Kültürel Mirasımızı Neden Koruyamıyoruz? Topraklarımızdan Çalınan ve İadesi İçin Çalışma Başlatılan 55 Eser

Tarihi eserler bakımından zengin bir coğrafyada yaşasak da eserlere sahip çıkma konusunda pek yetenekli olmadığımız su götürmez bir gerçek. Knidos Aslanı'ndan Zeugma Mozaiği'ne, Guennol Yıldız Avcısı'dan Diyarbakır Sfenks Figürü'ne birçok önemli eser çalınarak başka ülkelerde sergilenmeye başlandı veya satıldı.

Güzel haber ise Kültür Bakanlığı'nın eserlerin yeniden yurda getirilmesi için çalışma başlatmış olması. İlk etapta 17 ülkeden toplam 55 eserin ülkeye yeniden kazandırılması planlanıyor.

Listenen 55 eserin birçoğu ABD'de bulunuyor. İkinci sırada ise Almanya yer alıyor.

Habertürk'te yer alan habere göre bu iki ülkeyi Bulgaristan ve Danimarka izliyor. İngiltere, İrlanda Cumhuriyeti, İskoçya, İsrail, İtalya, Macaristan, Moldova, Polonya, Portekiz ve Rusya’da da geri getirmek üzere resmi işlemlerin başlatıldığı eserler bulunuyor.

Hatırlayacağınız üzere geçtiğimiz aylarda mevcut listede yer almasa da 'Guennol Yıldız Avcısı' ABD'de satılmıştı. Eser, ülkemizden ne zaman kaçırıldığı bilinmeyen değerler arasında yer alıyor...

Türkiye'den Kaçırılan ve ABD'de 14,5 Milyon Dolara Satılan Tarihi Mirasımız: 'Guennol Yıldız Avcısı'

1904’te Afrodisias’tan kaçırılan heykel 112 yıldır gövdesine kavuşmayı bekliyor.

Afrodisias Antik Kenti’nde olduğu bilinen ama sadece kol ve bacak kısımları bulunan İhtiyar Balıkçı Heykeli’nin ana parçası Berlin Müzesi’nde

Meşhur 'Çingene Kızı'nı duymayanımız yoktur. Fakat bu bütün bir mozaiğin yalnızca minik bir kısmı.

1960’lı yıllarda Zeugma ve çevresinde yapılan kaçak kazılar sırasında yurtdışına kaçırıldığı tespit edilen eserin iadesi için uzun süredir girişimler sürüyor.

Türkiye ABD’den ‘Zeugma Mozaiği’nin Kayıp Parçalarını İstedi

Fransa'nın Louvre Müzesi'nde sergilenen Hitit Kralı Maradas'ın atlı araba üzerinde geyik avının betimlendiği kabartmanın, UNESCO'nun "Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi"nde yer alan Aslantepe Höyüğü'nden 1891'de çıkarıldığı kısa süre önce belirlenmişti.

Eros başı da kaçırılan eserler arasında ve iadesi isteniyor. 1700 yıllık Sidamara Lahdi’nden koparılarak kaçırılan eser İngiltere’deki Victoria-Albert Müzesi’nin deposunda tutuluyor.

İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi'ne bağlı Nuruosmaniye Kütüphanesi koleksiyonundan 1990 yılında çalınan tarihi Kur'an-ı Kerim'in 62 yaprağı Londra'daki Christie's Müzayede Evi'nde satışa çıkmıştı. Kitaba ait bazı parçalar ise Danimarka'da bulunuyor.

Kaçırılan eserlerin ülkelere göre dağılımı ise şu şekilde 👇

ABD

  • İstanbul Piyale Paşa Camii çini alınlığı (Boston Güzel Sanatlar Müzesi)

  • J. Paul Getty Müzesi’nde 10 parça eser

  • Boubon heykelleri

  • Kremna heykelleri

  • Manisa bronz klinesi

  • Zeugma mozaikleri (Bowling Green Üniversitesi)

  • Kumluca eserleri (Dumbarton Oaks Müzesi)

  • 6 adet adak ve mezar steli

  • Kelenderis kökenli vazo (Brooklyn Müzesi)

  • Walters Sanat Müzesi’nde bulunan el yazması eserler

  • Bir koleksiyonerde bulunan Prometheus mozaiği

  • Freer Sanat Galerisi & Arthur M. Sackler Galerisi’nde bulunan el yazması eserler

  • Schimmel koleksiyonu (Metropolitan Sanat Müzesi)

Almanya

  • Konya Beyhekim Camii mihrabı (Berlin Pergamon Müzesi)

  • Konya Beyhekim Camii pencere kanadı (Pergamon Müzesi)

  • Konya Akşehir Hacı İbrahim Veli sandukası (Pergamon Müzesi)

  • Afrodisias İhtiyar Balıkçı Heykeli gövdesi. (Eski Berlin Müzesi)

  • İstanbul Piyale Paşa Camii çini alınlığı (Pergamon Müzesi)

  • Duesseldorf Havalimanı’nda ele geçirilen eser

  • Bir Türk vatandaşında ele geçirilen eserler (2015)

  • Kocaeli Müzesi’nden çalınan renkli kabartma panolar (2014)

Danimarka

  • Diyarbakır Sfenks Figürü (David Samling Müzesi)

