Kendini Bir Yıl Boyunca Kafese Kapatan ve Tam 30 Yıl Sonra Keşfedilen Sanatçı: Tehching Hsieh

08.03.2023 - 15:58

Bir Senelik Performanslar serisiyle performans sanatçıları arasında parmakla gösterilen Tehching Hsieh, 'Sanat için neler yapılır?' sorusunun sınırlarını aşmayı başarmış biri. Kendini bir sene boyunca kafese hapsetmekten tutun, bir kişiyle bir sene boyunca bağlı yaşamaya kadar, alışıla gelmişin çok dışında deneyimleri fotoğraflayan Hsieh'in gizemli karakteri ve hayatı hakkında bilinenleri sizin için derledik!

Şimdilerin en başarılı performans sanatçılarından biri kabul edilen Tehching Hsieh, dayanıklılık sanatı olarak adlandırılan ve yalnızlık gerektiren uzun, zorlu süreçlere yaydığı eserleriyle öne çıkıyor.

Zamanından çok geç keşfedilen ve şimdilerde ‘usta’ olarak tanımlanan Tehching Hsieh’in sanatı ve amacı yıllar sonra da kalıcılığını ve gizemini koruyacak gibi duruyor.

Peki kim bu Tehching Hsieh? Tehching Hsieh, 1950 yılında Tayvan’da doğdu ve bir sanatçı olarak değeri çok sonra anlaşıldı.

Ressam olma hayaliyle okulu bırakan Hsieh, bir süre ressamlık yaptı ve başarılı da oldu. İlk kişisel sergisi Tayvan’daki Amerikan Haber Bürosu galerisinde ziyarete açıldı.

Bir süre sonra ressamlık yaptığı süreyi bir keşif süreci olarak değerlendiren Hsieh, resim yapmayı bırakmaya karar verdi.

Odağını performans sanatına yönelten Hsieh, 1973 yılında ‘Jump Piece’ adlı eseriyle çizgisini belirleyecek, ardışık altı fotoğraftan oluşan eseri için ikinci kattaki bir pencereden atlayıp betona düştüğü ve bacaklarını tutarak yuvarlandığı anı fotoğrafladı. O günün, Hsieh’in her iki ayak bileğinin de kırılmasıyla sonuçlandığı biliniyor.

Bundan bir yıl sonra New York’a taşınan Hsieh, af çıkana kadar 14 yıl Amerika’da kaçak göçmen olarak yaşadı.

1970’li yılların sonlarına doğru Bir Yıllık Performanslar adlı serisine başladı ve bu serinin ilki olan ‘Cage Piece’, ilk büyük eseri olarak kayıtlara geçti. Hsieh, 29 Eylül 1978 yılında, bir yıl boyunca içeride kalacak şekilde, kendisini tahtadan yapılmış bir kafese kapattırdı.

Aynı bir hapis hücresi gibi tasarlanmış kafeste sadece bir lavabo, bir kova ve tek kişilik bir yatak bulunuyordu.

Hsieh sadece bir sene her şeyden ve herkesten uzak orada yaşamakla kalmadı, aynı zamanda kitap okumak, müzik dinlemek veya televizyon izlemek gibi tüm zihinsel faaliyetleri de kendine yasakladı.

‘Cage Piece’, on iki ay boyunca, her gün kafese yemek bırakmak ve Hsieh’in kovasını temizlemekle görevlendirilen kişinin Hsieh’in aynı yerde, aynı pozda fotoğrafını çekmesinden ibaretti.

Hsieh, bu eserini de serinin devamındaki diğer eserlerini de aslında hepimize dayatılan sınırları ve engelleri derin bir yerden açığa çıkarttıracak ve düşünmeye itecek şekilde tasarladı.

1981-1982 yılları arasında Hsieh, Bir Yıllık Performanslar serisi kapsamında, bu sefer de ‘Outdoor Piece’ çalışmasına başladı.

1981 Eylül’ünden 1982 Eylül’üne kadar ev, çadır, bina, tren, uçak, metro, gibi hiçbir kapalı alana adım atmama kararı kıldı. Hsieh, bir sene boyunca duvarları olan hiçbir yere girmedi.

