Türkiye’de 6.5 milyondan fazla evin yenilenmesi hedefiyle başlayan dönüşüm sürecinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bazı ilçelerde ‘riskli alanlar’ ilan etti. Riskli alan ilan edilen bölgeler inşaat firmalarının ilk adresi oldu. Kentsel dönüşüm kapsamında yapılan yeni gayrimenkul projelerinde vergi ve harçlardan muaf olunması, KDV’nin yüzde 18 yerine yüzde 1 olması ve kimi ilçelerde sağlanan imar artışı bu ilçelerdeki dönüşümü daha kârlı bir yatırıma çevirdi.
Bilim Akademisi Üyesi Prof. Dr. Naci Görür, “‘Kentsel dönüşüm neden bu ilçelerde başladı’ derseniz buna bilimsel cevap yok. Kentsel dönüşüm şu an müteahhitlik hizmeti olarak ilerliyor. Oysa dönüşüm lüks rezidans yapmakla değil, omurgası sağlam ama uygun fiyatlı evler yapmakla olur” dedi.
İstanbul’da ilçeleri inceleyen kapsamlı bir çalışma yapılmadığını, bina envanterinin çıkarılmadığını söyleyen Görür, müteahhitlerin ilgi duyduğu alanların riskli ilan edildiğini ileri sürdü. Görür şunları söyledi: “Olası bir depremde binlerce can kaybedersek, o alanların riskli ilan edilmemesinin hesabını hangi kurum verecek merak ediyorum. Belki de şu an depremde yıkılmayacak binaları yıkıp yapıyoruz.”
RİSK HARİTASI GEREK
Şehir Plancısı Faruk Göksu ise, İstanbul’da yapılan kentsel dönüşüm çalışmalarını ‘gayrimenkul geliştirme’ olarak tanımladı. Kanunun, en az riskli ilçelerde uyguladığını ileri süren Göksu, “En yüksek riskli bölgelerde kentsel dönüşüm yok. Piyasa koşullarında imar artışı vergi avantajı gibi kolaylıklar inşaat firmalarını riskli alana değil, kâr gördüğü yere yöneltti” dedi.
EN RİSKLİSİNDEN BAŞLANMALI
ÇEVRE ve Şehircilik Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde Esenler, Gaziosmanpaşa, Bağcılar 2. derece, Sarıyer 3. derece deprem kuşağında yer alıyor. Bu ilçelerde riskli alanlar ilan ediliyor.
1. derece deprem kuşağında yer alan Beylikdüzü, Bakırköy, Bahçelievler, Zeytinburnu, Fatih, Ümraniye, Ataşehir, Maltepe, Sancaktepe, Tuzla, Pendik gibi ilçelerde ise riskli alan çalışması yok ya da yok denecek kadar az. Uzmanlar, Bakanlık tarafından riskli ilan edilen yerlerde kentsel dönüşüm olmasının hatalı olmadığını belirtiyor. İlan edilen yerlerde de risk olduğunu belirten uzmanlar en riskliden en az riskliye doğru çalışma yapılması gerektiğini söylüyor.
Öte yandan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2014 Ocak-Eylül Ayı Yapı İzin İstatistikleri verilerine göre, Türkiye’de 2014 yılının ilk dokuz ayında bir önceki yıla göre belediyeler tarafından yapı ruhsatı verilen yapıların bina sayısı yüzde 25.6, yüzölçümü yüzde 39.2, değeri yüzde 54.4, daire sayısı yüzde 33.3 arttı. Bu artışta vergi avantajlı ilçelerde yapılan inşaatların etkili olduğunu belirten uzmanlar, ilçe bazında arz fazlası olacağı uyarısında bulundu.
RİSKLİ ALANI KİM BELİRLİYOR ?
Bir alanın riskli olarak tespit edilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, gerekli belgelerle inceleme yapıyor.
İnceleme döneminde Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın da görüşüne başvuruluyor.
Bakanlık gelen taleplerden uygun gördüklerini Bakanlar Kurulu’na sunuyor ve Bakanlar Kurulu riskli alan kararını veriyor.
İstanbul’da bugüne kadar Bakanlar Kurulu kararı ile 1106.25 hektarlık alan riskli ilan edildi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Gaziosmanpaşa, Sarıyer, Bağcılar, Esenler, Küçükçekmece, Kadıköy ve Beyoğlu gibi ilçelerde riskli alanlar belirledi.