Lojistik; bir ürünün ilk üreticiden son tüketiciye kadar olan nakliye, depolama, gümrükleme, ambalajlama, dağıtım gibi tüm süreçlerini ifade eder. Bir başka tanımla lojistik; doğru ürünü, doğru yerde, doğru zamanda, doğru miktarda, doğru şekilde, doğru kalitede, rekabetçi bir fiyatla sağlamaktır. Dünyanın en büyük lojistik organizasyonu olan Tedarik Zinciri Uzmanları Konseyi’nin (Council of Supply Chain Management Professionals, CSCMP) tanımıyla lojistik; “Müşterinin ihtiyaçları doğrultusunda hizmetler de dahil olmak üzere tüm ürünlerin ve ilgili bilgilerin çıkış noktasından varış noktasına kadar etkili ve verimli bir biçimde taşınması ve depolanması için gerekli prosedürleri planlama, uygulama ve denetleme sürecidir. (Kaynak: Müsiad, Lojistik Sektörü Raporu)
Lojistik, Yunanca “Logistikos” kelimesinden gelmekte olup, “hesap kitap yapma bilimi”, “hesapta becerikli” anlamına gelir. Bir başka görüşe göre lojistik, “Logic” ve “Statistics” kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Lojistik kelimesi ilk olarak Yunan uygarlığındaki askeri alanda kullanılmaya başlanmış ve daha sonrada askeri alanda sık ve etkin bir kullanım ile günümüze kadar gelmiştir. Büyük İskender'in lojistik alanında büyük bir deha olduğu, Pers Seferi sırasında lojistik bilimine yepyeni teknikler kattığı bilinmektedir. Büyük İskender tedarik zincirinde yaptığı düzenlemeler ile binlerce kişilik ordusunu çok daha uzak mesafelere, çok daha etkin bir şekilde götürebilmiş, ordusunun ihtiyaçlarını tam ve zamanında karşılayabilmiş ve nihayetinde de Pers Ordusu'na karşı önemli bir stratejik üstünlük sağlayarak zafere ulaşmıştır.
Dünya Bankası uzmanları ve Finlandiya'daki Turku Ekonomi Okulu işbirliğiyle hazırlanan 'Rekabete Bağlantı - Küresel Ekonomide Ticaret Lojistiği' raporunda yer alan 2014'e ait lojistik performans endeksleri ve göstergelerine göre Lojistik Performans Endeksi'nde ilk 10 sırayı Almanya (4.12 puan), Hollanda, Belçika, İngiltere, Singapur, İsveç, Norveç, Lüksemburg, ABD ve Japonya aldı. Türkiye ise 3.50 puan ile ölçülen 160 ülke arasında 30'uncu sırada yer aldı. Türkiye'nin önceki Lojistik Performans Endeksleri'nde en iyi performansı 26'ncılık, en kötü performansı 35'incilik olmuştu.
Türkiye'de son 5 yılda yüksek oranlarda büyüyen lojistik sektörünün hacmi 52 milyar dolara ulaştı. Şirketlerin toplam ciroları da yıllık ortalama yüzde 30’luk artışla 15 milyar dolara çıktı. Büyümeye paralel olarak, sektörün yapısında önemli değişimler de yaşanıyor. Bu değişimin en büyük göstergesi ise şirket sayısındaki azalma ve rekabetin yönü. Uzmanlara göre, önümüzdeki birkaç yıl içinde sektör büyümeye devam ederken, şirket sayısı azalacak. Birleşme ve satın almalarla yaşanacak bu azalma sonucunda da rekabet fiyat odaklılıktan, teknoloji odaklılığa geçecek. Sektör 2015 yılında da 120 milyar doların üzerinde bir potansiyele ulaşacak.
16 Trilyon dolarlık ticaret hacmine sahip dünya ekonomik pazarında, lojistik hacim ortalama 6,4 trilyon doları (% 40) civarında bulmaktadır. Küresel lojistik pazarlar Amerika, Avrupa ve Asya Pasifikten oluşan bir birine eşit Pazar büyüklüğüne sahip üç büyük bölgeden oluşmaktadır. Ülkemiz, bugün itibarı ile 50-60 milyar dolarlık (dünya lojistik hacminin yaklaşık yüzde biri) bir lojistik kapasiteye sahip bulunmaktadır. Bu kapasite içerisinde kullanılan değer ise yıllık ortalama 6-8 milyar dolar civarında bulunmaktadır. Diğer bir ifade ile kapasitenin yalnızca % 13’ünün kullanılmaktadır.
