Dün Merkez Bankası, faiz kararını açıkladı. Malumun ilamı olan karar, belki de Türkiye'nin para politikasını en öngörülebilir seviyeye taşırken, minik bir detay eklemesiyle piyasalar şaşırmış gibi yaptı. Faiz indirimlerinin ana sebebini biliyoruz: Kredi! Peki bu kredilerde sorun yok mu? Var mı? Olmaz mı?
Kredi faizlerinde son durum görünene göre, her zamanki gibi ihtiyaç kredileriyle başlıyor. İhtiyaç kredisi faizleri (siyah) yüzde 31,73, Kredili mevduat hesapları (KMH) dahil ihtiyaç kredileri (yeşil) yüzde 27,10, taşıt kredisi (turuncu) yüzde 26,54, konut kredisi (mor) yüzde 20,97, ticari krediler de KMH dahil yüzde 18,72, KMH hariç yüzde 18,29 seviyesinde görünüyor. En alttaki mavi çizgi TCMB fonlama faizi.
Ticarideki faizlerin şu an piyasadaki en düşük oranlar olduğu görülürken, burada da tabi TCMB'nin bir gece ansızın aldığı kararlarının etkisi haliyle dahil oluyor.
BloombergHT'de aktarıldığına göre, Ticari kredi faizlerinde düşüş Ekim ortasında devam ederken, kredilerdeki büyüme 2,5 ayın zirvesine çıkarak dikkat çekti. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre ticari kredi faizleri son 2 yılın en düşük seviyesine geriledi.
Ticari kredi faizleri yıllık yüzde 18,7 seviyesine gerilerken, kredi büyümesi yüzde 24,6 seviyesinde gerçekleşti.
BDDK'nın haftalık bülteninde de kredi hacmi 41,63 milyar lira artarken, toplam kredi hacmi 6,88 trilyon lira oldu.
TÜSİAD Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, Türkiye ekonomisinde büyüme dinamikleri önünde iki önemli risk olduğunu anlatırken, ilkini dış talep kaynaklı olarak görüyor. İkincisi de iç talep kaynaklı derken, kredi arzının ciddi bir ivme kaybetmesiyle yavaşlayan iç talep olarak görüyor.
BloombergHT'de yayımlanan makalede, kredi arzında belirgin bir yavaşlama ortamına girildiğini bunun da en temel sebebinin enflasyonla mücadele edilmemesi ve düşük faizli krediyle büyüme tercihinden kaynaklı bankacılık sektöründe oldukça ağır dönemden geçilmesi olduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor:
Çünkü var olan politika setinde ve yüksek enflasyon ortamında serbest piyasa işlerken kredi faizleri doğal akışında düşemiyor. Regülasyonlar da bu sürecin gerçekleşmesi için dizayn ediliyor.
Ünlü ekonomist Ali Ağaoğlu da Dünya'da Hakan Güldağ ile haftalık sohbetinde, faiz indiriminde 300 baz puan gelmediği için üzgün olduğunu belirtirken, vakit kaybedildiğini belirtti. 'Tabelada' faiz indirimlerinin dolardan daha düşük bir TL faizine neden olduğunu, bunun da iyimser ihtimalle ticari kredilerde yüzde 25-30 bandı, kredi bulamayanlar için de yüzde 40-50 bandına çıkardığını belirtiyor. İndirilen faizin krediye ulaşım imkanı sunmadığını söylüyor.
Sohbetin devamında deneyimli gazeteci Hakan Güldağ, başından geçen bir durumu şöyle aktarıyor:
Geçen gün bir şirketimizin genel müdürünü ziyarete gittim. 250 milyon üzerinde cirosu olan şirketlere kredi verilmiyor. Tesadüfen orada olan bankacıların kredi önerisi, “Sizin bir KOBİ şirketiniz yok mu, ya da bir KOBİ şirketi oluşsa da biz ona kredi versek.” Al sana büyük şirkete kredi vermenin bir yolu. Ne kadar verebilir, bir derde deva olur mu ayrı mesele ama hakikaten bu noktalara doğru geldik.
Birgün'de Prof. Dr. Yalçın Karatepe de durumu anlatırken, 'Dediği oldu, yine kazanan bankalar' başlığını kullanarak, politika faizinin düşürülmesinin TL faizleri düşürmemesiyle iktidarın müdahalede bulunulduğunu söylüyor. Bankaların kullandırdıkları kredilerde hazine kâğıdı alma zorunluluğuyla tahvil faizlerinin de düştüğünü hatırlatıyor.
Aslında bu duruma ekleme de biz yapalım. Kredi faizleri de bu düzenlemeler sınırlanırken, KKM'de de düşen faizlerle kur farkı Hazine ve Merkez daha çok ödeme yapıyor. Bir yandan bankalarla mahsuplaşma sağlanıyor.
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Ekonomi ve Finans Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Serkan Çiçek, PolitikYol'da 'Faiz düşük ama kredi yok' diyor. Çiçek, son aylarda firma yöneticilerinin şikayetlerinden bahsederken, krediye erişim problemlerinden faizlerin düşük olmasına karşın kredi çekilmediğinden bahsediyor. Hatta benzer bir durumun konut kredisinde de olduğunu, kamu bankalarının çok düşük hacimlerde kredi verdiğini söylüyor.
Faizlerin daraltıcı etkisini 'piyasanın işlemez hale geldiğinin bir göstergesi'. olarak yorumlayan Çiçek, 'kredi piyasasında fiyat mekanizması çalışmıyor' diye özetliyor.
Bankaların tedbirlerle maliyetleri hesaplayamaz olduğunu, yüksek tutarlı ve uzun vadeli kredilerden kaçtığını söylerken, durumu 'kredi tayınlaması' olarak nitelendiriyor.
Son olarak da Prof. Dr. Selva Demiralp'in BBC Türkçe'deki analizine bakalım. Faiz indirimiyle mevduat faizlerindeki düşüşün kredi faizlerine getirilen tavanla bankanın maliyeti ve risklerini artırdığını belirten Demiralp, bankaların kredi vermekte zorlandığını belirtiyor. Bankaların kısılan kredi musluklarının enflasyondaki yükselişle likidite ihtiyacındaki artışa karşın reel sektörü yüksek faizle özel sektör tahvili (ÖST) çıkarmaya yönelttiğini söylüyor. 'Bankaların da daha makul buldukları faizlerle ÖST satın alarak finansal piyasalara dahil oldukları gözlemleniyor' diye de ekliyor.
millet bataklıkta sürünüyor ! hala kredi diyolar resmen dalga geçiyorlar ! akp ve bankacılar hırsızlar ! yıldırım demirörende 750 milyon doları kredisi bile ödemiyor ama hırsızlık yapıyor. verdi bizim halk yetkiyi gördü etkiyi çekin bakalım cezasını