi kendi üssüne dönme talebiyle geçmek isterse buna izin verilir.”
Hürriyet'ten Fatih Çekirge'nin haberine buradan ulaşabilirsiniz.
Ayrıca bu durum Sovyetler Birliği’nin de o dönem değişiklik talebinde bulunmasına neden olmuştu…
Ne diyelim? Haydi yorumlara!
Ah canım Ata'm ne kadar ileri görüşlüymüşsün sen neleri düşünmüşsün. Ne olurdu biraz daha yaşasaydın? Yaşadığın 1 sene bizi 10 sene ileriye götürürdün. Yattığın yerden bile bizi koruyorsun, nur içinde yat. Birde ülkenin başındakilere bakın. Hala değerini bilmeyen yaptıklarını inkar edenler var.
Tek yönlü kapatabilir. (Ege denizinden Karadeniz yönüne) sadece kendisinin de savaşa dahil olduğu durumda ise iki yönlü kapatabilir..