Bildiğiniz üzere tüm dünyada hızla yayılan koronavirüs ülkemizde de görüldü. Tüm alanlarda önlemler alınmaya başlandı. İş Yeri Hekimleri Derneği, Dr. İstemi Oral da iş yerlerinde virüse karşı alınması gereken önlemler ve yapılması gerekenlerle ilgili geniş bir açıklama yaptı.
COVID-19 hastası olan biri hapşırdığında, öksürdüğünde veya nefes verdiğinde virüs taşıyan salya damlacıklarını etrafa saçar, salyası bulaşmış elleriyle size veya etrafındaki eşya ve nesnelere dokunarak bunlara virüsü bulaştırır. Havaya saçtığı damlacıklar yakındaki masalara, klavyelere, telefonlara, alet ve yüzeylere düşer. İnsanlar hastanın çıkardığı damlacıkları soluyarak, avucuna hapşırmış veya öksürmüş hasta ile tokalaşarak, öpüşerek veya COVID-19 bulaşmış yüzeylere veya nesnelere dokundurdukları ellerini gözlerine, burunlarına veya ağızlarına dokundurarak virüsü vücutlarına bulaştırır. Eğer COVID-19 olan bir kişinin birbuçuk metreden daha yakınında duruluyorsa, grip ve soğuk algınlığında olduğu gibi öksürük, hapşırık ve konuşma sırasında da damlacıklar nefes yoluyla vücuda alınabilir.
Aşağıdaki düşük maliyetli önlemler, işyerlerimizde başta COVID-19 olmak üzere, soğuk algınlığı, nezle ve grip gibi enfeksiyonların yayılmasını önlemeye yardımcı olacaktır.
COVID-19 henüz size ulaşmamış olsa bile işyerlerinde aşağıdaki önlemler şimdiden alınmaya başlanmalıdır. Böylelikle, hastalık nedeniyle kaybedilen iş günlerini azaltabilir ve COVID-19 hastalığının yayılması durdurabilir veya yavaşlatabilir.
Dezenfektan içeren (alkol bazlı veya hipoklorit içerikli) sıvılarla virüs bulaşmış olabilecek yüzeyler günde 2-3 kez silinmelidir. Bu yüzeyler şunlar olabilir; masalar, sıralar, telefonlar, klavyeler, mouselar, kapı kolları, musluk başları, tırabzanlar, tutamaklar, servis ve toplu taşıma araçlarının kapı kolları ile araçların içerisinde kol dayama ve tutunma amaçlı kullanılan barlar ve tutamaklar vb.
Tüm çalışanların (alt yükleniciler, müşteriler, ziyaretçiler dahil) hijyenik el yıkama alışkanlığı edinmeleri sağlanmalı, bunu hatırlatıcı ve özendirici afişler, broşürler, uyarı yazıları hazırlanmalı, dağıtılmalı, sık kullanılan alanlara asılmalı, sık sık hatırlatılmalıdır.
Hijyenik el yıkama için lavabo, musluk ve sabuna tüm çalışanların kolayca ulaşabilir olması sağlanmalıdır.
İnsanların yoğun kullandığı çok sayıda insanın girip çıktığı alanların (yemekhane, çay ocakları, bekleme salonları vb.) zeminleri günde 2-3 kez dezenfektanlı sıvılarla silinmelidir.
Kullanılıp atılmayan, tekrar tekrar kullanılan bardak, çatal, bıçak, kaşık vb. malzemeler her kullanımdan sonra 80C ve üzerinde çalışan bulaşık makinelerinde yıkanmalıdır.
Kolay ulaşılabilir noktalara el dezenfektanları yerleştirilmesi, halihazırda varsa sayısı artırılmalı ve sürekli dolu tutulması sağlanmalıdır.
Hijyenik el yıkama ile ilgili uygulamalı eğitimler verilmelidir.
Solunum yolu hijyenini özendirecek posterlerin ve afişlerin dağıtılması ve asılması. Ek olarak, iş sağlığı ve güvenliği birimlerince işyerinde diğer iletişim kanalları kullanılarak (şirket içi mail, intranet duyuruları vb.) bilgilendirmeler yapılmalıdır.
