Bulunduğunuz durumda veya konumda hak ettiğinizden fazla bir övgü aldığınızı hissettiğiniz oldu mu? Günlük yaşantınızda bulunduğunuz konuma layık olmadığınızı, başkalarının sizi gördüğü kadar bilgin ve yetkin olmadığınızı düşündüğünüz durumlar içerisinde kaldığınız oluyorsa impostor sendromunuz olabilir. Peki impostor sendromu nedir? Impostor sendromuna kimler yakalanabilir? Nasıl anlaşılır? İşte detaylar...
İçinizde her an yaptığınız her şeyi batıracakmış gibi, sahtekar olduğunuzu düşündüğünüz ve 'foyanız' her an ortaya çıkacakmış gibi hissettiğiniz anlar yaşıyorsanız bu bir psikolojik sorun olabilir. Impostor sendromu günümüzde toplumun büyük bir kısmını etkisi altına almış durumda. Peki impostor sendromu nedir? İşte detaylar...
Tanım itibariyle, iyi bir diploma ve başarıyla dolu bir hayatı olsa bile, kişi elde ettiği başarının dış faktörlerden kaynaklandığını, tamamen şans eseri olduğunu, bu başarıyı tekrarlayamayacağını, aslında yetersiz bir sahtekar olduğunu ve geldiği yeri hak etmediğini düşünür.
Bu sendrom kariyeri, ilişkileri ve günlük rutini oldukça kötü etkileyen bir duygu durum bozukluğudur.
‘Impostor’ yani ‘Sahtekar’ sendromu, adını bu tür kaygılardan alır. İlk olarak 1978’de psikolog Suzanne Imes ve Pauline Rose Clance tarafından tanımlanıyor.
Imes ve Clance’e göre Impostor Sendromu ruhsal bir hastalık ve bir kişilik bozukluğu değil; duygu durumunda bir bozulma, ve kişinin kendisi ile ilgili algılarına dayanıyor.
Bu kişiler sürekli olarak kendilerini başkaları ile kıyaslama ve yetersizlik eğiliminde oluyorlar; ve bu sebeple performans anksiyetesi (kaygısı) artmaya başlıyor.
Sendrom performans kaygılarımızın artmasına yol açıyor. Bu arttığında ise dış dünyayı doğru olarak algılamada körleşme yaşamaya başlıyoruz.
Performans kaygısından dolayı tüm odağımız kendimize yöneldiği için, dış dünyaya karşı keskin bir körlük başlıyor. Böylece kendimizle ilgili olumsuz düşüncelerin esiri olmaya meylediyoruz. Yani performans anksiyetesi ve Impostor Sendromu birbirini karşılıklı olarak tetikleyip duruyor.
Bu sendromun görüldüğü kişilerin ortak özelliği başarılı olmaları.
Üst düzey yöneticiler, sanatçılar, çok iyi okullarda okuyan öğrenciler ve iyi diploma sahibi kişilerde sıkça rastlanıyor.
Çünkü sanılanın aksine, araştırmalara göre başarı basamaklarını tırmandıkça yetersizlik endişesi artıyor, özgüven ise azalma eğiliminde oluyor.
Ait olmadığımızı düşündüğümüz bir yerde var olmaya çalışmanın rahatsızlığı ile boğuşup duruyoruz
Bu tam olarak, başarıyı içselleştirememek dediğimiz şey. Başarıyı içselleştirememek ve yetersizlik korkusu, kendimizi fazla hafife almamız veya mükemmeliyetçiliğimiz, bir yandan daha çok çalışmak gibi olumlu bir etkinin yanında, önümüze çıkan fırsatları kaçırmamıza neden olabiliyor.
Yüksek potansiyele sahip, başarılı kişiler, bir gün “maskelerinin düşeceğine”, herkesin gerçek yüzlerini göreceğine inanırlar.
Bunun stresi ve korkusu ile yaşarlar, kendilerini izole ederler. Bu da kendini şöyle belli eder: Mesela sahneye çıkmazlar, soruları cevaplamazlar, topluluktan kaçarlar, hatta üst düzey yöneticilerle toplantıları varsa öncesinde ‘Eyvah ne kadar bilgisiz / yetersiz olacağımı anlayacaklar’ diyerek endişe ederler.
Kimileri için hafif, başa çıkılabilir bir rahatsızlık hissi iken kimileri için yoğun ve şiddetli oluyor.
Öyle ki, bazıları gerçek liderlerin, gerçek dâhilerin üye olduğu bir kulübe gizlice sızmışlar da her an bir görevli gelip bütün gerçeği gözler önüne serecek ve kapı dışarı edileceklermiş gibi tedirgin yaşıyor...
Sendrom kişide stres, endişe ve depresyon yaratıyor; hatta başarılı bir kariyerin son bulmasına bile sebebiyet verecek noktaya varabiliyor.
Elbette bu durumda, bulunduğu pozisyonu gerçekten hak etmeyen, hakikaten şans eseri veya farklı ilişkilerini kullanarak o pozisyona gelenlerin ekmeğine de yağ sürülmüş oluyor.
Wikipedia’nın verilerine göre Impostor Sendromu bir şekilde insanların yüzde 70’inde görülmekte…