Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün bize en büyük armağanı olan Cumhuriyet kolay elde edilmedi. Bu yolda verilen emek, dökülen kanlar ve verilen özgürlük mücadelesi bizim en büyük gururumuz… Türkiye Cumhuriyeti’nin dönüm noktası olan milli mücadelenin yaşandığı şehirleri, müzeleri, anıtları ile Cumhuriyetin izlerini taşıyan şehirlere gitmeye hazır mısınız?
1915 yılında Osmanlı İmparatorluğu ve İtilaf Devletleri arasında yaşanan kara ve deniz savaşının en büyük tanığı Çanakkale Türk milletinin bağımsızlık ve toprak bütünlüğü için verdiği mücadelenin izlerini taşıyan bir şehrimiz. Bir milletinin kendi kaderini belirlediği ve ulusal bağımsızlık için verdikleri çabayı bizlere gösteren, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde gerçekleşen Çanakkale savaşlarının ardından bağımsızlık mücadelesi başlar.
Çanakkale’de görmeden geçmemenizi önerdiğimiz önemli duraklar:
Milli park sınırları içerisinde sivil mimari örnekler, 49 anıtsal yapı, Türk şehitliği, 29 Türk anıt ve kitabesi, yabancı mezarlık ve anıt ile kaleler, tabyalar gibi tarihi yapıların yanı sıra Alanda batık gemiler, toplar, siperler, kaleler, burçlar ve savaşla ilgili yüzlerce kalıntı örneklerini içeren kültürel bir miras koleksiyonu bulunmaktadır.
İkinci Anafartalar Zaferi’nin 45. yıldönümü olan 21 Ağustos 1960 tarihinde ziyarete açılan Çanakkale Şehitler Abidesi, Çanakkale Muharebelerinde şehit düşen tüm askerlerimizin anısını yaşatmaktadır.
Çanakkale Boğazı’nın girişini savunmak inşa ettirilen Seddülbahir Kalesi, Çanakkale Muharebeleri sırasında 12 adet top ile savunmaya katılmıştır. 3 Kasım 1914’te müttefikler tarafından bombalanan Seddülbahir’de Türk tarafı ilk şehitlerini vermiştir.
Çanakkale Savaşları’nın sonsuza kadar hatırlanması ve yeni yetişen nesillere Çanakkale ruhunu aktarmak için bu merkez 7 Haziran 2012 tarihinde açılan, Çanakkale Savaşları'nın hem kronolojik hem de tematik olarak anlatıldığı bir savaş müzesidir.
Gelibolu Yarımadası’nda Eceabat’ın yüksek bir tepesinde bulunan 1915 Seddülbahir Savaş Malzemeleri Müzesi o dönemde kullanılan kaşıklar, çatallar, mermiler, mataralar, çeşitli madalyalar, savaşla ilgili belgeler, mermi kutuları, askerlerin giydiği ayakkabılar gibi birçok değerli eşya sergilenmekte.
Müzede Mustafa Kemal Atatürk’ün Çanakkale Muharebelerine katılımı, görevi ve faaliyetleri kronolojik olarak anlatıldığı, gerçeküstü mankenler ile Çanakkale Muharebeleri planını gösteren canlandırma mevcut olmakla birlikte Mustafa Kemal Atatürk’ün kişisel eşyaları sergilendiği bir müzedir.
Samsun, Kurtuluş Savaşı’nın başladığı yer olarak özel bir yere sahip olan başka bir şehrimiz. Türkiye Cumhuriyeti'nin temel taşını Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a gelişi ile atmıştır. Samsun’un seçilmesindeki nedenlerden biri Samsun’un önemli bir liman şehri olmasıdır. Böylece hem dış dünya ile kolayca bağlantı kurulabilecekti hem de malzeme temin edebilecekti.
Samsun’da görmeden geçmemenizi önerdiğimiz önemli duraklar:
Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ü 9.Ordu Müfettişi (Mirliva) olarak kurmayları ile birlikte İstanbul’dan Samsuna getiren Bandırma Vapuru 19 Mayıs 1919 tarihinde Atatürk ve Silah Arkadaşlarını Samsuna getirmiştir. Müze 2005 yılından itibaren SBB Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı tarafından müze olarak işletilmektedir.
Gazi’nin Samsun’a geldiğinde kaldığı Mıntıka Palas 2 Haziran 1926 tarihinde bu bina Samsun halkı adına Mustafa Kemal Paşa’ya armağan edilmiş.
Samsun’un ilk parkı olan Atatürk Parkı’nda bulunan Onur Anıtı Avusturyalı heykeltıraş H. Kriphel’e yaptırıldı. Anıtta Atatürk dimdik, büyük bir zafer simgesi olarak durmakta. Çevresi Türk Ulusu’nun yaşlısı, köylüsü, kentlisi ile el eledir.