Yeterli miktarda tıbbi maske (N95/FFP2 veya N100/FFP3 değil) ve kağıt mendil bulundurulması ve burun akıntısı, öksürük ve hapşırık şikayeti olanlarca kullanılmasının sağlanması, kullanılan maske ve mendillerin hijyenik bertarafı için atık kutuları temin edilmelidir.
Kişilerde hafif belirtiler olması halinde de evlerinde kalmaları gerektiği duyurulmalı ve özendirilmelidir.
Bu mesajları içerecek posterler oluşturulup işyerlerinde asılması, duyurulması. Ek olarak, işyerinde diğer iletişim kanalları kullanılarak (şirket içi mail, intranet duyuruları vb.) bilgilendirmeler yapılmalıdır.
İşyeri sağlık birimi, Sağlık Bakanlığı, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı vb. sağlık otoritelerince hazırlanan görsel, poster, broşür vb. materyaller temin edilerek işyerlerinde dağıtımı, duyurulması, asılması sağlanmalıdır.
Çalışanların sağlık nedeniyle evlerinde kalmak zorunda oldukları sürenin ‘hastalık izni’ kapsamında değerlendirilmelidir.
Seyahat öncesi;
İşyerinin COVID-19’un yayılımı ile ilgili son ve güncel bilgiye ulaşabildiğinden emin olun. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bulasici-hastaliklar/2019-n-cov.html adresinden günlük güncellemeleri takip edin. Son güncel bilgiye göre ilgili seyahatin fayda ve risklerini değerlendirin.
COVID-19 salgının yayıldığı bölgelere risk grubunda yer alan ciddi sağlık sorunları olan (ileri yaş, diyabet, kalp, akciğer hastalıkları, bağışıklık sorunları, onkoloji tedavisi altında olanlar vb.) çalışanların gönderilmemesini sağlayın.
COVID-19 vakalarının rapor edildiği alanlara seyahate deceklerle yetkili sağlık personelinin görüşmesini ve gerekli bilgileri doğrudan iletmelerini sağlayın.
Seyahate çıkacak çalışanların yanlarında küçük bir şişe alkol bazlı dezenfektan bulunduğundan emin olun ve sık kullanmasını önerin.
Seyahat sırasında
Çalışanlarınıza ellerini su ve sabunla sık sık yıkamalarını ve hastalık belirtileri olan kişilerden en az 1,5metre (mümkünse daha fazla) uzakta durmalarını isteyin.
Kendini hasta hisseden çalışanların ne yapması gerektiğini ve kiminle temasa geçeceğini bilmelerini sağlayın.
Seyahat öncesi sağlık görevlilerince verilen bilgi ve direktiflere uymasını isteyin. Örneğin; seyahat sırasında gitmemesi istenen bölgelere gitmemeleri vb.
Çalışanlarınızın seyahat ettikleri bölge, seyahat, taşınma ve geniş katılımlı toplantılarla ilgili
sağlık duyurularını takip etmelerini sağlayın.
Seyahatten dönüşte
Çalışanlarınızın COVID-19 vakalarının görüldüğü bölgelere seyahatleri dönüşlerinde 14 gün süreyle kendilerinde ortaya çıkabilecek belirtileri (hafif dahi olsa nezle, grip, soğuk algınlığı, 37,3oC ve üzeri ateş) takip etmeleri ve günde 2 kez ateşlerinin ölçülmesini sağlayın.
14 gün sonunda semptom/bulgu gelişmediyse normal çalışma düzenine dönülebilir.
Burun akıntısı, öksürük ve hapşırık, nezle, grip, soğuk algınlığı, 37,3 C ve üzeri ateşbelirtileri gösteren çalışanlar evlerinde kalmalı ve kendilerini izole etmelidir.Bunun anlamı, aile üyeleri de dahil herkesle yakın temastan kaçınılmasıdır (1,5metreden daha uzakta durulmalıdır).
Bu durumdaki çalışanlar kendi hekimlerini veya bulundukları yerleşimin halk sağlığı birimini (Halk Sağlığı Müdürlüğü vb.) telefonla aramalı ve seyahat öyküleri ile hastalık belirtileri hakkında bilgi vermelidir.
İşyerinde COVID-19 düşündüren semptom ve/veya bulgu gelişmesi halinde İl Sağlık Müdürlüğüne ‘olası vaka’ olarak bildirimi yapılmalıdır.