New York sokaklarında yalnızca bir çanta ve bir uyku tulumuyla yaşadı.

Ayrıca bunu yaptığı sene, New York’un tüm zamanların en soğuk kışını yaşayarak rekora koştuğu seneydi. Hiçbir zaman koyduğu hedeften şaşmadan, bizim hiçbir zaman tam olarak anlayamayacağımız bir süreç daha geçirdi.

Son olarak Hsieh, ‘Rope Piece’ diye adlandırdığı üçüncü çalışmasıyla serisini tamamlandı. Bu çalışmasında Hsieh yalnız değildi.

Bir başka performans sanatçısı, Linda Montano ile bir araya geldi. 1983 yılından 1984 yılına kadar sürecek olan çalışmada, Hsieh ve Montano’nun bir yılı beraber geçirirken uymaya karar verdikleri katı kurallar vardı.

İkili, 2.4 metre uzunluğundaki bir ip ile birbirilerine bağlı olacak şekilde, hiç yalnız kalmayacakları bir yıl geçirdiler.

Her gün, içerideyken aynı odada, dışarıdayken birbirlerine bağlı olarak kalmaya devam ettiler ve kurallar kapsamında birbirlerine asla dokunmadılar. Bir yıl boyunca her şeyi beraber yaptılar ve birçok şeye beraber karar vermeleri gerekti.

Hsieh’in Bir Yıllık Performanslar serisinin amacı hayatın tekrarlayan, şekillendirilebilir doğasını araştırmak ve sanatı resim ve heykelle sınırlayan klişe geleneklere baş kaldırmaktı.

Hsieh, sınırları en katı kurallarla deneyimledi ve onlar dahilinde var olmaya çalışarak bu sınırları görünür kıldı. Ve sadece farklı koşullar altında yaşadığı yılları fotoğrafladığı performans sanatıyla, sanatın birkaç kategoriye ayrılmış bir şeyden daha fazlası olduğunu ispat etti.

Bir yıllık çalışmalarının ardından, Hsieh bu sefer onlardan daha farklı, daha uzun kapsamlı bir projeye başladı.

1986-1999’ yılları arasında üzerinde çalıştığı ‘Thirteen Year Plan’ adlı çalışması boyunca sanat yapacağını fakat bunların kamuyla paylaşılmayacağını açıkladı. On üç yıl sonra, 1 Ocak 2000’de bir röportaj veren Hsieh, “Hayatta kalmayı başardım. Bundan sonra herhangi yeni bir çalışmam olmayacak” dedi ve ekledi: “Yaşam bir müebbettir.”

Hsieh, hayatının neredeyse tamamını üreterek ve yaratarak geçirmiş olmasına rağmen büyük kitleler tarafından tanınan hale gelmesi uzun zaman aldı.

Hsieh’in ‘Out of Now’ adlı monografisinin ortak yazarı Adrian Heathfield, onun ilk performansından tam 30 yıl sonra keşfedilmiş ve ün kazanmış olması hakkında, “Herkes Hsieh’in çalışmalarının çok önemli olduğunun farkındaydı ama kimse onun hakkında bir şey yazmıyordu. Kültürel ötekiyi anlamak zor bir işti ve insanlar bunu yapmaya henüz hazır değildi. O dönemde tarihe geçmemesinin nedeni, beyaz olmadığı için tarihe yazılmasına gerek duyulmamış olmasıydı” diyor.

Tehching Hsieh, bugüne kadar sanatının anlamını ya a amacını çok keskin bir şekilde açıklamayı, onlara sınır çizmeyi reddetti ve eserlerinin bitmeyecek, evrensel bir söyleşinin parçası olarak kalmasını tercih etti.

Bugün, en ünlü performans sanatçılarından biri Maria Abramovic Hsieh’i usta olarak tanımlıyor. Ve Hsieh’ e alanında lider olan ve lider kalmaya da devam edecek, gelecek yüzyılın performans sanatçısı gözüyle bakılıyor.