Millî mücadelede önemli rol oynayan ve Amasya’da düzenlenmiş olan Amasya Genelgesi, milli mücadelenin temellerinin atıldığı önemli bir belgedir. Amasya Genelgesi ile Mustafa Kemal Atatürk, Rauf Orbay ve diğer liderler, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü sonrası işgal altındaki topraklarından vazgeçmeyeceklerini ve Türk milletinin bağımsızlık mücadelesini başlattıklarını dünyaya duyurdular.
Amasya’da görmeden geçmemenizi önerdiğimiz önemli durak:
Müze Mustafa Kemal Paşa'nın 1919 yılı Haziran ayında Amasya'ya geldiğinde konakladığı ve Amasya Tamimi'nin kaleme aldığı yer.
Millî mücadelenin temeli olan, 23 Temmuz - 4 Ağustos 1919 tarihleri arasında düzenlenen Erzurum Kongresi işgal altındaki vatan toprakların kurtarılması ve Türk milletinin bağımsızlığının savunulması için düzenlenmiştir. Erzurum, ulusal bağımsızlık, sonsuz egemenlik, vatanın bölünmezliği ve milletin iradesi gibi temel hak ve ilkelerin vurgulandığı bir kongrede Millî Mücadele ruhunun temelininin atıldığı şehirdir.
Erzurum’da görmeden geçmemenizi önerdiğimiz önemli duraklar:
Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkmasından sonra kongre için geldiği, Hüseyin Rauf Bey ve arkadaşları ile 52 gün boyunca Erzurum Kongresi çalışmalarını sürdürdürdüğü konaktır.
Erzurum Kongresi'nin toplandığı ilk bina olan kongre binası yangın sonucu büyük tahrip alsa da 1960'da Atatürk ve Erzurum Kongresi Müzesi olarak ziyarete açılmış. Günümüzde bina Atatürk Resim Heykel Müzesi ve Galerisi Müdürlüğü olarak hizmet vermektedir.
Anadolu'nun bağımsızlığı ve milli egemenliğin temelini oluşturan bir başka önemli adım Sivas Kongresi ile atılmıştır. Mustafa Kemal Atatürk Amasya Genelgesi belgesini hazırlayarak ileri görüşlülüğü sayesinde Sivas Kongresi'nin de önünü açmış oldu. Sivas Kongresinde Anadolu'dan gelen milletvekilleri ve delegeler bir araya gelerek ulusal bağımsızlık mücadelesine halkın iradesini de bu mücadeleye dahil etmek amacıyla Sivas’ta toplandılar.
Sivas’da görmeden geçmemenizi önerdiğimiz önemli durak:
Mustafa Kemal Atatürk ve Heyet-i Temsiliye tarafından 2 Eylül-18 Aralık 1919 tarihleri arasında “Milli Mücadele Karargâhı” olarak kullanılan bina 1981 yılına kadar okul olarak, teşhir ve tanzimi gerçekleştirildikten sonra 1990 yılında müze olarak kullanılmaktadır. Müzede Atatürk’e ait çalışma ve dinlenme odası, kongrenin yapıldığı günlerdeki hali hala korunmaktadır.
Cumhuriyetin kuruluşunun temelleri oluşturan millî mücadele, birçok cephede, şehitlerimizin canını dişine taktığı, şehit olduğu savaşlarla büyük bir kararlılık ve fedakarlıkla sürdürüldü. Sakarya Meydan Muharebesi milli mücadele döneminin önemli olaylardan biri olup Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna büyük katkısı tartışılmaz.
Sakarya’da görmeden geçmemenizi önerdiğimiz duraklar:
17 Haziran 1922 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi ile buluştuğu ve üç gün konakladıkları bu ev arkeolojik eserlerin yanı sıra Ulu Önder Atatürk’ün kullandığı eşyalar müzede bulunmaktadır.
Müzede Kuvayı Milliye döneminde görev almış önemli kişilere ait fotoğraflar, Amasya, Erzurum ve Sivas kongrelerine ait metinler, Atatürk’ün el yazısı ile yazılmış 10.Yıl Nutku kopyaları, Kuvayımilliye dönemine ait kronoloji, fotoğraflar ve haritalar müzede sergilenmektedir.
Sakarya Meydan Savaşı sırasında şehit düşen askerler anısına Polatlı İlçesinde bulunan Sakarya Şehitler Anıtı; anıt gövdesi, heykeller ve müzeden oluşmakta. Yolun iki yanında yer alan sütunlar, savaşın üstün düşman güçlerine karşı kazanıldığının ifadesidir. Merdivenli yolun sonunda, Türk Ordusu’nun kazandığı zaferin öyküsünü dile getiren kabartmalar ve müze bulunuyor.
