Nasılsa Bizim Cebimizden Çıkıyor: KKM Maliyetiyle Kaç Kişi Sosyal Konut Sahibi Olurdu? Projeye Rant Uyarısı!

25.10.2022 - 16:53

Kur Korumalı Mevduat (KKM) çıktığı günden bu yana maliyeti açısında tartışmalarda ana konu olmaya devam ediyor. Dolar/TL'de talebi azaltmak amacıyla çıkarılan bankacılık ürünü dolar/TL'nin doğal habitatında büyümesini engellemese de talebin önünü kestiği net. Ancak son dönemde yükselişin iyice durulması bu talebin de sürdürülebilirliği konusunda endişe oluştururken, gelir adaletsizliği tartışmaları ilk günkü kadar canlı.

Bugün temeli atılan sosyal konut projesinde rant uyarıları artarken, KKM ile kaç kişi sosyal konut sahibi olurdu öğrenmek ister misiniz?

İlk dönüşler Mart 200'de başlarken, Eylül 2022 arasında 7 ayda KKM'nin sadece Hazine'ye maliyeti 84,9 milyar TL oldu.

Türkiye Ekonomi Modeli'ne geçildiğinde TL'nin diğer para birimleri karşısında değer kaybı artmış, dolar kuru 18,40 lira seviyesine ulaştığında 20 Aralık 2021'de devreye alınan KKM uygulaması, ilk etapta kurda bir miktar geri çekilme yaratırken, tırmanışı da dizginlemişti.

Merkez Bankası'nda gösterge niteliğindeki kurlarda 24 Ekim 2022’de dolar/TL kuru 18,61'ün üzerine çıktı.

Kurdaki yükseliş enflasyon geçişkenliği yaratırken, bir de KKM maliyetini artırıyor. Merkezi Yönetim Bütçe Giderlerinde KKM’nin maliyeti 7 ayda 84,9 milyar lira olarak görüldü.

Bu parayla ne yapılırdı?

Euronews'in hesaplamasına göre, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklaması ve bugün atılan temelleriyle 'Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut projesi' olarak tanıtılan 250 bin konutluk projede başlangıç fiyatı 608 bin TL olan 2+1 konutlardan 140 bin kişiye ücretsiz verilebilirdi.

Sahibinden Emlak Endeksine göre, İstanbul'da (metrekaresi 20 bin 588 TL olan) 41 bin 237 kişiye 100 metrekare ev sağlanabilirdi.

Türkiye'nin en pahalı ev fiyatları İstanbul'da olduğundan bu sayı çıkarken, diğer illerle bir dağılım da yapılabilir.

Diğer bir hesaplama yöntemine göre de TCMB'nin her ay açıkladığı konut birim fiyatıyla Temmuz 2022’de Türkiye genelinde metrekare fiyatı 13 bin 936 TL ve 75 metrekare bir daire de 1 milyon 45 bin TL ediyor.

KKM'nin 7 aylık maliyetiyle 81 bin 243 kişi yeni konuta sahip olabilirdi.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) ve Sahibinden ilanlarından derlenen fiyatlar üzerinden her ilde konutlar ilan fiyatlarına göre sıralanarak en düşük yüzde 20’de yer alanlar “ucuz konutlar” olurken, Ağustos 2022’de 75 metrekare bir ucuz konut 495 bin TL ve KKM’nin 7 aylık maliyetiyle 171 bin 514 konuta karşılık geliyor.

Diğer yandan sosyal konut projesinde rant uyarısı da yapılıyor. Uzmanlar, borcun erken kapatılmasının rant kapısını açacağını belirtti.

Projede konutların satış hakkının borcu kapatmayla elde edilecek olması, ranta neden olacağından ikinci el satışa 5 yıllık satış yasağı getirilmesi önerisi sunuldu.

2002 yılında bu yana Türkiye'de ev sahipliği oranı yüzde 70 seviyesinden yüzde 50 seviyesine gerilerken, sosyal konut projesinde başvuruların 7,5 milyonu geçtiği biliniyor.

Bugün ilk temellerin atıldığı projede ilk 2 yılda 250 bin, 5 yılda toplamda 500 bin konut teslim edilecek.

Emlak sektörü temsilcileri ev fiyatlarındaki yükselişe karşı başlatılan projenin yeni bir rant kapısı açacağı konusunda uyarıyor.

"Ucuz konut" üzerinden pahalıya satmaya yönelik rant uyarısı yapan uzmanlar, konut bedelinin tamamen ödenmesinin satmak için yeterli şart olmaması gerektiğini belirtiyor.

Dünya’dan Leyla İlhan’ın haberine göre, İstanbul Emlak Brokerleri Kulübü (İSTEB) Başkanı Ulvi Özcan, konutlar tamamlandığında ulaşacağı fiyatların sübvansiyondan dolayı vatandaşın cebinden ranta dönüşeceğini belirtti.

Özcan, taksit ödemelerinde de sorun yaşayanların hakkının korunarak, daha önce kurada talepte bulunan kişilere devredilmesi gerektiğini kaydetti.

Avukat Hanife Emine Kara, sosyal konutların ticari bir kazanç kapısı, kar yöntemi veya rant aracı olmaması konusunda uyarıda bulunurken, peşin satın alınarak, daha yüksek meblağlara üçüncü kişilere satışına imkan verilmesinin de amaca hizmet etmeyeceğini belirtti.