Mars'ın uydusu Phobos hakkında pek çok gizemli şey vardır. Bu ayın nasıl oluştuğunu, içinde ne olduğunu ve yüzeyindeki garip düz çizgilerin ne olduğunu bilmiyoruz. Bildiğimiz az şeylerden bir tanesi, Phobos'un yakın bir zaman içinde Mars tarafından parçalanacağı. Yeni yayınlanan bir makaleye göre, Phobos'un tuhaf kaplan çizgilerine sahip olmasının nedeni işte bu. Biz de bu yazımızda bu konudan bahsediyoruz.
Gökbilimciler, muhtemelen eski bir çarpmanın sonucu olduğu düşünülen ve yüzeyi kaplayan olağandışı paralel oyukların, aslında ay ve gezegen arasındaki aşırı yerçekimi kuvvetleri onu parçaladıkça daha da genişleyen kanyonlar olduğunu keşfettiler.
Daha büyük uydu olan Phobos korku ve panik tanrısıyken, daha küçük olan Deimos dehşet tanrısıdır. Phobos'un Mars'ın 'lanetli' ayı olarak bilinmesinin nedeni, uydunun Mars'ın etrafında bir ölüm sarmalına yakalanmış olmasıdır. Phobos her yıl 1.8 santimetre hızla Kızıl Gezegene doğru yaklaşmaktadır ve milyonlarca yıl gibi (nispeten) kısa bir zaman içinde Mars ile çarpışacaktır.
Uzaydaki nesneleri çeken gelgit kuvvetleri, yerçekimi etkileşimlerinden kaynaklanır ve Ay'ın yerçekimi kuvvetinin Dünya'nın suyu üzerindeki etkileri gelgitler şeklinde gözlemlenebilir etkilere sahip olabilir. Bununla birlikte, uzaydaki nesnelerin katı yüzeyindeki görünür etkiler genellikle oldukça küçüktür. Ancak örneğin Satürn'ün ayı Enceladus'un buzlu kabuğu, dev gezegenin gelgit çekişinden kaynaklanan kırıklarla kaplıdır.
Bu durum, gelgit kuvvetlerinin küçük ayın yüzeyinde çatlaklar oluşturabilmesini sağlıyor. Bu fikir daha önce de ortaya atılmıştı. Yörüngenin bu kadar yakın olması Phobos'u, yerçekimi kuvvetlerinin yörüngedeki herhangi bir katı nesneyi parçalayacağı yer olan Roche sınırına gittikçe yaklaştırıyor. Bunun nedeni, uydunun gezegene kilitli olan tarafındaki yerçekiminin diğer tarafa göre çok daha büyük olması ve tek parça halinde kalamaması. Zamanı geldiğinde Phobos yok olacak ve Mars çevresinde Satürn benzeri halkalar oluşturacak.
Phobos'u 'yapışkan katmanla kaplanmış bir moloz yığını' olarak modelleyerek, simülasyonların çoğunun Mars'ta görülenler gibi eşit aralıklı paralel yarıklar oluşturduğunu buldular. Ekip makalede, 'Kırıklar açılması, üstteki gevşek malzeme üzerinde bu derin vadilerde süzülmeyi tetikliyor; bunun doğal olarak oluk benzeri yapıların oluşumuna yol açabileceğini gördük' diyor.
Bununla birlikte bulgular, çizgilerin bazılarının (hatta çoğunun) uydunun Mars çarpışmasına mahkum yolunda devam ederken gelgit kırılmasından kaynaklandığını gösteriyor. Tüm bunlar, Japon Uzay Ajansı'nın 2024'te hem Phobos hem de Deimos'a uzay aracı indirme ve 2029'da numuneleri geri getirme görevi olan 2024 Marslı Ayları Keşfi (MMX) görevini ilgi çekici kılıyor. Phobos için sonun başlangıcına tanık oluyor olabiliriz.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!