Afyonkarahisar, Kurtuluş Savaşı sırasında önemli gerek konumu gerek direnişine tanık olmasıyla sahip şehirlerden bir diğeri… Türk ordusunun sembollerinden biri haline gelen şehir I. İnönü Muharebesi, II. İnönü Muharebesi ve Dumlupınar gibi farklı savaşlara tanık olmuştur.
Afyonkarahisar, Türk milletinin direnişinin sembol şehirlerindendir.
Afyonkarahisar’da görmeden geçmemeni önerdiğimiz duraklar:
Hacı Veli Konağı olarak da bilinen Büyük Taarruz Karargahı 24-25 Ağustos 1922 günleri Başkumandanlık, Genelkurmay Başkanlığı, Batı Cephesi Komutanlığı ve 1. Ordu Komutanlığı'nın müşterek karargah binası olarak kullanılmıştır. Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz'un son hazırlık çalışmalarını burada gerçekleştirmiş ve 'Anadolu ile dış dünya arasındaki bütün haberleşmenin kesilmesi' emrini bu konakta vermiştir.
Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları 25 Ağustos 1922’de Kocatepe‘ye gelerek 26 Ağustos sabahı Büyük Taarruz’u burada başlatmışlardır. Büyük Taarruz’un ilk safhasını burada tesis edilen karargahından ve halen mevcut olan siperden bizzat sevk ve idare eden Başkomutan, 27 Ağustos 1922’de Kocatepe’den ayrılmıştır. Anıt Başkomutan Tarihi Milli Parkı içinde bulunuyor.
Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinde ne kadar karalı olduğunun en büyük göstergelerinden biri olan Kütahya Kongresi 1-3 Şubat 1923 tarihlerinde Kütahya'da gerçekleştirildi ve Lozan Antlaşması'nın temelleri burada atıldı.
Kütahya’da görmeden geçmemenizi önerdiğimiz duraklar:
26 Ağustos 1922’de başlayan Başkomutan Meydan Muharebesi’de 30 Ağustos 1922’de Dumlupınar'da büyük zaferle sona ermiştir. Dumlupınar Şehitliği, Kurtuluş Savaşı boyunca tüm cephelerde şehit düşen vatan evlatlarının hatırası için 30 Ağustos 1992 tarihinde büyük bir törenle ziyarete açılmıştır.
Dumlupınar Müzesi, Kurtuluş Savaşı’nın izlerini taşıyan yerde Kurtuluş Savaşın anısına yaptırılan müzedir. Savaşta kullanılan silahlar, kılıçlar, belgeler, fotoğraflar ve çok sayıda araç gereçler bulunuyor.
Türk milletinin ulusal kimliğine ve bağımsızlığına düşkünlüğü Kurtuluş Savaşı’nda Antep’de de göstermiş oldu. 20 Aralık 1921 tarihinde Gaziantep'te düzenlenen Gaziantep Kongresinde işgalci güçlere karşı bağımsızlık mücadelesinin siyasi temellerini atılarak Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna zemin hazırlamıştır.
Gaziantep’de görmeden geçmemenizi önerdiğimiz duraklar:
Tarihi Bey Mahallesi’nde bulunan Atatürk Müzesi iki binadan oluşmaktadır. Antep Savunması kahramanlarının sinevizyon gösterileriyle anlatıldığı salon ve halkın o dönemlerde kullandığı eşyalarla birlikte Atatürk’ün kaldığı odanın, orijinal eşyalarla canlandırıldığı Anı Müzesi’nde, ziyaretinde kullandığı kahve fincanından okuduğu kitaplara; kent tarihini anlatan yüzlerce yayından, dönemin kahramanlarının hikayelerine dek pek çok değerli eseri gittiğinizde görebilirsiniz.
10 ay 9 gün süren Antep işgalinin öncesinde ve sonrasında kahramanca şehrini savunan Antep halkının şehrin savunmasını üstlenen teşkilatı, şehri savundukları cepheler ve savunmada adı geçen ve geçmeyen şahsiyetlerin resimler, rölyefler, heykeller, sunumlar ve maketlerle anlatıldığı müze çocuğundan yaşlısına her mücadele eden vatanseveri ayrıntılı biçimde anlatmakta.
Diğer illerimiz gibi işgalci güçlere karşı verilen haklı mücadelede Şanlıurfa, Kurtuluş Savaşı sırasında gösterilen direniş hareketleri farklı etnik grupların ve kültürel kökenlerin söz konusu özgürlük olduğunda bir arada ortak bir amaç uğruna nasıl omuz omuza savaştıklarını ve Türk milletinin bağımsızlık mücadelesi için gösterdiği kararlılığı ve ulusal egemenliğin bir başka şehridir.
