Daha önce Geceyarısı Çocukları adlı kitabını okuyup yorumladığım, Booker Ödüllü yazar Salman Rushdie, 12 Ağustos 2022’de New York’taki Chautauqua Enstitüsü’nde düzenlenen bir konferansta saldırıya uğradı. Peki neden? Ne yaptı, kimin damarına bastı da boğazından bıçaklandı? Geçmişin hesaplaşması mıydı, yeni bir dava mıydı? Hepsinden önemlisi kimdir bu Salman Rushdie?
Lise eğitimi için gittiği Birleşik Krallık’ta uzun yıllar geçirirken edebiyatla da içli dışlı olmaya başladı. E üstüne bir de Cambridge’de tarih eğitimi alınca kurgu dünyasına gerçekleri de katarak yazmaya başladı. Yalnız kitaplarında ele aldığı konular öyle kolay kabullenilecek türden değildi. Kurgusu, dil ve anlatımı eleştirmenler tarafından beğenilip övgülere mazhar olsa da madalyonun diğer yüzünde hoş olmayan olaylar yaşanıyordu. Hatta yukarıda adı geçen, 1981’de yayımlanan Geceyarısı Çocukları, bir yandan Booker, James Tait Black ve Booker of Bookers Ödüllerini almış diğer yandan Hindistan siyasî tarihi ile ilgili yazdıklarından dolayı ülkede yasaklanmıştı. Ama bu yasaklanma Rushdie için son olmayacaktı.
İki yıl aradan sonra 1983’te yayımlanan Utanç adlı romanı da Pakistan’da yasaklardan nasibini aldı. Kaleminden dökülenler büyük sansasyonlara neden oluyordu. Edebiyat çevresi ayakta alkışlasa da hükümetler Rushdie’ye çok sıcak davranmıyorlardı. Ama hiçbir kitabı 1988’de yayımlanan Şeytan Ayetleri kadar derde sokmamıştı başını. Fransa’da Onur Ödülü, İngiltere Kraliçesi tarafından Şövalyelik Nişanı ile ödüllendirilmesine rağmen başta Hindistan olmak üzere birçok ülkede yasaklandı. Hatta İran’da Humeyni tarafından hakkında ölüm fetvası çıkarılıp başına ödül konuldu. Birçok İslam ülkesi kitabı yayımlamayı reddetti ve tepkiler bununla da kalmadı. Dünya çapında büyük yankı ve öfke uyandıran kitabın çevirmenlerine de saldırılar yapıldı. Hatta Türkçeye çeviren Aziz Nesin de 1993 Madımak Katliamı'nda saldırıların hedefindeydi. Yazılı ve görsel medyada yayımlanan haberlere göre o dönem toplamda 59 kişi hayatını kaybetti.
Yukarıda da belirttiğim gibi ben yazarın sadece Geceyarısı Çocukları adlı eserini okudum, dolayısıyla Şeytan Ayetleri kitabının içeriğindeki önemli detayları başta Wikipedia olmak üzere farklı sitelerden araştırdım. Evet, kitapta İslam peygamberi Hz. Muhammed ile ilgili cümleler var ve bu cümleler itham olarak kabul ediliyor. Peygamberi şeytanın yanılttığı ve ona putlara tapan Mekke halkının hoşuna gidecek, onların tanrılarını öven ayetler yazdırdığı ileri sürülmüş. Dünyaya İslamiyet’i yaymak için gönderilen peygamberin şeytana uyup Mekkelilerin taptığı Lât, Menat ve Uzza’yı övecek ayetler tebliğ etmesi Kur’an-ı Kerîm’e ve İslam toplumlarına göre mümkün değildir.
Hacc Sûresi'ndeki; “Senden önce hiçbir resûl ve nebî göndermedik ki, bir şey temenni ettiği zaman, şeytan onun bu temennisine dair vesvese vermiş olmasın. Ama Allah şeytanın vesvesesini giderir. Sonra Allah âyetlerini sağlamlaştırır. Allah hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.' ayeti kitapta bahsi geçen olayı çürütecek en sağlam ispat niteliğindedir. İslam ülkelerinin Şeytan Ayetleri kitabının yayımını yasaklaması ve yazara büyük tepki göstermesinin sebebi budur.
İran medya kuruluşlarının olayı öven haberler yayımlaması saldırının kitapla ilgili olma ihtimalini güçlendiriyor.
Ben de bir yazar olarak bu denli önemli eserlere imza atmış bir yazarın böylesine ölümcül bir saldırıya uğramasını üzüntüyle karşılıyorum. Salman Rushdie şayet bir “günahkârsa” cezasını verecek olan bizler değiliz. Her ne sebeple olursa olsun bir insanın canına kastetmek, yaşam hakkını elinden almak, korumaya çalışılan dinin öğütlediklerinin zıddı gibi geliyor bana…
Yazarın diğer kitaplarını da merak edenler için;
Grimus (1975)
Geceyarısı Çocukları (1981)
Utanç (1983)
Jaguar Gülüşü: Bir Nikaragua Yolculuğu (1987)
Şeytan Ayetleri (1988)
Harun ve Hikayeler Denizi (1990)
Hayali Vatanlar: Makale ve Eleştiriler, 1981-1991 (1992)
Doğu, Batı (1994)
Mağribinin Son İç Çekişi (1995)
Ayakların Altındaki Toprak (1999)
Öfke (2001)
Soytarı Şalimar (2005)
İki Yıl Sekiz Ay Yirmi Sekiz Gece (2016)
Tam da kin ve nefret tohumlarının kol gezdiği bir zamanda çok yerinde bir yazı olmuş. Tebrikler🙏🥰🥰
Kaleminize sağlık. Dün Madımak katliamı ile ilgili video izlemiştim. Aziz Nesin ve bu yazardan bahsetmişti. Şimdi de sizin bu yazınız karşıma çıktı. Farklı düşüncelere, inançlara ne zaman saygı duyacağız hiç bilmiyorum. Müslümanız diyoruz müslümanlıktan bir haber yaşıyoruz. Müslümanlığı sadece namaz, oruç, zekat ve hacca gitmekten ibaret sanıyoruz. Allah'ın yarattığı canı almayı kendimize hak görüyoruz. Niye Kur'ana hakaret etti diye. Önceki nesiller insanları öldürmüş katletmiş sonraki gelen nesil ders alıp değişmiş mi değişmemiş. Bizden öncekiler aynısını yapmış bizler değiştik mi değişmedik. Ötekileştirdiğimiz, anlamadığımız, dinlemediğimiz, yargıladığımız sürece de din adına Allah'ın vereceği cezaları bizler vermeye devam ettikçe, Allah'ın soracağı soruları bizler sormaya devam ettikçe bunlara benzer şeyler her zaman olacaktır bence. Tekrar kaleminize ve emeğinize sağlık 🙏🏻
Dini somurenler, insanlığı kandiranlar doluyken neden kalemlere saldırır insanlar? Kalem kılıçtan daha keskindir, farkındalar.. Elbette kimsenin canına kast edilmesin ama edebiyattan uzak dursunlar.