Onedio Logo

Mimar Sinan Eserleri Yüzyıllara Meydan Okuyor: Mimar Sinan Eserlerinde Deprem İçin Hangi Önlemleri Aldı?

Kapak Görseli

Ülkemizde meydana gelen büyük depremler binlerce can ve mal kaybına sebep oluyor. Bunun en büyük sebebinin ise aslında deprem değil, güvensiz binalar olduğunu artık biliyoruz. Yeni yapılan binaların daha sağlam olmasını bekliyoruz ancak durum tam tersi. Böyle durumlarla karşılaşınca aklımıza gelen ilk isim Mimar Sinan oluyor. Mimar Sinan, yüzyıllar önce yaşamış olmasına, bugünün teknolojisine sahip olmamasına rağmen deprem sonrasında sapasağlam duran eserler inşa etti. Peki Mimar Sinan'ın sırrı neydi? 

Gelin birlikte inceleyelim...

Kaynak: TRT Belgesel

Türkiye, bir deprem ülkesi.

Türkiye, bir deprem ülkesi. Görseli

Aktif fay hatları üzerinde bulunan ülkemizde maalesef yıkıcı depremler meydana geliyor. 1999 yılında meydana gelen Gölcük depremi, Van depremi, Elazığ depremi, İzmir depremi ve son olarak Kahramanmaraş depremleri. 6 Şubat'ta Kahramanmaraş'ta meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler toplamda 11 ilimizi etkiledi, korkunç boyutlarda yıkım yaşandı.

İstanbul'da meydana gelen 6.2'lik depremin ardından vatandaşlarımız paniğe kapıldı. Akıllara, özellikle Kahramanmaraş depreminden sonra yeni inşa edilmiş binaların dahi yıkılması geldi.

Peki teknolojinin bu denli geliştiği günümüzde neden bir depremde binalarımız yıkılıyor? Hele ki bundan yüzyıllar öncesinde inşa edilmiş ve hala sapasağlam duran binalarımız varken...

Yaşadığımız deprem felaketi sonrasında adını bir kez daha andığımız isim Mimar Sinan oldu.

Yaşadığımız deprem felaketi sonrasında adını bir kez daha andığımız isim Mimar Sinan oldu. Görseli

Peki yüzyıllar öncesinde yaşamış olmasına rağmen Mimar Sinan eserlerinde deprem için hangi önlemleri almıştı?

Mimar Sinan, 16. yüzyılda yaşadı ve 400'e yakın eser inşa etti. Bu eserlerinden en aşina olduğumuz ise İstanbul'da bulunan Süleymaniye Camii'dir. Mimar Sinan'ın inşa tekniklerinin sırları günümüzde hala çözülmeye çalışılıyor. Özellikle Süleymaniye Camii'nin bu kadar büyük olmasına rağmen yüzyıllardır hiçbir zarar görmemesi şu günlerde herkesin merakını celbetti. Süleymaniye Camii'nde yapılan araştırma ve incelemeler sonucunda Mimar Sinan'ın inşa sırasında ehemmiyet verdiği bazı noktalar fark edildi. Süleymaniye Camii büyük ve ihtişamlı yapısına rağmen yüzyıllara meydan okudu.

Süleymaniye Camii, bugüne kadar 90 depremi hiç hasarsız atlattı.

Süleymaniye Camii'nin inşaatına 1549 yılında başlandı. Süleymaniye Camii 5 asırdır 16 tanesi 5.5 büyüklüğünün üzerinde toplam 90 depremden hiç zarar görmedi ve sadece 4 kez restore edildi. 

Mimar Sinan bu eserinin inşaatına ilk olarak sağlam bir temel atarak başladı. Sadece temelin oturtulmasının 1.5 yıl sürdüğü biliniyor. Toplam inşa süresi ise 7 yıldır. Süleymaniye Camii zemininin en altında kayalıklar olduğu bilinir. 

