Kedilerin nasıl evcilleştiğini hiç düşündünüz mü? Öyle ya, bir sabah uyanıp insanlarla yaşamaya karar vermediler. Üstelik bu evcilleşme süreci, köpekler gibi insanların yönlendirmesiyle de gelişmedi. Bilim insanları, kedilerin aslında bir değil, iki kez evcilleştirildiğini ortaya koydu. Üstelik bu durum, evcilleşme kavramını yeniden düşündürecek kadar sıra dışı detaylar barındırıyor.
Yaklaşık 5300 yıl önce Çin’in ortasında, Quanhucun isimli küçük bir tarım köyünde keşfedilen sekiz kedi kemiği bu konuda önemli ipuçları taşıyor. Arkeologlar, bu kemiklerin bulunduğu bölgede tarım yapıldığını ve kedilerin de bu ortamda yaşadığını tespit etti. Bu kemiklerdeki karbon ve azot izotopları, kedilerin küçük hayvanlarla beslendiğini ve bu hayvanların da çiftlik ürünleriyle yani tahılla beslendiğini gösterdi. Yani kediler doğrudan insan eliyle beslenmese bile, onların kurduğu ekosistemde aktif birer avcı olarak yer alıyordu.
İşte araştırmacıları şaşırtan kısım da tam olarak burada başlıyor. Gelişmiş kemik analiz yöntemleriyle yapılan ölçümler sonucunda, bu kemiklerin Yakın Doğu türüne değil, pars kedisi adı verilen yerel bir türden geldiği anlaşıldı.
Çin’de insanlar, o dönemin çevresel koşullarına uygun olarak bölgesel bir yabani türü evcilleştirmeye başlamıştı. Yani evcilleşme sadece Orta Doğu’da değil, Çin’de de bağımsız bir şekilde gelişmiş olabilir.
Bu sorunun yanıtı biraz karmaşık ama bazı işaretler gerçekten de evcilleşme yolunda ilerlediklerini gösteriyor. Örneğin kemiklerin ait olduğu kedilerin, yabani pars kedilerine göre daha küçük yapılı olması, evcilleşmenin tipik bir göstergesi olarak kabul ediliyor.
Ayrıca kemiklerin arasında, bütün halde gömülmüş bir kediye de rastlandı ki bu da o kedinin özel bir şekilde gözetildiğini, belki de bir ev hayvanı olarak görülmeye başladığını düşündürüyor. Uzmanlar, kedilerin doğrudan insanlara fayda sağladığı için bu ilişkiyi sürdürebildiğini söylüyor. Özellikle gece aktif olmaları, gündüz avlanan köpeklerle rekabet etmeden kemirgenleri avlamalarına imkan tanıyordu.
Araştırmacılar bu durumun, tarımın yaygınlaştığı her yerde kedilerin evcilleştirilmesinin neredeyse kaçınılmaz olduğunu düşünüyor. Çünkü tarım demek, bolca tahıl demek; tahıl da fareleri çekiyor. Fareler ise kediler için doğal bir ziyafet. İnsanlar da bu fareleri uzak tutmak için kedileri hoş görmeye, hatta beslemeye başlıyor.
Bu doğal iş birliği, zamanla bir ev arkadaşlığına evrilmiş olabilir. Yani evcil kedi fikri; insanın doğayla olan ilişkisinden değil, farenin bu ilişkiye dahil olmasından doğmuş gibi görünüyor.