Planınız, hastanın diğer çalışanlardan izole edilmesini sağlayacak bir odaya yerleştirilmesini, onunla temas edecek çalışanların sınırlandırılmasını, temas edecek kişilerin kimler olacağını ve yerel sağlık yetkilileri ile temasa geçeceklerin kimler olacağınıda kapsamalıdır.
İşyerinizde risk altındaki çalışanlarınızı, onları damgalamadan ve ayrımcılığa maruz bırakmadan nasıl belirleyeceğinize karar verin (KVKK’ya uyumu gözeterek). Bu kişiler, çok yakın zamanda COVID-19 vakalarının raporlandığı bölgelere seyahat edenler ile kendilerinde yüksek risk oluşturan ciddi sağlık sorunları (diyabet, kalp, akciğer hastalıkları, bağışıklık sorunları ve ileri yaş) bulunanlardır.
Yerel halk sağlığı otoritesine planı geliştirdiğinizi söyleyin ve katkılarını isteyin.
İş yerinizde düzenli uzaktan çalışmayı teşvik edin, buna hazırlık yapın. Yaşadığınız bölgede COVID- 19 salgını varsa sağlık otoriteleri insanlara toplu taşıma araçlarından ve kalabalıklardan uzak durmalarını tavsiye edebilir. Uzaktan çalışma, çalışanlarınız güvende olurken işletmenizin çalışmaya devam etmesine yardımcı olur.
Plan, işyerinizi toplumda COVID19 yanı sıra diğer sağlık ilişkili acil durumların patlak vermesi olasılığına hazırlamaya yardımcı olacaktır.
Plan,çalışanlarınızdan,yüklenicilerinizdenveyatedarikçilerinizdenönemlisayıdakişinin bölgenizdeki seyahat kısıtlamaları veya hastalanmaları nedeniyle işyerine gelemediklerinde işletmenizi nasıl çalıştıracağınızı ele almalıdır.
Çalışanlarınız ve yüklenicilerinizle planınızı paylaşın ve plana uygun olarak ne yapmaları ya da yapmamaları gerektiğinin farkında olmalarını sağlayın. Sadece hafif hastalık belirtileri olsa veya hastalık belirtilerini maskeleyebilecek basit ilaçlar (örneğin parasetamol, ibuprofen) kullanmak zorunda kalmışlarsa bile işyerinden uzak durmalarının önemi gibi kilit noktaları vurgulayın.
Planınızın, işyerinizde veya yaşadığınız toplumda bir COVID-19 hastasının ruh sağlığı ve sosyal etkilenmelerini içerdiğinden, bu hususlarda bilgi ve destek sağladığından emin olun. o Kendilerine ait sağlık bakımı sağlayacak personeli bulunmayan küçük ve orta ölçekli işyerleri, herhangi bir acil durum öncesinde işyerlerinin bulunduğu yerleşim yerindeki sağlık ve sosyal hizmet sağlayıcıları ile işbirliği olanakları aramalı ve ortak planlar geliştirmelidir.
Yerel veya ulusal halk sağlığı yetkilileri işyeri planlarınızı geliştirirken destek ve rehberlik hizmeti sağlayabilirler.
Bir kriz durumunda üzgün, stresli, kızgın, korku hissetmek doğaldır. Güvendiğiniz kişilerle konuşmak size iyi gelecektir. Arkadaşlarınız ve ailenizle görüşün.
Evde kalmak zorundaysanız sağlıklı yaşam tarzınızı sürdürün; diyetinize uyun, uyuyun, egzersiz yapın, sosyal çevreniz ve sevdiklerinizle görüşün, mailleşin, telefonlaşın.
Duygularınızla başetmek için sigara, alkol veya bağımlılık yapıcı maddeler kullanmayın. Kendinizi kötü hissettiğinizde bir sağlık görevlisi veya danışmanla görüşün. Nereden, kimden ve nasıl fiziksel ve ruhsal destek alabileceğinizi önceden planlayın.
Gerçek durum hakkında güvenilir kaynaklardan bilgi edinin. Böylece size uygun önlemleri alabilirsiniz.
Sizi üzüntüye sevk edebilecek yayınları seyretmeyi veya dinlemeyi sınırlandırarak endişe ve heyecanınızı azaltın.
Geçmişte size benzer salgınlarda yardımcı olan ve başetme becerinizi artıran yöntemleri uygulayarak duygularınızı yönetin.