Şanlıurfa’da görmeden geçmemenizi önerdiğimiz durak:
Duvarlarında hala o günlerden kalan top ve mermi izlerini görebileceğiniz Kurtuluş müzesinde Şanlıurfa'nın düşman işgalinde kullanılan silahlar araç gereçler sergileniyor. Şanlıurfa’nın düşman işgalinden kurtuluş hareketini başlatan 12 kişinin mumyalanmış resim heykelleri sergilenen müze geçici olarak kapalı.
“Maraş Bize Mezar Olmadan Düşman Gülzar Olmaz!” diye Maraşlılar, vatanlarına ve canına düşman olanlara teslim olmak yerine kendi evlerini yakarak vatan topraklarını düşmana dar etmişlerdir. Açlık ve soğuğa rağmen teslim olmayan Maraş halkı, “Ya İstiklal Ya Ölüm!” parolasıyla başlattığı kurtuluş mücadelesini gerçekleştirdi.
Kahramanmaraş’da görmeden geçmemenizi önerdiğimiz durak:
Kahramanmaraş'ın düşman işgalinden kurtuluşunun 98. yıl dönümünde törenle açılan müze Anadolu topraklarının kurtuluşunu fitilini ateşleyen Maraş milli mücadelesini tüm halkımıza anlatmak için 12 Şubat 1920 kurtuluş mücadelesi ölümsüzleştirilmiştir.
15 Mayıs 1919’da uğradıkları Yunan işgalinden sonra İzmir 9 Eylül 1922 tarihinde Türk ordusunun bitmez sabrı ve vatan aşkıyla çok kayıp verilmesine rağmen yeniden kurtarıldı. Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin bir diğer göstergesi olan İzmir'in kurtuluşu, Türk milletinin ulusal bağımsızlık için neler yapabileceğini ve Türk milletinin özgürlüğüne ne kadar düşkün olduğunu tüm dünyaya bir kez daha gösterdi.
İzmir’de görmeden geçmemenizi önerdiğimiz duraklar:
İzmir'e giren Türk ordusu bu binayı karargâh olarak kullanmıştır. 17 Şubat 1923'te İzmir İktisat Kongresi için Atatürk şahsi çalışmalarını burada binada arkadaşlarıyla birlikte yürütmüştür.
Belkahve Ata Anı Evi, Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve yakın silah arkadaşlarının 9 Eylül 1922 Kurtuluş Günü İzmir’i ilk kez gördükleri ve kahve içtikleri yerdir. 16,5 metrelik dev Atatürk Heykeli, 9 Eylül Kurtuluş günü ve Kurtuluş Savaşı’na ait eşyalar ve sadece Atatürk’le ilgili kitaplardan oluşan özel kütüphanesiyle ziyaretçilerini bekliyor.
Atatürk Maskı, İzmir’de Mustafa Kemal Atatürk'ün yüzünün beton kabartması olarak yapıldığı heykeldir. Yapımına 2006 yılında yapımına başlanan heykel 2009 yılında tamamlandı. 42 metrelik yüksekliği ile Türkiye'nin en yüksek heykeli olan Atatürk Maskı dünyada ise kabartma heykeller arasında onuncu sırada yer alıyor.
Türk milletinin bağımsızlık mücadelesi Anadolu’nun her yanına ulaşımı ve ülkenin merkezinde olduğu için Ankara Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olarak kabul edilmiştir. Ankara Türkiye Cumhuriyeti’nin kalbi olup aynı zamanda Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin merkezidir.
Ankara’da görmeden geçmemenizi önerdiğimiz duraklar:
Müze, 21 Haziran 1960 tarihinde Anıtkabir Atatürk Müzesi adıyla açılan müze 4 bölümden oluşmakta olup Atatürk'ün kullandığı eşyalar ve kendisine hediye edilen armağanlar, Çanakkale Savaşı, Sakarya Meydan Savaşı ve Büyük Taarruz’un anlatıldığı panorama ile yağlı boya tablolar, Millî Mücadele ve devrimlerin anlatıldığı galeri ve Mustafa Kemal Atatürk’ün kütüphanesinde yer alan 3.123 adet kitabın sergilendiği Atatürk Özel Kitaplığı bulunmaktadır.
Atatürk ilke ve devrimlerinin hayata geçirilmesi, vatan ve millet için önemli yasaların çıkarılması, uluslararası anlaşmalar ve çok partili sisteme geçiş gibi Türkiye siyasi tarihinin önemli olaylara tanıklık eden II. TBMM şu an kullanılmasa bile ziyarete açık tarihi bir binadır.