Tsunamiler, çoğu zaman sadece depremle anılsa da bazıları kaya düşmeleri ve volkanik patlamalarla oluşuyor. Bu dev dalgaların bazıları öyle büyüktü ki kıyı şeritlerini yok etti, ormanları söküp attı, şehirleri haritadan sildi. Bilimsel literatürde “megatsunami” olarak tanımlanan bu olaylar, dalga boylarıyla hayal gücünü zorladı. İşte dünya tarihine geçmiş en büyük tsunami dalgaları...
2017 yılında Grönland’da meydana gelen bu tsunami, bölge için tarihi bir olay oldu. Karrat Fiyordu’ndaki bu dev dalga, eriyen buzullar nedeniyle oluşan bir heyelanın denize düşmesiyle oluştu.
90 metre yüksekliğe ulaşan su duvarı, Nuugaatsiaq adlı küçük balıkçı köyünü vurdu. Dört kişi hayatını kaybetti, onlarca yapı tamamen yıkıldı. Bilim insanları bölgedeki dağların hala stabil olmadığını ve benzer bir olayın tekrar yaşanabileceğini belirtiyor.
1674 yılında Endonezya'nın Maluku Adaları açıklarında meydana gelen deprem, Ambon Adası'nda büyük bir tsunamiye yol açtı. Bu tsunami, 100 metreyi aşan yüksekliğiyle kayıtlara geçen en büyüklerinden biri oldu.
Dalga, Hitu Yarımadası’na kadar ilerleyerek 2.000’den fazla kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Dönemin koşullarına göre oldukça iyi belgelenmiş olan bu olay, Asya-Pasifik bölgesinin tsunami riski taşıyan bölgeler arasında yer almasının başlıca nedenlerinden biri.
1958'deki rekor kıran olaydan tam 22 yıl önce, aynı bölgede bir başka büyük tsunami yaşanmıştı. Lituya Bay’in 1936 yılında tanık olduğu bu tsunami, 150 metre yüksekliğe ulaşarak bölge coğrafyasını ciddi şekilde etkiledi. Nedeni tam olarak bilinmese de büyük ihtimalle bir denizaltı heyelanı olduğu düşünülüyor.
2015 yılında Alaska’daki Taan Fiord’a düşen 180 milyon tonluk kaya kütlesi, 193 metreye kadar çıkan bir tsunamiye neden oldu. Neyse ki olay, tamamen ıssız bir bölgede gerçekleştiği için can kaybı yaşanmadı.
Ancak sekiz kilometrekarelik bir ormanlık alan, dalgaların gücüyle haritadan silindi. Icy Bay’in jeolojik yapısı, Lituya Körfezi gibi bu tür megatsunamilere oldukça elverişli kabul ediliyor.
İtalya’da 1963 yılında Monte Toc’un yamaçlarından kayan 260 milyon metreküp kaya kütlesi, Vajont Barajı’na düştü. 250 metre yüksekliğe ulaşan dev dalga, barajı aşarak aşağıdaki Longarone köyü de dahil olmak üzere birçok yerleşimi yok etti.
Yaklaşık 2.000 kişi uykusunda hayatını kaybetti. Bu olay, tarihteki en ölümcül insan kaynaklı megatsunami olarak kayda geçti.
1980 yılında ABD’nin Washington eyaletindeki Mount St. Helens yanardağının kuzey yamaçlarının çökmesiyle tetiklenen dev toprak kayması, 260 metre yüksekliğinde bir megatsunami oluşturdu. Dalga önce Mount Margaret bölgesine, ardından da büyük bir havzaya çarparak çevre bölgelerde büyük hasara yol açtı. Bu doğa olayı aynı zamanda yanardağ patlaması sonrası oluşan devasa toprak hareketiyle de kayıtlara geçti.
9 Temmuz 1958 tarihinde Alaska’daki Lituya Bay’de yaşanan bu doğa olayı, insanlık tarihine geçmiş en yüksek tsunami dalgasını oluşturdu. 7.8 büyüklüğündeki bir depremin ardından, yaklaşık 30 milyon metreküp kaya 914 metre yüksekliğinden aşağı yuvarlandı.
Bu kütlenin suya çarpmasıyla oluşan dalga tam 524 metreye ulaştı. Neyse ki bölgede fazla insan yoktu, sadece üç tekne etkilenmiş ve iki kişi hayatını kaybetmişti. Bugün hala Lituya Bay çevresinde bu megatsunaminin izi olarak ağaçsız kalan dev alanlar gözlemlenebiliyor.
2004 yılında Hint Okyanusu'nda olan depremin tetiklediği tsunamide dalgalar 30 metreydi ama 230 binden fazla insan hayatını kaybetti. Dalganın büyüklüğüne değil etkisine odaklanmakta fayda var
En çok korktuğum şeyler tsunami ve baraj patlaması 🥺 ,yani suyla gelen felaketler.. düşüncesi bile panikletiyor beni
doğa ana için normal ama biz doğanın düşmanları için inanılmaz bir şey. 🤔👍