TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Türkiye'nin ilk kuantum bilgisayarını faaliyete geçirmeye hazırlanıyor. Kuantum bilgisayarlar, günlük kullandığımız bilgisayarların ötesinde çok karmaşık sorunları çözme potansiyellerine sahipler. Öyle ki kuantum bilgisayarları hesaplamanın Einstein'ı olarak tanımlamak bile mümkün. Kuantum bilgisayar, bir ülkenin bilgi işlem teknolojilerindeki gücünü artırıyor.
Peki kuantum bilgisayar nedir, ne işe yarar?
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (TOBB ETÜ) Türkiye'nin ilk kuantum bilgisayarını geliştirdi. Kuantum bilgisayar, yapay zekâdan savunma sanayisine kadar pek çok teknolojik alanda kullanılarak Türkiye'ye katkı sağlayacak.
2010 yılından beri sürdürülen çalışmalarda artık sona gelindi. Türkiye, 21 Kasım 2024 itibariyle kuantum bilgisayarını faaliyete geçiriyor.
Kuantum bilgisayarlar günlük kullandığımız bilgisayarlardan farklı olarak işlemleri kuantum bitleri ile gerçekleştirir. Kuantum mekaniğinin prensiplerini kullanan bu bilgisayar türü, en güçlü bilgisayarların bile yeteneklerinin ötesine geçmeyi başarır.
Klasik bilgisayarlar, bilgileri 0'lar ve 1'ler halinde bit olarak depolar. Kuantum bilgisayarların çalışma prensibi ise bu bilgisayarın hesaplama gücünü milyonlarca kat artırır. Bu bilgisayarların karmaşık problemleri çözme hızı son derece yüksektir.
Kuantum bilgisayarlar, büyük ölçekli veri kümelerinin işlemesini oldukça hızlı bir şekilde yapabildiği için kullanım alanı da oldukça geniştir. İlaç, kimya, finans, yapay zeka, otomotiv, sanayi gibi alanlarda kullanılabilir.
Kuantum bilgisayarlar, gelişmiş veri şifreleme, stratejik teknolojilerin geliştirilmesi, karmaşık algoritmaların daha hızlı işlenmesi gibi alanlarda kullanılabilir.
Bu tarz bilgisayarların temel çalışma prensibi, kübitlere dayanır. Kübitler sayesinde kuantum bilgisayarları, sadece ikili kod sistemiyle çalışmanın ötesine geçer. (0 ve 1'lerin ötesine geçer)
Kübitler, eş zamanlı olarak hem 0 hem de 1 değeri alabilir. Aynı anda her iki durumda da olabilen bu bilgisayarlar, normal bilgisayarların aksine çok fazla olasılığa izin verirler. Bu sayede kuantum makineler bir hesaplamadaki tüm olasılıkları tek seferde hesaplama gücüne sahiptir.
Ayrıca elektrik akımı değil elektron ve proton gibi atom altı parçacıkların fiziksel özellikleri temel alınır. Bu sayede de klasik bilgisayarlara göre atom altı seviyede çalışan kuantum bilgisayarlar, çok daha küçük bir alandan çok daha büyük bir hızla çalışabilirler. Bu bilgisayarların geliştirilmesi için hassas bir çalışma yürütmek gerekir.
Kuantum bilgisayar alanında kendini kanıtlayan bazı firmalar aşağıdaki gibidir;