Bir düşünceyi ortaya koyarken ya da anlamaya çalışırken yapılan yanlış çıkarsamaların tamamına safsata denir. Safsatalar, ilk anda geçerli ve ikna edici gibi gözüken ancak yakından bakıldığında kendilerini ele veren sahte argümanlardır.Sağlıklı bir toplum olmanın belki de en önemli formülü mantıksal ve eleştirel düşünmeyi öğrenmektir. Aksi takdirde aşağıda -sınırlı olsa da- örneklerini verdiğimiz safsatalar içinde debelenir dururuz.
Örnekler:
O arabadan ne anlar, kadın değil mi sonuçta?
Söylediklerinde haklı olabilirsin belki, fakat bunları ifade edebilmek için yeterli akademik seviyede değilsin.
Freud cinsel sapığın biridir. Dolayısıyla söylediklerini ciddiye almamıza gerek yoktur.
Ayşe söylediyse inanmayın, güvenle uçuşa gidebilirsiniz, çünkü o bir yalancıdır.
“Eren bu konuda doğru söylüyor olamaz; çünkü hıyarın biridir.”
Umut bugüne kadar hep dolandırıcılık yaptı, şimdi neden hayır işlesin?
Burada hiç müşteri yok, buraya girmeyelim, ya pahalıdır ya yemekleri kötüdür.
Galileo haksızdır, herkes Güneş’in Dünya çevresinde döndüğünü bilir.
Bu kadar insan ........... güvenmiyorsa/güveniyorsa bir sebebi vardır.
Latince bir mantık terimidir. 'Bilgi yoksunluğundan kaynaklanan argüman' anlamına gelir.
UFO'ların dünyayı ziyaret etmediği yolunda hiçbir delil yoktur. Demek ki ediyorlar.
Uzaylılar olsa Dünya’ya gelirdi, demek ki yoklar.
Hayaletlerin olmadığı kanıtlanamadığına göre, hayaletler vardır.
Bilim adamları “küresel ısınma” nın varlığını ispat edemediklerine göre, küresel ısınma yoktur.
Umut, Eren’den daha yakışıklı olduğunu söyledi. Fakat bunu ispat edemediğine göre, demek ki değil.
Televizyon seyretmek şiddete neden olmaktadır. Çünkü televizyonun evlere girmesinden sonra toplumdaki şiddet oranı artmıştır.
Torun sahibi olmak kalp krizi olasılığını arttırır. Çünkü torun sahibi kişilerde kalp krizi geçirme oranı yüksektir.
Nine: Evlenmek insanın boyunu uzatıyor. Çünkü ben evlendikten sonra boyum çok uzadı.
Torun: Kaç yaşında evlendin?
Nine: 13 yaşında.
Beni sevmiyorsan, benden nefret ediyorsun demektir.
Ya bana karşısın ya da benim yanımdasın.
İnsanlar ya melektir ya da şeytan.
Ülkeni ya sev ya da terket.
Umut: Ben Liselere din dersinin konulmasını destekliyorum.
Eren: Ben böyle bir şeyin faydasına inanmıyorum.
Umut: Sen ateist misin yoksa Eren?
Bir feminist olan Leyla erkeklerden nefret eder. O halde bütün feministler erkeklerden nefret eder. (Tek bir Leyla örneği ile feministlerle ilgili bu sonuca varılamaz.)
Köyün girişinde iki tane cüce gördüm. Demek ki bu köyün insanlarında kalıtımsal anormallik var. (İki cücenin görülmüş olması bütün bir köy için kalıtımsal anomali olarak genelleştirilemez.)
Bizim ailenin erkeklerinin tümü çok hızlı araba kullanırlar. Demek ki, bütün erkekler hızdan hoşlanır.
Savaş tankları arabalardan daha fazla yakıt harcar. O halde dünya petrol tüketiminin büyük kısmı tanklar tarafından yapılıyor.
– “Ne yani, herkes dinsiz mi olsun!?”
Ya da tersten işletirsek:
– “Şeriat gelsin yani, bunu mu istiyosun!?”
- 'Ne yani, hepsini kapatalım mı?'
Bu safsatada ortak olan nokta, iddiayı kabul ettirmek için, bir otoriteye veya geleneklere, adetlere v.s. başvurulmasıdır.
Hülya Avşar bu sene enflasyonun düşeceğini söyledi, Ben de yatırımlarımı ona göre değerlendirdim.
Annem, çocuğun ağlamasının iyi olduğunu, ağlarken ciğerlerinin şistiğini söyledi, ben de bıraktım ağlasın.
Komşu mide ağrısına kekik suyunun birerbir geldiğini söyledi, ben de kaynattım.
Hamdi Amca, arabanın tekerleklerini tekmeleyip, lastiklerin idare edeceğini söyledi. Ben de bu sebeple değiştirmedim.
Arkadaşım beni sevdiğini söyledi. Ona inanırım, çünkü onun, sevdiği insanlara karşı yalan söyleyebileceğini zannetmiyorum.
Yalancı değilim. O nedenle, bütün söylediklerim doğrudur.
Hâkim, Mehmet amcaya doğum tarihini sorar:
- Babam öldüğü günden iki gün sonra doğmuşum hâkim bey...
- Baban ne zaman ölmüş?
- Ben dogmadan iki gün önce...
- Mehmet efendi, ben senden babanın ölüm tarihini, senin doğum tarihini soruyorum...
- Anlıyorum hâkim bey... Amma 2 günlük çocuk okuryazar olmaz ki? Ne bilsin babasının doğum veya ölüm tarihini...
- Peki ya senin doğum tarihin?
-Allah Allah!... Ne bileyim hâkim bey, doğar doğmaz tarih yazacak durumda
değilim ya...
Kaynaklar:
http://www.safsatakilavuzu.com/safsata%20turleri%20ve%20guncel%20ornekler-2.htm
http://tr.wikipedia.org/wiki/Safsata
http://www.tevfikuyar.com/wp-content/uploads/2013/09/7_Hafta_HIF.pdf