Hayali bile çok ürkütücü 🥺
Hayali bile çok ürkütücü 🥺
Daha bir yıl önce “ prosopagnosia” denen bir tanı olduğunu öğrendim. Ondan önce, 29 yıl boyunca hep utangaçtım ve kendimi az gelişmiş olmadığıma ikna etmeye çalıştım. Çocukken, insanları ayırt edemediğim için sorunlar yaşadım. Sorunum hakkında ailemle konuşmaya çalıştım ancak babam sürekli şiir ezberlemem gerektiğini ve hafızamı zorlamam gerektiğini söyledi. Annem bana inanmıyordu ancak o zamanlar böyle bir şeyden haberdar olmadıkları için neden böyle davrandığını anlıyorum.
Bu sorunu yaşayan tek kişinin ben olduğumu düşünerek kendimden utanırdım. Şimdi durumun böyle olmadığını biliyorum ve başkalarına bu durumdan bahsetmek istiyorum. Bu açıklama, kendimi kabullenmenin son noktası ve güvensizliklerime karşı savaşımdır. 16 yaşında çocukluk arkadaşlarımla denize gittiğimizde eski fotoğraflara baktık ve herkes her şeyi kolayca hatırlarken bende öyle olmadığını fark ettim. O anda, yüzleri herkesten farklı gördüğümü anladım. Fotoğraflarda kaşımın üstündeki benden kendimi ayırt ediyordum. Bir kişiyle iletişim kurduğumda yüzünü net görüyorum ancak göz teması kesilir kesilmez hafızamda yüzlerini canlandıramıyorum.
Örneğin; kavisli bir burun, göze çarpan benler, göz rengi, yaralar ve dövmeler gibi özellikleri sayesinde insanları ayırt edebiliyorum ancak en ufak bir değişiklik yaptıklarında her şey başa sarıyor. Örneğin eşimin sakallı ve sakalsız hali benim için iki farklı insan gibi ancak ses tonları sayesinde etrafımdakileri tanımlıyorum. Aynada ya da fotoğrafta kendime baktığımda kaşımın üstündeki ben, saç çizgim, çenemdeki yara izi ve kalkık burnum sayesinde önümde kimin olduğunu anlıyorum. Yüzümün özelliklerini biliyorum ve onları kafamda tutabiliyorum. Bir defasında bir çocuğun yanına gittim ve şortunu düzelttim. Sonra oğlum yanıma gelip 'Anne, benimkini de düzelt' dediğinde karşımda bir yabancının çocuğunun olduğunu fark ettim.
Ona bilerek parlak giysiler alıyorum çünkü aynı yaştaki diğer çocuklar arasında onu tanımamı kolaylaştırıyor. 'Anne!' diye bağırarak bana koşması günümü kurtarıyor diyebilirim. Oğlumun turuncu peluş kurbağa sırt çantası var. Bu kurbağayı gördüğümde benim çocuğum olduğunu hemen anlıyorum. Daha bebekken yüz hatlarını ezberlemeye başlamama rağmen kafamdaki ifadesini oturtamadım. Bu arada, doğum yaptıktan sonra hastanedeyken oğlumun başka bir çocukla karıştırılacağından ve farkına bile varmayacağımdan çok korkuyordum. Bir başka yeni anne, yeni doğan kızıyla yanımda yatakta yatıyordu ve çocuklarımız benim için ayırt edilemezdi. En azından cinsiyetlerinin farklı olması iyiydi ve çocuğumun kim olduğunu yalnızca cinsel organlarından anlayabiliyordum. Prosopagnosia ile yaşamak kolay değil. Çocuğunuzu tanımadığınızı veya son zamanlarda konuştuğunuz birinin size geldiğini ancak onu tanımadığınızı hayal edin.
İnsanlara hastalığımı anlattığımda yalan söylediğimi düşünmeleriyle yüzleşiyorum. Hikayemle ilgilenen ve yüzleri hatırlamadan yaşamanın nasıl bir şey olduğunu soran insanlar da oluyor. Bu konunun en olumlu yanı canımı sıkan kişilerin yüzünü hatırlamamak oluyor. Benim için hepsi yeni insanlar. Eskiden satış memuru olarak çalışırdım ve eğer bir müşteri gelip küfür ederse ertesi gün farklı kıyafetlerle geldiği sürece onu tanımaz ve olumsuz olayları hatırlamazdım. Rüyalarımda yüzler yerine duyguları görüyorum. Bir kişiyle göz temasım koptuğunda bu kişinin saç şekli ve yüzü yerine belirli bir duyguyu içeren ifadesi hafızamda beliriyor. Modern emojiler sayesinde hafızamdaki yüzleri daha canlı ve daha çeşitli görüyorum. Son zamanlarda rüyalarımda yüz yerine aydınlatılmış bir nokta veya bir parıltı görüyorum.
Yüzleri bu şekilde gören tek kişinin ben olmadığımı öğrendiğimde, yüz körlüğü ile ilgili bilgileri incelemeye başladım ve bunun çeşitli nedenlerle ortaya çıktığını öğrendim. Önceleri prosopagnosianın nadir görülen bir hastalık olduğu düşünülüyordu ve beynin yüzleri tanımaktan sorumlu belirli bölümlerinin hasarından kaynaklandığına inanılıyordu. Şimdi, yüz körlüğünün doğuştan olabileceği ve nüfusun %10'unun bu rahatsızlıktan muzdarip olduğu söyleniyor.
Günümüzde yüz körlüğü tedavi edilemiyor. Beyninizde, yüz tanımadan sorumlu olan alanı, hafızayı ve ince motor becerilerini geliştirmek için kullanabileceğiniz teknikler var. Bir tedavi bulamazlarsa, doktorların en azından durumu stabilize eden bir teknik geliştirmelerini isterim çünkü her geçen gün daha da kötüleşiyorum ve korkarım ki 10 yıl içinde hiç kimseyi tanıyamayacağım. Arkadaşlarımı ve ailemi tanımak istiyorum. Yeni bir saç modeli ve makyajla aynada kendimi tanımak istiyorum. Yüz körlüğü benzersiz bir özellik değil, bir hastalıktır. Beyninizden dışarı çıkmayan paslı bir çivi gibidir.
Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım...
Bende de biraz olduğuna eminim. Mesela geçen hafta peynir sipariş ettiğim bir adam vardı. Tanıştık, oturduk, çay içtik. Şimdi o adamı mümkün değil hatırlayamıyorum. Peyniri ulaştırmış. Parasını nasıl ödeyeceğime dair hiçbir fikrim yok. Selam verse yeniden tanışmaya kalkışırım.
çok korkunç çok üzüldüm ya
Ne dertler var be... İşsiz olduğuma şükrettim. Teşekkürler Tanrım <3