  • Akşehir Seydi Mahmut Hayrani Türbesi’ne ait sanduka (David Samling)

  • Cizre Ulu Camii’ne ait kapı tokmağı (David Samling)

  • Nuruosmaniye Kütüphanesi’ne ait Kuran-ı Kerim yaprakları (David Samling)

  • Hacı Bayram Veli Türbesi şamdanı (David Samling)

  • Eşrefoğlu Camii halısı (David Samling)

Fransa

  • Sultan II. Selim Türbesi çini panosu (Louvre Müzesi)

  • Sultan I. Mahmut Kütüphanesi, Sultan III. Murad Türbesi ve II. Selim türbesi çinileri (Louvre Müzesi, Dekoratif Sanatlar Müzesi ve Sevr Müzesi)

  • İstanbul Piyale Paşa Camii çini alınlığı (Louvre Müzesi)

  • Geyik Avı kabartması (Louvre Müzesi)

İngiltere

  • Eros başı (Victoria and Albert Müzesi)

  • Samsat Steli (British Müzesi)

  • Isparta’dan çalınan sütunlu lahit parçaları

Belçika

  • Gladyatör Steli (Kraliyet Müzesi)

  • İskender Başı (Kraliyet Müzesi)

Portekiz

  • İstanbul Türk-İslam Eserleri Müzesi’nden çalınan Kuran-ı Kerim yaprakları (Gülbenkyan Müzesi)

  • İstanbul Piyale Paşa Camii çini alınlığı (Gülbenkyan Müzesi)

Bulgaristan'da sınırdan kaçırılan eserlerin iadesi için de çalışmalar başladı. Tüm bunların yanında Moldova, Polonya, Rusya, Avusturya, İrlanda, İtalya İskoçya'da bulunan eserler için de çalışmalar sürüyor.

Peki geri alma süreci nasıl işliyor?

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na göre kültür ve tabiat varlıkları devlet malı niteliğinde. Fotoğraflı envanter bilgileri mevcut olan eserlerin çalınması durumunda eser, Interpol Çalıntı Sanat Eserleri veri tabanına kaydettiriliyor. Bu şekilde iade süreci kolaylaşıyor. 

Buna en iyi örnek Kanatlı Denizatı Broşu’nun iadesi. Kaçak kazılarla yurtdışına çıkarılan eserlerinse envanter kaydı bulunmadığından, eserlerin niteliklerine ilişkin hazırlanan akademik raporlara dayanarak eseri elinde bulunduran kişi veya kurumlarla ikili görüşmeler başlatılıyor. 

Eserlerin iyi niyet çerçevesinde iadesi amaçlanıyor. Buna en iyi örnek de ABD, Penn Müzesi’nden iade edilen 24 adet Troya kökenli eser. Karşı tarafın eserin iadesine yanaşmaması durumunda ise dava açma yoluna gidiliyor. 2002 yılında İngiltere’den iade alınan ve Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde muhafaza edilen Dionissos Heykeli bu yöntemle alındı.

Popüler İçerikler

Ali Koç, Fenerbahçe Tesislerinde Sıkıyönetim İlan Etti
Görüşme Esnasında Erkeğe Maddi Sorular Sorulmasını Destekleyen Kadın Tepkilerin Odağında
Volkan Demirel, Elini Sıkmadığı Şenol Güneş'le Arasında Geçen Diyaloğu Anlattı
YORUMLAR
31.08.2017

1000 yıllık heykeli fırçayla temizleyen embesili mi, tarihi sütunun üzerine sprey boyayla yazı yazan beyinsizi mi, yazıyı kazıyarak çıkardıkları, yoksa İstanbulda bulunan Roma döneminden kalma dev mozaiğin üzerine asfalt döken aptal belediyeyi mi, bu toplumun yetiştirdiği hangi gerizekalıyı hatırlayayım bilemedim. Sonra vay orospular eserimizi çalmış vay şerefsizler bunu yapmış. Göt herif, sahip çıkmadığın tarihi eserlerin niye peşine düşüyorsun, duvar mı kalmadı üzerine yazı yazacak. Salaklar... sizde daha tarihe sahip çıkacak beyin yok. Tarih deyince akıllarına Fatih Sultan Mehmet'ten başka birisi gelmeyen embesiller, Michelangelo'dan, Donatello'dan, Gıovannı'den ne anlar.

Pasif Kullanıcı
31.08.2017

Cok guzel soylemissin agzina saglik

30.08.2017

linc edilmeyeceksem eger bazen diyorum ki iyiki goturmusler burda kalsalardi boka sokup cikarirdik. muzede sunnet dugunu yapan tuhaf bi millet olduk biz. bakin adamlar goturmusler cicek gibi bakmislar

30.08.2017

Müzede sünnet düğünü mü yapılıyor gerçekten ?

30.08.2017

Koskoca tarihi 1071, 1299, 1453 yılları arasına sıkıştırmışız. Ondan öncesi yok! Tarihi eser dediğin zaman cami, kümbet ya da kubbesi olan herhangi bir şey, gerisi zaten çanak çömlek! Peki ya Türk kültürü? Sakın haaa! Arap Kültürü etkisi altında yozlaşıp on numara beş yıldız Müslüman olacağız!

30.08.2017

Onun öncesinden kalma bir şey yok ki. Doğal olarak.

TÜM YORUMLARI OKU (48)