Sinan ilk iş olarak toprak zemini kaldırmış ve kayalara ulaşmıştır. Daha sonra 30 bine yakın kazık çaktırmış ve üzerine tonlarca ağırlıkta bloklar koydurmuştur.

Evliya Çelebi Süleymaniye Camii'nin 3 sene boyunca toprak üzerine çıkmadığını yazar. Mimar Sinan bunun nedenini padişaha bile açıklamaz.

Mimar Sinan bunun sırrını açıklamasa da bugün bunun sebebinin zeminin daha iyi sıkışması olduğu biliniyor. Yani Mimar Sinan 2 yıl boyunca zeminin yük taşır hale gelmesi ve daha iyi sıkışması için bekledi. Bu tekniğe 'kazık temel tekniği' adı verilir. Mimar Sinan'ın yüzyıllar önce uyguladığı bu teknik dünyanın ilk 7 yıldızlı oteli olan Burj el-Arab'ın inşaatında da kullanılmıştır. 

Bu teknikte inşaat sırasında öncelikle beton kazıklar dikilir. Daha sonra bu zemine bir süre boyunca farklı tonlarda basınçlar uygulanır ve zeminin sıkılaşması sağlanır. Bu teknik aynı zamanda bataklık zemin üzerine inşa edilen Büyükçekmece köprüsünde de uygulanmıştır.

Zemin yeterince sıkıştıktan sonra sağlam bir temel atılmaya başlanır.

Yapılan temelde uygulanan teknik, bir deprem anında binanın alacağı zararı en aza indirir. Mimar Sinan yapının temelini bi piramit şeklinde tasarlar. Öncelikle oldukça geniş bir harç tabakası uygulanır. Daha sonra bu zemine ızgaralar yerleştirilir. Ardından zemin duvarının inşası başlar. Burada zemin piramit şeklinde tasarlanmıştır. Böylece deprem anında bina direncini temelden gösterir. Temel deprem anında adeta bir hacıyatmaz gibi davranır. 

Mimar Sinan ayrıca yağmur ve yer altı sularının temeli çürütmesi ihtimaline karşı da önlem almıştır. Sinan, binanın temelinin bugün bile kuru kalması için temele dehlizler inşa etmiştir. Böylece yağmur ve yer altı sularının Haliç'e transferi sağlanır.

Süleymaniye Camii'nin ve Mimar Sinan'ın diğer eserlerinin bu denli sağlam olmasının diğer bir sırrı ise Mimar Sinan'ın geliştirmiş olduğu harçtır.

O zamanların mimarisinde dolgu malzemesi olarak Horasan harcı kullanılırdı. Mimar Sinan bu harcın içerisine ilaveler yaparak çok daha sağlam bir harç olmasını sağladı. Sinan harcın içerisine yumurta beyazı, peynir ve soğan gibi malzemeler ekledi. Bunun sebebi ise harcın protein ve kükürt açısından zenginleştirilmesini sağlamaktı. Böylece Sinan'ın hazırlamış olduğu harç, normal Horasan harcından 2 kat daha sağlam bir hale geldi. Ayrıca eserlerin daha esnek olmasını ve depremde zarar görmemesini sağladı. 

Mimar Sinan'ın bu denli büyük ve sağlam bir yapı inşa ederken dikkat ettiği diğer bir konu da statik oldu. Yapının oluşturduğu on binlerce ton ağırlık, yapının duvar ve sütunlarına eşit bir miktarda dağıtıldı. 

Süleymaniye Camii'nin en dikkat çekici tarafı ise büyük kubbesidir. Sinan, bu kadar büyük bir kubbenin inşası sırasında ileri matematikten yararlandı. Statik yük, pencere sayısı, kubbe yüksekliği, kubbe ağırlığı, duvar kalınlığı gibi 13 farklı denklem bir arada hesaplandı.

