Hazine'ye yüküne dün değindiğimiz Kur Korumalı Mevduatta bu hafta ilk vade sahipleri döner mi dönmez mi bilinmez ama bir yandan da yurt dışında yaşayan herkes artık bu sistemden yararlanabilme şansına sahip!
Peki yabancı neden bu sistemi tercih etsin? Ekonomistler yorumladı. Ayrıca Kur Korumalı Mevduat yerine altın alsaydınız ne olurdu? Ekonomistler hesapladı.
İlk vade dönüşleri başlayan sistemde talebin devam etmesini sağlamak için düzenlemeler devam ediyor.
YUVAM hesabı kapsamı genişletilirken, artık yurt dışında yaşayan herkes sisteme girebilecek yani öncesinde gurbetçi vatandaşları kapsayan sistem artık yabancılara de ne olursan ol gel diyor.
Peki yabancılar bu sisteme girer mi? Girerse kar eder mi?
Sözcü'den Mehtap Özcan Ertürk'ün haberine göre, Ekonomist Güldem Atabay, “Türkiye ekonomisi tamamen Kur Korumalı Mevduat sistemine teslim durumda” derken, 'TL'nin riski bu kadar yükselmekteyken sonra yabancı yatırımcı KKM'ye neden gelsin? TL'deki değer kaybının seviyesine göre vade sonunda dolar bazında ana parasını kaybetme riski var. Anlamlı bir katılım beklenmemeli” diye konuştu.
Marmara Üniversitesi'nde Prof. Dr. Burak Arzova ise “Yabancılara böyle bir hak tanınması kendi ülkelerinde bulamayacakları getiriyi gel bende ara demek. Hele ki 3 ay öncesine kadar sıcak paraya karşıyız derken ve yabancıları dış düşman olarak görürken büyük bir çelişki” yorumunu yaptı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, yurt dışında ikamet eden tüzel kişilerin YUVAM hesaplarına katılabilmesinin önünü açan değişikliğe ilişkin olarak, 'Yurt dışında yaşayan vatandaşların tasarrufu 200 milyar dolar düzeyinde, bunun yüzde 10'u bile bizim için önemli bir kaynak' ifadelerini kullanmıştı.
Soydan, durumu şu şekilde ele aldı:
20 Aralık haftası tereddüt ettiniz, dolarınızı bozsanız mı, bozmasanız mı, kur korumalı mevduata girseniz mi, girmeseniz mi, düşündünüz durdunuz…
20 Aralık haftası 11 TL’nin altına gerileyen dolar ertesi hafta biraz yükselerek 13 TL’nin üzerine çıktı. Siz de 3 Ocak günü kararınızı verip dolarınızı bozdurdunuz. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın o günkü döviz kuru 13.42 TL’ydi.
Bankada 7.451 dolarınız vardı. 13.42’den çevirince 100 bin liranız oldu. Vadeniz haftaya doluyor, ne kazandınız?
Bu soruya yanıt vermek için doların haftaya hangi seviyede olacağını bilmek lazım. Şu anki seviyelerinde kaldığını, vade gününde 14.80 TL olduğunu varsayalım. Bankaya yatırdığınız 100 bin lirayı 14.80 TL ile çarptığımızda 110.283 TL oluyor. Yani kur korumalı mevduat uygulaması size üç ayda 10.283 TL getiri sağladı.
Bunun bir kısmı faiz, bir kısmı kur garantisi. Faizi bankanız, faiz ile kur seviyesi arasındaki farklı Hazine ödeyecek. Ama orası sizi ilgilendirmiyor, siz hesabınıza yatan paraya bakarsınız. (Ama geçerken, yüzde 17’lik yıllık faizin üç aylık karşılığı olan 4.284 TL’yi bankanızın, kur ile faiz arasındaki 5.998 TL’lik farkı ise devletin ödeyeceğini belirtelim.)
Acaba 3 Ocak’ta kur korumalı mevduata girmek yerine paranızı başka bir enstrümana, mesela gram altına yatırsanız ne olacaktı?
3 Ocak’ta gram altının fiyatı 805 TL’ydi. 100 bin liranızla 124,22 gram altın aldınız. Bu yazıyı yazdığım dakikalarda altın 918 TL idi. Gelecek hafta da bu seviyede kaldığını varsayalım, paranız nereden nereye çıktı? 100 bin liradan 114 bin liraya. Yani gram altın, kur korumalı mevduattan daha çok kazandırdı.
Ama unutmayalım ki, geçen üç ayda Türkiye’de çok ciddi bir enflasyon vardı. TÜİK’e göre bile. Ocak ayı enflasyonu yüzde 11.1, Şubat ayı enflasyonu yüzde 4.81 olarak açıklandı. Mart’ta da yüzde 4 enflasyon olsa, üç ayda yüzde 20 eder. 3 Ocak’ta 100 bin liranızı enflasyona endeksli bir enstrümana yatırmış olsaydınız bugün 120 bin liranız olacaktı. Oysa kur korumalı mevduat size 110.283 TL verdi. Yani birikiminiz enflasyon karşısında reel olarak yaklaşık 10 bin lira eridi.
Dolar neden enflasyonun altında kaldı? Çünkü değeri serbest piyasada belirlenmedi. Kur korumalı mevduattan Hazine’ye çok büyük bir yük gelmesin diye Merkez Bankası rezervleriyle piyasaya müdahale edildi.
Ekonomi yönetiminin para piyasasına müdahale ettiği rejimlere serbest piyasa değil müdahaleli kur rejimi (İngilizcesi dirty float) adı veriliyor. Türkiye’de şu anda müdahaleli kur rejimi var.
Yukarıda size aktardığım kur korumalı mevduat hesabını yapan eski bankacı Erol Taşdelen, Hazine’ye ilk maliyetin 14 milyar TL olduğunu söylüyor. Az para değil ama dolar serbest piyasada belirlense çok daha yüksek olabilirdi.
Hazine’nin bu işten kazandığını söyleyebilir miyiz? Sanırım söyleyebiliriz. Vatandaş? O enflasyon karşısında kaybetti.