Yunan mitolojisinde 'korku' anlamına gelen kelime kökünden gelen fobi; bir şeye karşı duyulan korkunun, bireyin gündelik yaşamını olumsuz yönde etkilemesi halidir. Fakat öyle her korktuğunuz şeye karşı fobiniz var demek değildir bu. ''Yılandan korkuyorum, yılan fobim var'' demek saçmalıktır, çünkü yılandan korkmak gayet normal bir şey.
Psikologlar tarafından tanımlanan 400'den fazla fobi olduğu söyleniyor. Bakalım 400 fobinin içerisinde en garip, en ürkütücü olanlar hangileriymiş.
Kısaca, açık yerlerde bulunmak korkusu olarak tanımlanabilir. Bu kişiler, açık yerde bulunduğunda başına bir şey geleceğini düşünür, evden dışarı çıkmaya korkarlar.
Agorafobi, kişilerin hayatını öyle kısıtlar ki, ciddi vakalarda hastaların evden dışarı adım atamadıkları bile görülür. Hastalar tipik olarak, kontrolü kaybetme, kalabalık içinde sıkışıp kalma, kalabalıkta bayılma, düşme ya da tehlike anında kaçamama korkuları yaşarlar. Bu nedenle agorafobi hastaları evden çıkmalarını gerektiren durumlarda kaldıklarında mekanlardan kolay kaçabilecekleri stratejileri belirlemeye kafa yorarlar. Örneğin, eğer sinemaya gitmişlerse kapıya en yakın olan koltuğu tercih ederler ve acil çıkış kapılarının nerede olduğunu hemen öğrenmek isterler.
Pediofobiye sahip olan kişiler, sadece korkunç olanlardan değil oyuncak bebek ayırt etmeden hepsinden korkuyorlar. Ayrıca en çok korktukları şeyler arasında vitrin mankenleri ve robot oyuncaklar da var. Parapsikolojinin yaratıcısı Sigmund Freud’a göre bu korkunun temelinde bebeğin canlanmasından korkmak da yatıyor olabilirmiş.
Ahh Chucky ahh! Resmen bir neslin oyuncak bebeklerden korkmasına neden oldun. Az mı canlanırdı bir anda..
Spesifik korkular sınıfına giren Agirofobi, karşıdan karşıya geçme durumlarında aşırı korkuya kapılma durumudur. Sıkça araba korkusu ile karıştırılsa da birbirlerinden farklıdırlar. Agirofobik kişiler, arabalardan yalıtıldığına yüzde yüz emin oldukları durumlarda bile karşıdan karşıya geçerken ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. Bu korku elbette şehirde yaşamayı zorlaştırır.
Çocukluk yaşlarında ebeveynler tarafından karşıdan karşıya geçme durumlarında aşırı korkutulmuş insanlarda görülür.
Yemek yapma korkusu adı verilen “Mageirocophobia” Yunanca’da yemek yapma becerisi olan anlamına gelen “Mageirokosdan” geliyor. Bu fobiyi yaşayan insanlar genelde yemek yapan insanları görünce bir korkuya kapılıyor çünkü kendilerini bu konuda yetersiz görüyorlar. Zaten bu fobiyi yaşayan kişinin bu korkusunun altında da aslında bu yetersizlik hissi yatıyor.
Bu bozukluk, eğer kişi yalnız yaşıyorsa aşırı zayıflamasına ve sağlıksız beslenmesine yol açabilir.
Bir arkadaşınız size 'ben makarna bile yapamıyorum abi ya' dediği zaman artık dalga geçmezsiniz diye düşünüyorum.
En kısa haliyle akşam yemeğinde sohbet etme korkusu olarak tanımlanabilir.
Geçmişten gelen bir sofra adabı vardır, mutlaka bilirsiniz. Hani, özellikle herkesin sofrada olduğu akşam yemeklerinde çok fazla konuşulmaz, herkes yemeğini yer, sohbet muhabbet olayı yemek sonrasına bırakılırdı (artık tabi ki kalmadı bu durum) İşte bu gelenek, deipnofobi'nin temel nedeni olarak kabul ediliyor.
Ayrıca modern geleneklerin bilinmesi konusunda sıkıntı çeken insanlar -çatal kaşık kullanımını bilmeyenler gibi- yemeklerde konuşmayıp, yapacağı işe odaklanmayı seçiyor.
İlk olarak 1904 yılında belgelenen katisofobi, hareketsiz kalamama durumu olarak da bilinir. Ama tam olarak 'bir yere oturma korkusu' olarak tanımlanabilir. Sivri bir şeyin üzerine yahut hemoroit gibi hastalıklar sonrasında görülebilir bu rahatsızlık. Bazı durumlarda ise okul zamanlarında ki cezalara dayanan bu fobi, tanımadığınız veya varlıklı insanların önünde oturunca ortaya çıkan farklı bir fobinin de işareti olabilir.
