Büyük veya küçük her işletme sahibinin belirli muhasebe terimlerine aşina olması gerekir. Bu terimler gelir gider dengesini daha iyi kurmaya ve mantıklı pazar stratejileri planlamaya yardımcı olur. İşte iş hayatında en sık karşılaşılan ve yakından bilmeniz gereken 12 temel muhasebe kavramı!
Şirketler mal ve hizmet üretirken taşınmaz mallarda aşınma, yıpranma ve eskime durumlarıyla karşı karşıya kalır. Satın alınan mallarda meydana gelen bu aşınmanın parasal karşılığı 'amortisman' olarak ifade edilir ve yıllık gider grubuna eklenir.
Yazı aracılığıyla yapılan bildirim 'beyanname' adını alır. Yasal bir belge olan beyannameler, genellikle vergi borçlarını hesaplamak için belirli dönemlerde yetkili makamlara gönderilir.
Cari hesap; iki taraf arasındaki hizmet, mal, para ve diğer kaynakların toplandığı bir işletme hesabıdır. Tedarikçi ve müşteri, cari hesap ile alacakları ayrı ayrı isteme hakkından vazgeçer ve bu ödemeleri hesap kesim tarihinde kaydedilen hesaba aktarmayı kabul eder.
Ticari faaliyet gösteren işletmelerin belirli bir süre boyunca elde ettikleri kazançların tümü 'ciro' olarak adlandırılır. Performans değerlendirmesi açısından oldukça önemli olan ciro, farklı dönem aralıklarında takip edilebilir ve şirketin işlem hacmine göre değişiklik gösterebilir.
Genel olarak tüzel ya da gerçek kişilere ait varlıkların toplam dökümü 'envanter' adını alır. Muhasebe terimi olarak kullanılan envanter hesaplamasına; şirkete ait borç ve varlıklar, satılabilir mallar, ham maddeler ve benzeri bütün varlıklar dahil edilir.
Kurum veya işletmelerin belirli bir dönem içinde elde ettikleri satış gelirleri ve diğer bedeller toplamı 'hasılat' adını alır. Mal ve hizmet satışları, alacakların karşılanması ve işletme faaliyetleriyle gelen nakit akışı hasılata dahildir.
Genellikle fatura ile karıştırılan bir terim olan 'irsaliye', ticari faaliyetler sonunda satılan ürün ya da hizmete ait tutarın ve gönderim bilgilerinin yer aldığı bir belgedir. Faturada sadece satış bedeline ait toplam tutar gösterilirken, irsaliyede hizmeti kimin satın aldığı ve hizmetin kime teslim edileceği de belirtilir.
Maaş bordrosu, işverenin çalışanlara ödediği ücretin kaydedildiği ve bütün vergi ile kesintilerin gösterildiği resmi bir belgedir. Her ay düzenleme koşulu olan bordro, aylık kazancı teyit etmede etkilidir ve işveren açısından büyük önem taşır.
En önemli muhasebe terimlerinden olan 'matrah', şirketlerin elde ettikleri kazanç vergisini hesaplamada kullanılılır. Bu hesaplama özetle, toplam kazançtan giderlerin çıkarılmasına dayanır ve bu şekilde vergileri belirlemeye yardımcı olur.
Stopaj, kurum ve gelir vergisine bağlı olan kazançlardaki ödemelerin belirli bir oranda korunmasını sağlayan ve vergi dairesine peşin olarak yatırılan bir vergi türüdür. Sabit bir tutarla ifade edilemeyen stopaj vergisi, ödeme türüne göre değişir ve kazancın belirli bir yüzdesine denk gelir. Amacı ise vergi tahsilatını daha güvenli gerçekleştirmek ve maliyetleri azaltmaktır.
Şirket hissedarları arasında dağıtılan kar payına 'temettü' denir. Temettü payları hisse oranına göre belirlenir ve yıllık bilançodaki net kar üzerinden paylaştırılır. Bu dağıtım anonim şirketlerde genel kurul tarafından kararlaştırılır ve ana sözleşmede yer alan maddeler ayrıcalıklı pay dağıtım oranlarını tanımlamayı sağlayabilir.
Hayatın her alanında kullanılan 'vekaletname' terimi muhasebe ve şirketler açısından da önem taşır. Temel olarak, herhangi bir kişinin kendi adına işlem yürütmek amacıyla başka bir tüzel ya da gerçek kişiye verdiği hakları kapsayan resmi bir belgedir. Noterde düzenlenen vekaletnameler yasal imza yetkisi taşır ve şirket hisse devirleri, görevleri ve benzeri kararların alınmasında etkili olur.