Mentol pek çok üründe karşımıza çıkan bir organik kimyasal haline geldi. Şekerden tutun da çay, dondurma hatta çikolata da bile mentol görmek artık mümkün. Bu kadar sık görmemizin nedeni aslında verdiği o ferahlık ve serinlik hissini sevmemiz. Peki nasıl oluyor da bu bitki ağzımıza soğukluk hissi veriyor? 👇
Mentollü bir sakız çiğnediğinizde veya şampuan kullandığınızda anında bir serinlik hissedersiniz. Bu nasıl oluyor gelin bir bakalım.
Sinir sistemimizde cildimizden beyne uzanan bir dizi sinir ise sıcaklıktaki değişiklikleri algılama işlevini görür. Sıcaklık değişimini algılayan reseptör proteini TRPM8 olarak adlandırılır ve soğuğu algılayan tüm sinir hücrelerinde bulunur.
TRPM8'nin bunu nasıl yaptığı tam olarak bilinmiyor. Vücut sıcaklığında bir düşüş olduğunda, TRPM8 şekil değiştiriyor ve açılıyor, böylece kalsiyum iyonlarının sinir hücresine girmesine izin veriyor. Vücutta gerçekleşen bu akım, beyni ısı düşüşü konusunda uyarıyor.
Nane ve diğer nane yağlarında bulunan mentol adı verilen organik kimyasal da bir şekilde TRPM8'i harekete geçiriyor. Yani mentollü ürünler tükettiğimizde bu sinirler uyarılıyor ve biz de soğukluk hissetmiş oluyoruz.
Şeker bittikten sonra bile bir miktar mentol ağzınızda kalır ve sinirleri aktif tutar. Naneli şekerden sonra su içtiğimizde de o serinlik geri geri gelir. Bunun nedeni bir yudum suyun bile sinirleri harekete geçirmesidir.
Vücudumuzda soğuğu algılayan proteini harekete geçirerek aslında soğuk hissetmediğiniz halde soğuk hissettiğimiz sinyalini beynimize yollamış oluyor.
Acı veya baharatlı yiyeceklerin çoğu, kapsaisin adı verilen bir kimyasal içerir. Bu kimyasal, TPVR1 (soğuk veya sıcağı algılayan bir başka protein) adı verilen bir proteini aktive ederek sıcak basmasını ve terlememizi sağlar. Yani bunların yaşanması biberin özelliğinden değil, derideki sinirleri sıcakta harekete geçiren proteinin kapsaisin maddesine karşı duyarlı olmasındandır.
Bitkiler muhtemelen bir savunma mekanizması olarak kullanmak için bazı bileşikler geliştirdiler. Yani başlarda bu kadar acı olmayan bitkiler, insanları ve hatta hayvanları kendilerinden uzak tutmak için farklı bileşikler üretmeye başladılar çünkü tahmin edeceğiniz üzere nane veya biber gibi acılık üreten bitkilerin yenme olasılığı daha düşüktü. Daha sonrasında tohumlarını yayarak genlerini sonraki nesillere aktardılar ve şuanda tükettiğimiz hâllerine gelmiş oldular.
resimler hareket ediyor mu yoksa bana mı öyle geliyor sanki yakınlaşıp uzaklaşıyor gibi gif gibi görünüyor bana başka böyle olan var mı