Konut fiyatları enflasyondan sonra en büyük derdimiz olmaya devam ediyor. Fiyatlardaki aşırı artış, kiralardaki fahiş düzeyler alım gücü düşen vatandaşın ev sahibi olmaktan geçerek kirayı nasıl ödeyeceğini düşünmesine yol açıyor. Son açıklanan kredi düzenlemeleri ile yeniden artan ev fiyatları için uzmanlar neler söylüyor? Bu balon nerede patlayacak?
Yüksek enflasyon konut piyasasını hareketlendirerek yüzde 17 olan mevduat faizleri de tasarrufları eritince, vatandaşları konuta yönelmesi fiyatlarda bir balon oluşturdu.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, konut fiyatlarında son 1-2 yılda büyük bir balon oluştuğuna dikkat çekerek, “İstanbul’da fiyatlar yüzde 184 arttı. Aşırı talep fiyatları artırdı. Enflasyon düşürse balon patlar” diye açıkladı durumu.
İnşaat sektörünü canlandırmak ve fiyatlarda düşmeyi amaçlayarak açıklanan konutta finansman paketi düşük faizli kredi projesiyle fiyatları tekrar yükseltirken ekonomistler ve piyasa uzmanları konut yatırımının cazip olmaktan çıktığını belirtiyor. Endeksa.com da Nisan 2022 verilerine göre Türkiye’de konut satış fiyatlarının yıllık bazda yüzde 147, kiraların da yüzde 120 arttığını açıkladı.
Cumhuriyet'ten Ali Can Polat haberine göre, BETAM Direktörü Gürsel de konutta son 1-2 yılda oluşan büyük balona dikkat çekerken, “Maliyet artışları ve döviz kurunun etkisi var fiyatlarda ama balon da var. Çünkü TL’yi enflasyondan koruyacak bir şey kalmadı. 5 milyona ev alan yatırımcı 8 milyon olsun ister. Ama enflasyon durulursa olmaz, fiyatı sabit kalır. Yani enflasyonda bir iyileşme olursa, ya da enflasyona karşı koruyacak bir enstrüman oluşursa konuta gelen talep de kırılır. Her şey enflasyona bağlı” dedi.
Ekonomist Atilla Yeşilada'nın Youtube videosundaki değerlendirmesinde, hızla artan konut fiyatlarının bir balona doğru gittiği belirtiliyor. Yeşilada, “Konut fiyatı-kira döngüsü Erdoğan’ın yarattığı makroekonomik dengesizliklerin sonucu. En erken üç ay içinde, en geç de seçimden sonra sona erecek. Son erdiğinde yatırım için konut alanlar, inşaat ve konut kredisi veren bankalar ve birçok inşaatçı büyük zarar edecek” dedi.
Prof. Dr. Duran Bülbül de enflasyonda artış sürdükçe konut fiyatlarının da artacağını söylerken, alım gücün eriyenlerin konut kredilerini ödemede sorun yaşayacağına da dikkat çekti. Böyle bir durumda bankalara devrolacak konutlar ile birikim olacağına dikkat çeken Bülbül, “Şu an kredi çekip alınacak ev bulunamıyor. Bir ihtimal küçük şehirlerde 400-500 bin lira olarak kredi çekenler olacak. Bugün 500 bin lira kredinin taksidi de 7 bin lira yapıyor. Bir süre sonra bunlar ödenemeyecek ve bankalara geçecek. Bankaların zaten yüzde 78’i yabancı, bankalar da bunları ucuz TL ile yabancılara peşkeş çekecek” şeklinde yorumda bulundu.
Son yıllarda fiyatlardaki fahiş artışlara geçen günlerde açıklanan konut finansman paketi sonrası daha da artışa geçen konut fiyatları incelemeye alındı. Vergi daireleri yetkilileri, gayrimenkul sektörü temsilcileri ile bir araya gelirken, özellikle açıklamanın yapıldığı gece yapılan yüksek artışların araştırılacağını söyledi. Ankara’da yapılan toplantıya katılanlardan Ankara Emlak Komisyoncuları Odası Başkanı Hakan Akçan, “Paketin açıklandığı gece yaşanan fahiş artışlar başta olmak üzere genel olarak son iki aydaki fiyat artışları incelenecek. Sıfır daire satan müteahhitler, mal sahipleri ve emlakçılar denetlenecek. Cezai işlem konusunda bir bilgi verilmedi bize ama denetimler başladı” dedi.
İstanbul’da da Maliye Bakanlığı temsilcileri ve vergi dairesi yetkilileri ile bir toplantı yapıldığını açıklayan İstanbul Emlak Komisyoncuları Odası Başkanı Nizameddin Aşa da cezai yaptırımların yolda olduğunu söyleyerek şunları açıkladı:
Bizden öncelikle emlakçıları ve mal sahiplerini bilgilendirmemiz istendi. Fiyat artışlarının piyasayı boğacağını ve hatta sosyal patlamalara bile sebep olabileceğini söylediler. Biz zaten iletiyoruz bunu ama maalesef çare olmuyor. Cezai yaptırım için çalışmalar sürüyor. Hem müteahhitlere hem de mal sahiplerine. Çünkü konut artık bir emtiaya döndü. Devlet piyasada emtia fiyatlarını fahiş artıranlara ceza kesiyor. Konut fiyatını fahiş artırıp piyasanın dengesini bozana da kesecek.
Dünay'da Sadi Özdemir de, konut sektörü temsilcileri ile görüştü. Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği (KONUTDER) Başkanı Altan Elmas, son 4 yılda yaşanan konut arzı daralmasının tehlikeli olduğunu, hem konut fiyatlarının hem de kiraların arttığını belirtirken, inşaat maliyetlerinin pandemi, kur ve savaş nedeniyle adeta patladığını belirtti. İnşaat sektörüne karşı, ‘kronik bela haline gelmiş inşaat düşmanlığı’ olduğunu belirterek, en azından projelerini bitirmelerini sağlayacak kredilerin verilmesini önerdi. Yeni konut üretiminin yarıya düştüğünü, yükselmesi için bu desteklerin şart olduğunu vurguladı. Yabancıya konut satışının da yabancı düşmanlığına kurban edildiğini bunun sektörün nakit akışını olumsuz etkileyeceğini vurguladı.
Hadi oradan, böyle diye diye insanlar evsiz kaldı sizin yüzünüzden. Keşke 2020'de 0.64'ten konut alabilseydim, o zaman 450.000'e satılan evler şu an 1.500.000 lira en az.
Uzmanların ben uyarısına sıçayım. Geçen de düşük faizli konut kredisi kampanyasında aynı şeyleri dediler. Olan kiracılara oldu. Parası olan ev alsın, kirada kalmasın.
Enflasyon daha da yükseleceği için ev fiyatları ve diğer herşeyin fiyatı da yükselecek. Bu günleri arayacağız, daha kötü olacak.