Mehmet Şimşek Daha Önce de Yaptı: Türkiye'nin FATF Gri Listesinden Çıkması Ne Anlama Geliyor?

25.07.2023 - 16:14

Türkiye, yaklaşık 20 aydır Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü'ne bağlı (OECD) Mali Eylem Gücü'nün (FATF) gri listesinde bulunuyor. Gri listede yer almak, dış finansmanın önündeki en önemli engellerden biri olurken, listede yer alan ülkelerin 'kara para'yla ilişkisi yakından takip ediliyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, FATF'in 20 Temmuz’da yayımlanan son raporunda, Türkiye'nin 40 FATF standardının 39'una uyumlu olduğunu belirterek, gri listeden çıkmaya kararlı olduklarını belirtmişti.

İlgili twit silinmiş ya da sahibi tarafından gizlenmiş.

Şimşek, sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı paylaşımlarda çalışma arkadaşları olan Bakanlara da teşekkür etmişti.

FATF, 21 Ekim 2021 tarihinde "kara para aklama ve terörizmin finansmanını engellenmekte" Türkiye'nin "yetersiz kaldığı gerekçesiyle" gri listeye almıştı. Türkiye'nin gri listeden çıkması neden bu kadar önemli?

DW'den Pelin Ünker'in aktardığına göre, FATF, yani 'Financial Action Task Force' (Finansal Eylem Görev Gücü), kara para aklama, terörizmin finansmanı ve diğer mali suçlarla mücadele amacı güden 1989 yılında G7 ülkelerinin öncülüğünde kurulan uluslararası bir örgüt. 39 üye ülke ve bölge bulunan örgütte Türkiye 1991 yılında üye oldu.

FATF, suçlardan arındırılmış bir mali sistem için standartlar hazırlar ve ülkelere uyum konusunda çağrı yapar. Dünyada 200'den fazla ülke FATF'in çağrısına uyacağını taahhüt etmiş bulunuyor.

FATF, yılda üç kez değerlendirme toplantıları yaparak, suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanıyla mücadelede "yetersiz kalan ülkeleri" açıklıyor.

FATF’nin sitesinde yaptığı tanımda, 'gri liste'deki ülkeleri 'yakından' izlediğini belirtiyor. Suç gelirleriyle mücadele ederek iyileştirme yapacağını belirten ülkeler, 'gri liste' de denilen resmi olarak, 'Yüksek Risk Altında Ülkeler' listesine alınıyor. Gri listedeki ülkeler belli bir sürede eksikliklerini gidererek, gerekli adımları atarak listeden çıkabiliyor.

Ancak, FATF tavsiyelerine uymayıp, suç finansmanı konusunda iş birliği yapmayan İran, Kuzey Kore, Myanmar gibi ülkeler 'kara liste'ye alınıyor.

FATF, Türkiye'yi Ekim 2021'de gri listeye aldı. 2022'deki değerlendirmelerde Türkiye, gri listede kalmaya devam etti. Bu değerlendirmelerde Zimbabve listeden çıkmayı başarmıştı.

FATF Başkanı Marcus Pleyer, Türkiye'nin gri listeye alınmasıyla ilgili, bankacılık, altın, değerli taşlar ve emlak sektörü gibi 'yüksek riskli' sektörlerde düzenleme yapması gerektiğini bildirmişti.

Player, Türkiye'nin, El Kaide ve IŞİD gibi BM'nin terörist listesinde olan gruplarla bağlantılı para transferlerini takibe alması gerektiğini söylerken, Türk hükümetinin de 'gereken tüm adımları atacağı yolunda son derece yüksek düzeyde siyasi taahhütlerde bulunduğunu' belirtmişti.

Türkiye'nin listede yer almasının nedenlerinin içinde, varlık barışı düzenlemeleri ve yabancıya konut satışlarının etkili olduğu düşünülüyor. Ayrıca yargı bağımsızlığı bu liste için önemli kriterlerden biri olarak görülüyor.

Türkiye ile birlikte gri listede Arnavutluk, Barbados, Birleşik Arap Emirlikleri, Burkina Faso, Cayman Adaları, Cebelitarık, Fas, Filipinler, Güney Sudan, Haiti, Jamaika, Kamboçya, Kongo Cumhuriyeti, Mali, Mozambik, Panama, Senegal, Suriye, Tanzanya, Uganda, Ürdün ve Yemen bulunuyor.

2011 yılında da gri listeye giren Türkiye, düzenlemeler sonrası o dönem yine Maliye Bakanı olarak görevde bulunan Mehmet Şimşek'in görev süresinde 2014 yılında listeden çıkmıştı.

Gri listede olmak, yabancı bankalar ve yatırımcılarla ilişkileri de etkiliyor. Gri listedeki ülkeler, uluslararası yatırımları çekmek için itibar kaybına uğramış olarak görülüyor. Bankacılık işlemleri üzerinde olumsuz etkisi de olan gri listenin, ithalat-ihracat yapan şirketlerin ekstra denetimlere ve yükümlülüklere maruz kalmasına neden oluyor.

Türkiye gibi 'yüksek dış finansman ihtiyacı olan' ekonomilere yabancı yatırımcının ilgisi azalırken, dış ticaret ve pazar payları da olumsuz etkileniyor.

Uzmanların belirttiğine göre, gri listede yer almaya devam etmek, Dünya Bankası gibi kuruluşların da bir süre sonra finansmanda zorluk çıkarmasına neden olabiliyor.

Mehmet Şimşek'in de vurguladığı, FATF'nin 20 Temmuz tarihli Türkiye değerlendirme raporunda, 'iyileştirme yönünde olumlu adımlar atıldığı' ve 6 başlıkta yeniden derecelendirildiği belirtilmesi bu açıdan da önemli görülüyor.

Raporda, Türkiye kâr amacı gütmeyen kuruluşlar üzerindeki kontrolleriyle "kısmen uyumlu"dan "büyük ölçüde uyumlu"ya çıktı.

twitter.com

Finansal olmayan belirli iş ve mesleklere ilişkin (DNFBPs) tavsiye kararında, 'büyük ölçüde uyumlu'ya çıkarken, yeni teknolojiler konusundaki tavsiye kararı ise 'büyük ölçüde uyumlu'dan 'kısmen uyumlu'ya düşürüldü. Siyasi Nüfuz Sahibi Kişiler (PEPs) ile finansal kurumların düzenlenmesi ve denetlenmesi konu başlıklarında da tavsiyelerin tümüyle karşılandığı görüldü.