Gelişmiş ülkelerde lojistik kapasiteyi GSYİH’nin ortalama % 10-12’lik bölümü oluşturmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde % 2-5 arasında, Türkiye’de ise bu oran % 2-3’tür.
Bugün dünya ekonomisinde gelişmiş ülkelerin lojistik faaliyetler için yapmış oldukları harcamaların GSMH’nin içindeki payı ortalama % 1,5-2 arasında yer almaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde % 0,2 ile % 0,5 arasındadır. Bu oran Türkiye’de ise, % 0,3 civarındadır. Ülkelerin toplam yıllık yatırımları içerisindeki lojistik yatırım payları ise, gelişmiş ülkelerde % 15-40 arasında seyrederken, gelişmekte olan ülkelerde bu oran % 2-5 arasında kalmaktadır. Türkiye de bu oran yıllık % 3’tür.
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener, Türkiye'nin tüm çıkış yollarında sıkıntı yaşadıklarını belirtiyor.
'Türkiye'den Köln'e giden aracın ortalama hızı saatte 10 kilometre. Akıl alır gibi değil. Sektörümüz zaman ve enerji kaybederken, ülkemiz de kaybediyor' diyen. Şener, İran'ın kendi araçlarına öncelik tanıması dolayısıyla Gürbulak Gümrük Kapısı'ndan en erken 4 günde geçebildiklerini belirterek, Orta Asya'daki Türk cumhuriyetlerine kara yoluyla ihracatın İran'ın insafına kaldığını, Türkiye'nin ise İran'a böyle muamelede bulunmadığını söyledi. Mısır ve Suriye'deki gelişmelerden sonra Körfez ülkelerine ulaşmanın da çok güçleştiğine dikkati çeken Şener, Suudi Arabistan'a gidebilmek için denemedikleri yol kalmadığını dile getirdi. Şener, ihracattaki en önemli güzergahlardan Avrupa'ya gidişlerinde de sıkıntı yaşadıklarını ifade ederek, şunları kaydetti: 'Kapıkule Gümrük Kapısı'nda tır kuyrukları uzadıkça uzuyor, buradan 3 günde geçersek seviniyoruz. İran dışında Avusturya da bize özellikle olumsuz davranıyor. Avusturya, yılda 21 bin civarında Türk tırının yollarını kullanmasına izin veriyor. Bu kota dolduktan sonra araçlarımızın trenlerle ancak ülkeyi geçebileceği belirtiliyor. Nedenini sorduğumuzda, 'Siz Avrupa Birliği üyesi değilsiniz' deniliyor. Türkiye'nin tüm çıkış yollarında sıkıntı yaşıyoruz. Şu anda Türkiye'den Almanya Köln'e giden aracın ortalama hızı, saatte 10 kilometre. Akıl alır gibi değil. Sektörümüz zaman ve enerji kaybederken, ülkemiz de kaybediyor.'
Türkiye'nin lojistik sektöründeki en güçlü yanı stratejik konumudur. Türkiye'den 4 saat uçuş mesafesinde 56 ülke bulunuyor. Bu 56 ülkede 1,5 milyar insan yaşıyor. Toplam dünya ithalatının yaklaşık yarısı da bu bölgede yapılıyor.
Diğer güçlü yönlerimiz ise çokuluslu lojistik şirketlerin ülkemizdeki varlığının yerel şirketlerimize kazandırdığı teknik bilgi ile gelişmiş bir karayolu taşımacılığı sektörüne sahip olmamız.
Türkiye'nin sektör açısından en zayıf yanı demiryolu ve denizyolu altyapısının hala modernize edilmemiş olmaması. Bunun dışında kayıt dışı şirketlerin varlığı rekabet açısından dezavantaj yaratırken, fiyat odaklı rekabetin yüksek kalite hizmet sunmaya çalışan firmaları zorlaması nedeniyle oluşan sorunlar da sektörü etkiliyor. Yüksek derecede yatırım gereksinimi ise sektörün potansiyelini aşağı çeken önemli bir başka zayıf nokta olarak gözüküyor.