Edebiyatta kompozisyon oldukça önemli bir kavramdır. Bu kavram, duygular ve düşünceleri, etkili ve anlamlı bir şekilde sıralamak için yapılan düz yazı çalışmasını ifade eder. En az üç bölümdem oluşan kompozisyonun her bir bölümünde düşünceler farklı aşamalara sokulur. Kompozisyon yazımı, Türkçe ve edebiyat derslerinin olmazsa olmazıdır.
Bu içeriğimizde kompozisyon hakkında merak edilen bilgilere ulaşabilirsiniz.
İşte kompozisyon yazımının püf noktaları:
Türkçeye Fransızcadan geçen bir kelime olan kompozisyon, duygular ve düşünceleri, etkili ve anlamlı bir şekilde sıralamak için yapılan düz yazı çalışmasını ifade eder. En az üç bölümdem oluşan kompozisyonun her bir bölümünde düşünceler farklı aşamalara sokulur.
Kompozisyon çalışmaları ile güzel yazma ve dolaylı olarak da güzel konuşmanın yollarını öğrenebilirsiniz. Başarılı bir kompozisyon çalışması, diğer alanlarda da başarılı olmaya yardımcı olur.
Kompozisyon, üç ayrı bölümden oluşur.
Bu bölümler şunlardır:
Giriş (Serim): Giriş paragrafının amacı, kompozisyonu tanıtmaktır. Argümanınız için bağlam sağlayan konu hakkında genel bir ifade burada mutlaka olmalıdır.
Gelişme (Düğüm): Gelişme bölümü, argümanınızı geliştirir ve detaylandırır. Burada örnekler ve kanıtlara yer verebilirsiniz. Gelişme; giriş ve sonuç bölümlerinden daha uzun olmalıdır.
Sonuç (Çözüm): Giriş ve gelişme bölümünde ele aldıklarınıza göre, söylediklerinizi ifade eden kısa bir sonuç paragrafına yer vermelisiniz. Burada çok fazla ayrıntıya girmemek, yeni sonuçlar yerine gelişme bölümünden çıkarılan sonuçları yazmak önemlidir.
Kusursuz bir kompozisyon yazmak için bol bol deneme-yanılma yapmanız gerekebilir.
Anton Çehov'un şu sözleri bu noktayı özetleyen nitelikte:
“Kötü yazdığınız için üzülmeyin. Olabildiğinizce çok yazın kötü de olsa yazın. Yaza yaza daha iyiye varacaksınız. Sade, yalın yazın. Gereksizi silip atın.”
Kompozisyon yazarken dikkat etmeniz gerekenler şunlar:
Buluş aşaması, anlatacağınız konuyu belirlemektir. Bu aşamada anlatacaklarınızı bütün ayrıntıları ile zihninizde canlandırmanız gerekir.
Konunuzu bulup zihninizde toparladığınız aşamada şu detaylar da önemlidir:
Ana ve yardımcı düşünceleri belirlemek
Belirttiğiniz noktayı açıklamak ve geliştirmek için destekleyici cümleler yaratmak
Hangi kanıtları ve örnekleri kullanacağınızı bulmak
Soruyu nasıl cevaplayacağınıza bir yanıt aramak
Argümanınızın mantıksal olarak nasıl yapılandırılacağının planını yapmak
Yapı ve çerçeveyi belirlemek
Makalenizi, fikirlerinizi iletmek ve soruyu cevaplamak için en etkili şekilde yapılandırımanız gerekir. Bunu da planlama aşamasında yapmalısınız.
Planlama aşamasında taslaklar oluşturmak son derece önemli.
Burada şunlara dikkat edebilirsiniz:
Başlamak kaygıyı azaltır, ertelemeyi yener ve size fikirlerinizi geliştirmeniz için zaman verir. Bu nedenle yazınızı yazmaya başlamalı; taslağınızı belirlemeli ve taslak üzerinde fikirlerinizi toparlamalısınız.
Baştan sona yazmaya çalışmayın. Bu konudan sapmanıza neden olabilir.
Önce gelişmeyi; daha sonra giriş ve sonucu oluşturun.
İlk aşamada zihninizde canlandırdığınız, daha sonra mantıksal bi sıraya koyduğunuz düşüncelerinizi kusursuz bir şekilde son aşamada anlatmanız gerekiyor.
Bu aşamada şunlara özen gösterebilirsiniz:
Alıntıları ve açıklamaları giriş cümleleriyle tanıtın.
Ana düşünceden ayrılmayın.
İlgi uyandıran ve sürükleyen bir anlatım oluşturun.
Eğer zamanınız varsa yazınızı birkaç günlüğüne kenara bırakın ve başka işlerle meşgul olun. Zihninizi toparladığınızda geri dönün.
Biçimsel özellikler, yazınızı yazdığınız kağıdın veya bilgisayar sayfasının özellikleridir.
Biçim açısından da hoş görünen bir kompozisyon için şunlara dikkat etmeniz gerekir:
Kağıdın sağ, sol, alt, üst kenarında boşluklar bırakmalısınız.
Okunaklı ve düzgün bir yazıyla yazmalısınız.
Paragraflarda satır başlarını unutmamalısınız.
Satırlar arasında okumayı kolaylaştıracak boşluklar bırakmalısınız.
Noktalama işaretlerini kullanmalısınız.
Yazım kurallarına uymalısınız.