Süleymaniye Cami'nin 17 Ağustos 1999 depreminden tam 7 kat büyüklüğündeki bir depremden sonra bile yıkılmayacağı düşünülür. Yapılan simülatör deneyleri Süleymaniye Camii'nin 1999 depremi büyüklüğünden tam 7 kat büyüklüğündeki bir depremden bile sağlam çıkabileceğini gösterdi. Bunu sağlayan şey ise binaların sahip olduğu esneklik.

Günümüzün yaylı sistemlerinin temelleri: Taş örgüsü.

Mimar Sinan klasik taş örgüsünü geliştirmiş ve taşların birleşen yüzeylerine delikler açarak tel monte etmiştir. Taşlar arasından geçirilen teller kurşunla sabitlenmiştir. Bu tekniğe 'elastik eklem teknolojisi' adı verilir. 

Günümüz teknolojisinden 500 yıl önce geliştirilen bu teknik bugün Japonya'da kullanılır. Bu teknik sayesinde depremin oluşturduğu sarsıntı hareketli eklemler tarafından emilir. Bir tür yay sistemi olarak düşünebilirsiniz.

Mimar Sinan'ın deprem terazileri!

Mimar Sinan 'deprem terazileri' ile binanın temelinde bir problem olup olmadığını anlamak için bir yöntem geliştirir. Beyazıt Camii'ne resimde görmüş olduğunuz iki adet silindir şeklindeki yapıyı ekler. Bu silindirler normal koşullarda dönebilir. Ancak bir deprem sonrasında binanın temelinde bir sıkıntı meydana gelirse bu deprem terazileri dönmeyecektir. Böylece binanın temelindeki sıkıntılar da öğrenilmiş olur. 

Mimar Sinan'ın Süleymaniye Camii'ni bitirdikten sonra padişah ile konuştuğunda 'Öyle bir camii yaptım ki insanlar zarar vermezse kıyamete kadar ayakta durur.' dediği rivayet edilmektedir. 

TRT Belgesel'in 'Mimar Sinan'ın Depremlere Karşı Aldığı Önlemler' bölümünde Mimar Sinan'ın gizemli detaylı bir şekilde anlatılır.

Sizce de üzerine düşünmemiz gereken çok fazla konu yok mu?

İlgili twit silinmiş ya da sahibi tarafından gizlenmiş.

İlginizi Çekebilir

İstanbul Deprem Riski Haritası: İstanbul'da Hangi İlçeler Riskli, Hangileri Güvenli?
İstanbul'da Meydana Gelen Depremlerin Ardından Naci Görür ve Celal Şengör'den İlk Açıklama
Papa'nın Ölümüyle Gündeme Gelen Kehanet "Yedi Tepeli Şehir Yıkılacak" Demişti: İstanbul'da Üst Üste Depremler

Popüler İçerikler

Depremde 35 Kişinin Ölümünden Sorumlu Tutuldular: MADO’nun Sahipleri ‘Suçsuz’ Bulundu
Depremde 35 Kişinin Ölümünden Sorumlu Tutuldular: MADO’nun Sahipleri ‘Suçsuz’ Bulundu
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Nuri Aslan Hakkında Soruşturma Açıldı
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Nuri Aslan Hakkında Soruşturma Açıldı
Tutuklandı! Televizyon Programlarına da Çıkan Ünlü ‘Doktor’ Volkan Uçak’ın Diploması Sahte Çıktı
Tutuklandı! Televizyon Programlarına da Çıkan Ünlü ‘Doktor’ Volkan Uçak’ın Diploması Sahte Çıktı
YORUMLAR
24.04.2025

sözde aydın tabaka da geçmişine sürekli bok atar. osmanlıdan öğrenilecek çok şey var halbuki

24.04.2025

2 günde gökdelenler dikip para kazanmak varken, 2 yıl zeminin sıkılaşmasını kim, neden beklesin..

SEN DE YORUMUNU PAYLAŞ