Merkez Bankası Beklentileri Ne Kadar Tutarlı? TCMB'nin Tahmin Yapması Doğru mu?

Merkez Bankaları, paranın üzerinde sayı yazan bir kağıttan farkını belirleyen unsurlardır. Bazı ülkelerde bulunmasa da o ülkelerin paraları yine bir başka paraya endeksli olabilir bu da başka bir merkez bankasını devreye sokar. Son yıllarda hayatımıza giren kripto paralardaki gibi merkeziyetsiz bir sistemden de bahsedilebilir ama bu sistemlerin de balinaları, madencileri, spekülasyonlar ya da manipülasyonları halen tartışmalıdır. 

Bize dönersek, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) resim olarak Türk Lirası'nın arkasındaki güç. Türk Lirası'nda oynaklık ve değer kaybına karşı istikrarını korumak kanunla TCMB'nin görevi. Bunun için piyasadaki para miktarı, faiz gibi unsurları yönetmekle yani son dönemde ne kadar karmaşık ya önemsiz olduğu söylense de para politikasını yönetmek bu büyük ve köklü kurumun görevi.

TCMB'nin kendine ait kanunu ve kuralları vardır. Bir ülkenin kasası olan banka, tüm para ve bankacılık sistemini yönetir.

TCMB'nin Kanununda maddeyle belirlenmiş asli görevi şu şekildedir:

Bankanın temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır. Banka, fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisi belirler. Banka, fiyat istikrarını sağlama amacı ile çelişmemek kaydıyla Hükümetin büyüme ve istihdam politikalarını destekler.

Bizde son dönemde değişik yollar izlenirken, dün Enflasyon Raporu sunumunda Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, fiyat istikrarının önüne büyüme ve istihdam konulduğu algısını nihai fiyat istikrarı hedefi nedeniyle olduğunu da vurguladı.

Merkez Bankası, büyüme ya da diğer verilerde açıklama ya da hesap verme yükümlülüğü bulunmazken, enflasyon konusunda bu yükümlülüklere sahiptir. TCMB, enflasyon açıklandıktan sonra değerlendirme yapar, enflasyon hedeflerini belirler, hedefler tutmadığında da hesap verir. Bu bağlamda 2006 yılında geçilen enflasyon hedeflemesi rejiminde, Enflasyon Raporu da temel iletişim araçlarından biri olageldi.

Her yıl 4 kez, çeyreklerin başında açıklanan raporun sunumu MB Başkanı tarafından yapılırken, hedeflemeler ya da beklentiler, matematiksel ve istatiksel gerçekliklerle açıklanmaya çalışılır.

Merkez Bankası'nın tahmin yapması bu bağlamda yanlış görülmektedir. Dr. Mahfi Eğilmez'in de dediği gibi, 'Merkez Bankasının hedefi var. Aynı kişinin hem hedefi hem tahmini olamaz. Hedef tutmayacaksa hedefi değiştirmesi lazım.'

Peki son yıllarda sıkılıkla başkan değişen Merkez Bankası'nda Enflasyon Raporu'na yansıyan hedefler, 20212den beri değişmeyen nihai yüzde 5 hedefi ve gerçekleşenler ne kadar uyumlu?

Öncelikle Enflasyon Raporlarında I. ve IV.'leri baz aldık. Tümünün de grafikleri de mevcut.

2018 yılında ikisi de başkan Murat Çetinkaya tarafından yapılan sunumlarda, ilk raporda yıl sonu enflasyonda öngörü yüzde 7,9 olurken, son sunumda yüzde 23,5 olarak iletilmiş. Yıl sonu gerçekleşme yüzde 20,3 olurken, hedef 2012'den bu yana değişmeyen yüzde 5 olarak görülüyor.

2019 yılında ilk sunum Çetinkaya tarafından yapılırken, son sunumu Temmuz ayında göreve getirilen Murat Uysal yapıyor.

İlk raporda yıl sonu enflasyonda öngörü yüzde 14,6 olurken, son sunumda yüzde 12 oluyor ve yıl sonu gerçekleşme yüzde 11,84 olurken, hedef 2012'den bu yana değişmeyen yüzde 5 oluyor.

2020'de sunumları aynı başkan yapsa da yıl sonunda başkan değişmiş oluyor. Pandemi nedeniyle de o yıl sunumların bir kısmı online yapılıyor.

2020'de 4 raporu da başkan Murat Uysal sunuyor ancak Kasım ayı başında görevden alınıyor. İlk raporda yıl sonu enflasyon öngörüsü yüzde 8,2 olurken, ardından pandemi patlıyor. Son sunumda öngörü yüzde 12,1 oluyor ve yıl sonu gerçekleşme yüzde 14,60 olarak görülüyor. Hedefi söylemeye gerek yok sanırız.

Geldik olaylı 2021 yılına!

Yılın ilk sunumunu Naci Ağbal balkan olarak yaparken, kendisinin tek sunumu oluyor. İlk raporda hedef yüzde 9,4 olurken, son raporda Şahap Kavcıoğlu yüzde 18,4 olarak tahmin belirtiyor ve yılsonu gerçekleşmesi yüzde 36,08 oluyor. Hedef belli!

2022 yılı da son sunumu yapıldı. Yıl henüz bitmedi enflasyon Eylül 2022 için yüzde 83,45, başkan da Şahap Kavcıoğlu.

İlk sunumda yüzde 36,08 açıklanan 2021 yıl enflasyonuna karşın 2022 yıl sonu beklentisi yüzde 23,2 olurken, dün yapılan son sunumda öngörü yüzde 65,2 oldu.

Enflasyon Raporu'nun 2018-2022 öngörülerinin olduğu grafik bu şekilde👇

Burada da hedef, tahmin ve gerçekleşmelerin bir tablosu bulunuyor. Ne dersiniz isabetli mi sizce de?

Bu içerikler de ilginizi çekebilir👇

Türkiye Ekonomisi Nasıl Kurtulur? Mahfi Eğilmez Anlatıyor: "Seçimden Sonraki İlk Gün Düğmeye Basılmalı!"
Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu'nun Açıkladığı Enflasyon Beklentilerine Uzmanların Tepkileri
Merkez'den Gelen Sinyaller Karışık: TCMB'nin Faiz Kararı Metinlerinde Söyledikleri Ne Kadar Tutarlı?

Popüler İçerikler

İki Torunlu Mücevher Kralı 30 Yıllık Eşinden Genç Sevgilisi İçin Tek Celsede Boşandı
Mauro Icardi'den Olay Wanda Nara Paylaşımı: ''Evimde 2 Saat Boyunca Beni Taciz Etti''
"Bir Evim Varsa Onun Sayesinde": Hakan Meriçliler'den Vural Çelik Tartışmasında Gülse Birsel'e Büyük Destek!