Kızartmasından Haşlamasına, Püresinden Köftesine Her Haliyle Gönüllerimizin Sultanı Patatesin Lezzetli Tarihi

20.02.2022 - 08:15

Mutfaklarımızın kahramanı, yediden yetmişe herkesin çok sevdiği, her haliyle midelerimizi şenlendiren patates... Tadının yanı sıra aynı zamanda çok ilginç bir tarihi var patatesin. Patatesin İnkalardaki yolculuğundan Sultan Abdülmecit'e, oradan uzaydaki macerasına kadar olan ilginç tarihine gelin birlikte bakalım... 🥔

Dijital kaynaklar: 1,2,3

Kitaplar:

Andrew F. Smith, Potato A Global History, Reaktion Books, 2011.
Paul M. Harris, The Potato Crop, Chapman&HalI, 1992.
Arif Bilgin, 'Enginardan Patatese Osmanlı Coğrafyasında Egzotik Sebzeler' Akdeniz'de 'Egzotik' Ürünler, Konferans Bildirileri, 2020.

Patatesin bilinen en eski tarihi milattan önce 1800'lere dayanıyor. İlk olarak bir gıda maddesi olarak Amerika'nın güneyinde keşfedilen bu yiyecek, İnka'ların dünyaya bir armağanı.

Amerika kıtasının keşfiyle beraber 1536'da İspanyol fatihleri bu yeni dünya ürünü olan patatesi Avrupa kıtasına taşıdı.

Ardından Sir Walter Raleigh 1589'da İrlanda'ya patatesi tanıttı. Bu tanışmadan tam 40 yıl sonra Avrupa artık patatesle iyice haşır neşir olmaya başladı.

Patatesin doğduğu toprakların kardeşi olan Kuzey Amerika'da yayılması ise çok daha geç. Thomas Jefferson'ın başkanlık yılı olan 1801'den öncesinde patates Amerika'da hiç popüler bir ürün değil! Thomas Jefferson'la birlikte patates artık Beyaz Saray'da ikram edilen bir yiyecek haline dönüşüyor...

Tanıtılmasının ardından patates İrlanda topraklarında o kadar çok sevildi ki, 17. yüzyılda İrlanda'da patates altın çağlarını yaşadı. Hatta 19. yüzyıl İrlanda ekonomisi tamamen patatese bağımlı hale geldi!

Patatese bu kadar bağımlılık beraberinde ise felaketi getirdi.1845'ten 1852 yılına kadar süren İrlanda Patates Kıtlığı yüzünden yaklaşık 1.000.000 kişi öldü ve İrlanda halkı kitlesel olarak kendi vatanlarını terk etmek zorunda kaldı.

Yaşanan büyük kıtlığın sebebi, halkın temel gıda maddesi haline gelen patateslere bulaşan phytophthora infestans mantarı yüzünden patates tarlalarının neredeyse tamamının yok olmasıydı.

Milyonlarca İrlandalıyı etkileyen bu büyük kıtlıkta Sultan Abdülmecid, zor durumdaki İrlanda halkına 1.000 Sterlin ve yük gemileriyle erzak yardımlarında bulunmuştur.

İrlanda Asilzâdeleri'nin Osmanlı Padişahı'na gönderdikleri teşekkür mektubu ise hala Topkapı Sarayı'nın arşivlerinde bulunmakta.

Teşekkür mektubunda ise şunlar yazıyor: 'Aşağıda imzaları bulunan biz İrlanda Asilzâdeleri, Beyefendileri ve Sâkinleri, Majesteleri tarafından acı çeken kederli İrlanda Halkı'na gösterilen cömert hayırseverlik ve alâkaya en derin minnetlerimizi saygıyla takdim eder ve onlar adına Majesteleri tarafından İrlanda Halkı'nın ihtiyaçlarını karşılamak ve acısını dindirmek üzere cömertçe yapılan 1.000 Sterlinlik bağış için teşekkürlerimizi arz ederiz.'

Mutfaklarımızın vazgeçilmezi patatesin Osmanlı topraklarına girişi ise 19. yüzyıla dayanıyor. İlk patatesli tarif 1844 yılında basılan ve alafranga yemeklerin de içinde olduğu Mehmet Kâmil'in, Melceü't-Tabbâhîn adlı yemek kitabında bir sığır yahnisi tarifinde geçiyor.

1850'li yıllarla birlikte ise Osmanlı saray mutfağı kayıtlarında patates "patata" adıyla kayıtlara geçmeye başlıyor.

"Bunun filmi yapılmadı mı ya?" Bonusu: Ekim 1995'te patates uzayda yetiştirilen ilk sebze oldu!

Seni çok seviyoruz patates!

twitter.com

Diğer içeriklerimize de göz atmayı unutmayın...👇

Bu Tatlının Tarihinde Türklerin Viyana'yı Kuşatması Yatıyor! Viyana Tatlısı Elmalı Strudelın 500 Yıllık Tarihi

Zamların Düşmanı Kafein Bağımlılarının Dostu O Bir Halk Kahramanı: Nohut Kahvesi Tarifi

Bu Çorbaların Dumanından Tarih Tütüyor! Osmanlı Mutfağı'ndan Tam 7 Farklı Çorba Tarifi

Okurken Bile Tansiyonunuzu Düşürecek Antik Roma'dan Bol Sarımsaklı 2800 Yıllık Tarif!

Osmanlı Saray Mutfağı'ndan Bir Dolma Tarifi: Soğan Dolması

Bir Osmanlı Saray Mutfağı Klasiği: Zerde Tatlısı Tarifi

YORUMLAR

Beyefendi MK

20.02.2022

Patates kadar olamayan insanlar var...

SEN DE YORUMUNU PAYLAŞ