Satanofobi, şeytan korkusu ve şeytandan korkmak gibi çeşitli isimlerle bilinen bu sorun, yaşam kalitesini açıkça düşürür. Panik ataklara neden olabilir, insanları sevdiklerinden ve iş ilişkilerinden uzak tutabilir. Her ne kadar herkes şeytan korkusunu kendine özgü yaşasa ve farklı belirtiler tecrübe etse de, genelde bu belirtiler arasında nefes darlığı, hızlı nefes alma, düzensiz kalp atışları, terleme, baş dönmesi ve genel olarak korku hissi yer alır.
Aslında bu fobiyi araştırırken öncelikle şaka olduğunu falan düşünmüştüm fakat sonradan gördüm ki sahiden bu fobiye sahip insanlar var. Bu insanlar, fıstık ezmesi yerken damağına yapışmasından korkuyorlar. Fakat belki de listedeki en kolay çözümü bunlara sunabiliriz: Satın almayın fıstık ezmesi, bu kadar basit aslında.
Bu ilginç fobiler arasında en yaygın olanı budur. Elbet evli insanlar hayatlarında pek çok kere bu korkuyu yaşamışlardır. Gerçek anlamda bu korkuyu çeken insanlar çözümü ya terapide ya da boşanmada buluyorlar.
Karanlık korkusu, bu insanların en yaygın olarak yaşadığı korkulardan biridir. Karanlıktan korkanlar bunun yaşamlarını nasıl etkilediklerini bilirler. Fobiler geliştirildiği kadar, yani bunları yaşamınızdan uzak tuttuğunuz kadar kısıtlanmış olursunuz. Fobi insanın kaçtığı kadar kovalandığı bir korkudur. Gerçekte korkulu olmayan bir nesneden ya da durumdan korku duymak ve bundan kaçınmak fobi olarak tanımlanmaktadır. Bunlardan birisi ise karanlık fobisidir. Suçların daha çok karanlıkta işlenmesi gibi bir gerçek varken, insanların karanlıktan korkması çok doğaldır.
Yüksek yerlerde bulunmaktan duyulan korku olarak bilinse de asıl olarak şiddetli derecede kendini aşağı atma isteğinden kaynaklanan korkudur. Yükseklik fobisi olanlar, ne zaman yüksek bir yerden aşağıya doğru baksalar düşme dürtüsünü içlerinde yaşama hissine kapılırlar. Bu korku, zamanla azalma eğilimi gösterebildiği gibi üzerine gidilmediği takdirde artabilir.
En basit haliyle yalnız kalmaktan korkma olarak tanımlanabilir. Bu fobi, günümüz insanının kendine güvensizliğinin dışa vurumu sonucu ortaya çıkarken, bu güvensizliğin 2. ve 3. şahıslara yansıtılarak, korkularla yüzleşmekten kaçınmasına neden olur. Bulunduğu ortamda birisinin eksikliğini fazlasıyla hisseder bu insanlar.
Bu korku, çoğunlukla ergenlik dönemindeki kız ve erkeklerde fazlasıyla görülmekle beraber, aslında bu yazıyı okuyan sizlerde, yani hepimizde birazcık var.
En kötüsü, bu hastalığa yakalandığınızda mantıksızca kendinizden korkmaya başlıyorsunuz ve bunun sonucunda kendinize zarar verme ihtimaliniz var.
Çağın yeni fobisi olarak anılan nomofobi, hızla gelişen teknolojiyle beraber iletişimden uzak kalma korkusu olarak tanımlanıyor. En fazlada telefondan uzak kalamıyor insanlar. Cep telefonuna bu kadar bağımlılığın sebebi ise insanların aileleri ve arkadaşlarıyla sürekli temas halinde olma arzusu olarak açıklanıyor.
Çevrenizdeki insanları biraz incelediğinizde, bu fobiye yakalanmış çok insan olduğunu rahatça görebilirsiniz. Erkeklerin yüzde 58’i, kadınlarınsa yüzde 48’inin şarjı bittiğinde, kontörleri tükendiğinde, telefonlarını kaybettiklerinde veya kapsama alanı dışına düştüklerinde, endişelerinin arttığını söylediklerini belirtiyor.
Tahtadan yapılmış, kocaman ağzı ve gözleri olan Vantrolog kuklalarından korkma durumu olarak tanımlanır. Bu fobiyi araştırırken öyle fotoğraflar gördüm ki bu fobinin bir insanda olmasına hiç de şaşmamak gerekli. 30 yıl önce bu kuklalar insanların hayatlarında daha fazla yer sahibiymiş ve zamanla insanlar bunlardan korkar olmuşlar.
Peki aslında yapılma amacı insanları eğlendirmek, güzel vakit geçirip gülmesini sağlamak olan bu kuklalardan neden korkulmakta? Bu soruya cevap verenlerin genel kanısı şu şekilde: ''Kuklalardan çok korkuyorum. Ruhu alınmış ve geriye sadece öfke bırakılmış, nefret dolu birisi gibi görüyorum onları. Sanki yüzlerinde, yapabilse seni öldürecek bir tavır var. İntikam için canlanacakmış gibi. Negatif enerji ile yüklenmiş şeyler. Bunlarla aynı odada yatmayı bırakın, kukla satan bir yerden geçmeyi bile göze alamam.''