İktisatçı Mahfi Eğilmez, gelecek yol Türkiye ve dünya ekonomilerinde beklentileri, sayılardan yol çıkarak anlatıyor. Bir anlamda IMF raporundaki sayıların falına bakıyor. Ancak çok umutlu olmayabilir ya da az umutlu olabilir.
İktisatçı Mahfi Eğilmez, gelecek yol Türkiye ve dünya ekonomilerinde beklentileri, sayılardan yol çıkarak anlatıyor. Bir anlamda IMF raporundaki sayıların falına bakıyor. Ancak çok umutlu olmayabilir ya da az umutlu olabilir.
IMF’nin yayımladığı 'Dünyanın Ekonomik Görünümü Raporu'nu (World Economic Outlook, October 2022) ele alan Eğilmez, yılda iki kez (Ekim-Nisan) yayımlanan raporda, üye 196 ülkenin durumunu Kendime Yazılar sitesinde ayrıntılı ele alınıyor.
Tabloda 2023 yılında dünya ticaret hacminde görülecek artışın frene basacağı, büyümede düşüş, enflasyonda da gerileme bekleniyor.
Brent petrol fiyatında gerileme beklenirken, emtia fiyatlarında yatay seyir, metal fiyatlarında da gerileme öngörülüyor. Büyüme ve fiyatlama tahminleri tutarlı görünüyor.
Tabloda gelişmiş ekonomiler dünya nüfusunun yüzde 14'üne ancak dünya gelirinin yüzde 42’sine sahip olurken, dünya ihracatının da yüzde 61,4’ünü ellerinde tutuyorlar.
Gelişmekte olan ekonomilerse yüzde 86 nüfus oranı ile yüzde 58 gelir payı alıyor.
Dünyanın toplam geliri 100 dolar olsa gelişmiş ülkelere kişi başına 3 dolar alırken, gelişmekte olan ülkeler kişi başına 0,67 dolar alabilecekti. 1999’da 6 kat farktan 2022'de 3,5 kat farka gerilemiş ya da düzelmiş de denilebilir.
Satın alma gücü paritesinde (SAGP) Çin, dünya pastasından yani GSYH’den en yüksek payı alıyor.
Gelişmiş ekonomiler gelecek yıl büyümede kayıp yaşayacak. Salgın sonrası 2021’de görülen hızlı bir toparlanmayla yüzde 5,2'den 2023’te yüzde 1,1'e gerilemeleri bekleniyor. AB ve İngiltere resesyondan kaçamayacak gibi görünüyor. ABD’de de bir basamak ya yukarıda ya aşağıda çok farklı değil. Kronik durgunluğu olan Japonya ise çok da etkilenmeyecek gibi görünüyor.
Gelişmiş ekonomilerde işsizlik sorun olmayacak gibi dururken, en yüksek olması beklenen AB'de dahi oran yüzde 7 bekleniyor.
IMF, gelişmiş ülkelerde enflasyon baskısının gerileyebileceğini, iyimserlikle görürken, düşüşler de faiz artırımlarıyla sağlanacak.
Gelişmiş ülkelerin cari açığı da en çok İngiltere'yi etkileyecek gibi görünürken, büyümeyle ithalatın da gerilemesi dengeyi çok zorlamayacak.
Hindistan dışında gelişmekte olan ekonomilerde 2023 yılında büyüme sıkıntısı görülecek. Çin, büyürken, hızı ekonomiyi sarsacak. Brezilya'da hızın düşmesi beklenirken, Rusya'nın 2022’de de 2023’de de resesyon yaşaması öngörülüyor. Brezilya harici işsizlik sorun olmazken, enflasyon da sorun olmayacağı sinyalini veriyor. Rusya, küçülmeye rağmen cari fazla beklentisi oluşturuyor.
Bu ülkeler arasında en sorunlu tablo Brezilya'da olurken, Endonezya bu listede en altta. Büyüme yüksek, işsizlik ve enflasyon düşük görünürken, cari fazla da ufukta gözüküyor.
Türkiye’de nüfus her yıl bir milyon kişi artarken, 2023 yılında ekonomisinin 942 milyar dolara yakın büyümesi bekleniyor. GSYH'de kişi başı gelir de 10 bin 863 dolar öngörülüyor.
Türkiye’de gelecek yıl yüzde 3 büyüme beklenirken, işsizlik yatay, enflasyonda ise büyümeye paralel yüzde 37 seviyeleri telaffuz ediliyor.
Bu yıl, cari açığın yüzde 5,7’ye yükselip yine büyümeyle düşerek yüzde 3,9’a gerilemesi, borç yükünde de değişiklik beklenmiyor.
Büyüme sorunlarıyla, enflasyon artışlarının önüne geçilmeye çalışırken, tedbirleri birbiriyle çelişecek.
Türkiye için de büyüme ve enflasyon düşerken, yine de enflasyonda düzey yüksek kalacak.
En ciddi sorunlardan biri de risk primi (CDS) yüksekliği olurken, yeterince yabancı sermaye çekilememesi ihtiyaç dahilinde dış borçlanmada da sorun yaratıyor.