NASA'nın InSight Mars iniş aracı, çoğu Cerberus Fossae adlı bir bölgeden gelen birçok küçük mars depremi tespit etti. 47 depremin analizi, bunların kökenlerinin tektonik değil de volkanik olduğunu gösteriyor. Eğer durum böyleyse bu, Mars'ta yanardağ oluşumu döneminin henüz bitmediği anlamına geliyor. Yine de kızıl gezegenin gökyüzünü külle dolduran büyük patlamalara tanık olmayı beklememeliyiz. Biz de bu yazımızda Mars depremlerinden bahsediyoruz.
Tektonik depremler, levhalar birbirinin altından veya yanından kaydığında meydana gelir. Volkanik depremler, magmanın hızlı hareketlerinin veya dış kabukta gaz basıncının birikmesinin bir sonucudur. Diğer bazı dünyaların hiçbir türlü depremi yoktur, yüzeyleri yalnızca meteor çarpması gibi dış olaylardan sallanır. Peki ya Mars?
Nature Communications dergisinde, Avustralya Ulusal Üniversitesi'nden Profesör Hrvoje Tkalčić ve Çin Bilimler Akademisi'nden Dr Weijia Sun, Insight'ın sismometreleri tarafından tespit edilen depremlerin tektonik kökenli olduğu sonucuna vardılar. Eğer doğruysa, Mars'ın mantosunda hâlâ hareketli magmaya sahip olduğu anlamına geliyor. Bu yeni buluş, kızıl gezegenin jeolojisini daha ilginç hale getirebilir ve gelecekteki jeolojik ilgimizi hangi tarafa odaklamamız gerektiğini bize söyleyebilir.
Bunun en büyük kanıtı, Güneş Sistemi'nin en büyük yanardağı Olympus Mons olarak gösterilebilir. 21.9 kilometre yüksekliği ile bu dağ, Everest'in iki katından daha büyük ve uzun. Olympus'un bulunduğu bölge olan Tharsis Montes volkanik bölgesinde başka devasa volkanlar da mevcut. Bununla birlikte, Olympus Dağı üç milyar yıldan fazla bir süre önce oluştu ve yüz milyonlarca yıldır patlamadığı düşünülüyor. Bilinen bazı diğer Mars volkanları daha da eskidir.
Tkalčić, IFLScience'a 'InSight, yüksek ve düşük frekanslı depremler tespit etti' dedi. 'Makalemiz yalnızca düşük frekanslı depremlere baktı. Bunlardan bazılarının tektonik depremlerle açıklanamayacak şekilde tekrarlayıcı olduğunu tespit ettik.' diye devam etti. Tkalčić ve Sun, Dünya üzerinde karşılaştırılabilir örnekler aradılar ve hareketsiz yanardağların ürettiği depremlerde benzer dalga desenleri buldular. Buradan da bu depremlerin volkanik olma olasılığının yüksek olduğu sonucuna vardılar.
Tkalčić, IFLScience'a söylediklerine göre; 'Mars volkanizması 'sırnaşık' bir volkanizmadır, magma yüzeye çıkmanın bir yolunu bulamaz.' Bunun nedenleri arasında gezegenin boyutuna kıyasla Mars kabuğunun kalınlığı ve belki de magmanın kimyasal özellikleri ve sıcaklığı sayılabilir. Her ne kadar bir patlama gösterisi herkesi heyecanlandırsa da, bu yeni bulgular bilim insanları için paha biçilemez araştırma potansiyeli sunuyor.
Ancak Tkalčić, IFLScience'a durumun her zaman böyle olmayabileceğini söyledi; Mars'ta şimdiye kadar gözlemlenen yer işaretleri, Dünya'da şehirleri yok edebilen 7 şiddetinde depremleri işaret ediyor. Yani kızıl komşumuz geçmişte çok daha ölümcül bir yer kabuğuna sahipti.
InSight'ı depremleri belirlemek için kullanmaya yönelik önceki çabalar, Mars rüzgarının neden olduğu gürültü yüzünden sesleri ayırt etmekte güçlük çekiyordu. Sinyali gürültüden ayırmak için daha gelişmiş işleme yöntemleri kullanarak; 'Bu mars depremlerinin Mars gününün her saatinde tekrar tekrar meydana geldiğini bulduk.' dedi Tkalčić yaptığı açıklamada. Bu, daha önce tespit edilen seslerin, gündüz ve gece arasındaki sıcaklıktaki büyük değişiklikteki ayarlamalardan kaynaklanma olasılığını ortadan kaldırdı.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!